Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Η παραπληροφόρηση για την υγεία εξακολουθεί να αποτελεί κύριο θέμα συζήτησης μεταξύ των επαγγελματιών υγείας και των ειδικών της δημόσιας υγείας, ειδικά λόγω της σημαντικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η παραπληροφόρηση αγγίζει διάφορα θέματα -όπως οι εμβολιασμοί ή ο COVID-19-, μεταξύ των οποίων και τα τοπικά κορτικοστεροειδή (TCS) και είναι απίστευτα συχνή.

Αν και οι συζητήσεις σχετικά με τα τοπικά κορτικοστεροειδή δεν είναι καινούριες, η παραπληροφόρηση εξακολουθεί να υφίσταται, προκαλώντας «κορτικοφοβία», έναν όρο που επινοήθηκε προκειμένου να περιγράψει τη φοβία απέναντι στα TCS λόγω «ασαφών αρνητικών συναισθημάτων ή/και λανθασμένων πεποιθήσεων σχετικά με τα TCS που έχουν οι ασθενείς και οι φροντιστές, και που μπορεί να προκληθούν από παραπληροφόρηση», όπως σημειώνει μια έκθεση που δημοσιεύτηκε στο Εκπαιδευτικό Περιοδικό της Βρετανικής Ένωσης Δερματολόγων.

Στο εν λόγω θέμα της «κορτικοφοβίας» αναφέρεται σε άρθρο του το PharmacyNews.com.

Η κορτικοφοβία ορίζεται ως η φοβία για τα τοπικά κορτικοστεροειδή λόγω αρνητικών συναισθημάτων ή πεποιθήσεων, η οποία μπορεί να προέρχεται από παραπληροφόρηση σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους.

Κι όμως σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης που δημοσιεύτηκε στο Εκπαιδευτικό Περιοδικό της Βρετανικής Ένωσης Δερματολόγων, όταν χρησιμοποιούνται σωστά, τα TCS μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ανάγκης συστηματικών ανοσοκατασταλτικών παραγόντων, οι οποίοι έχουν πιο σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η μη συμμόρφωση και η κακή συμμόρφωση μπορεί να είναι κοινά εμπόδια στον έλεγχο καταστάσεων συμπεριλαμβανομένης της ατοπικής δερματίτιδας (AD) και μερικές φορές οφείλονται σε φοβίες που σχετίζονται με τα φάρμακα αυτά.

Οι ερευνητές εντόπισαν συγκεκριμένες περιοχές  παραπληροφόρησης, που έχουν να κάνουν με θέματα όπως ο εθισμός στα στεροειδή ή το «σύνδρομο κόκκινου δέρματος», γνωστό κι ως «σύνδρομο απόσυρσης από τα κορτικοειδή». Οι φόβοι των ασθενών και των φροντιστών συμπεριλάμβαναν φόβους για λέπτυνση δέρματος και πιθανές επιδράσεις στην ανάπτυξη των παιδιών, ωστόσο οι ερευνητές δεν βρήκαν στοιχεία στην ανασκόπησή τους που να επιβεβαιώνουν τέτοιους φόβους για το δέρμα και δήλωσαν ότι η ατροφία του δέρματος είναι ασυνήθιστη για τοπική χρήση TCS στην AD.

Σε μια άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Medicine, οι ερευνητές καθόρισαν παράγοντες κινδύνου που θα μπορούσαν να σχετίζονται με την κορτικοφοβία για γονείς παιδιών με ατοπική δερματίτιδα, όπως ήπια ή μέτρια AD, μεγαλύτερη ηλικία του ασθενούς, πρώιμη έναρξη της νόσου και προηγούμενες επαφές και συζητήσεις με επαγγελματίες υγείας. Οι συγγραφείς της μελέτης συσχέτισαν τη σοβαρή γονική κορτικοφοβία με το ενδιαφέρον τους για την ποιότητα ζωής και την υψηλή εκπαίδευσή τους.

Επιπλέον, οι ερευνητές μιας άλλης μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Anais Brasileiros De Dermatologia, το έντυπο της Βραζιλιάνικης Εταιρείας Δερματολογίας, διαπίστωσαν ότι υπήρχε αντίστροφη συσχέτιση με τον αλφαβητισμό για την υγεία και την κορτικοφοβία, αποδεικνύοντας ότι ο χαμηλός αλφαβητισμός υγείας είναι προγνωστικός παράγοντας της κορτικοφοβίας. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η προώθηση της παιδείας για την υγεία είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι οι ασθενείς χρησιμοποιούν σωστά το TCS για να διατηρήσουν τον έλεγχο της AD.

Επειδή οι φαρμακοποιοί είναι από τους πιο προσιτούς επαγγελματίες υγείας για τους ασθενείς, ο ρόλος τους στη διαχείριση της ατοπικής δερματίτιδας και την καταπολέμηση της κορτικοφοβίας είναι πρωταρχικής σημασίας. Ωστόσο, σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Healthcare (Βασιλεία), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί μερικές φορές δεν γνωρίζουν σχετικά με τη χρήση των TSC και οι συστάσεις για άλλες θεραπευτικές επιλογές ήταν περιορισμένες, παρά το γεγονός ότι ορισμένοι φαρμακοποιοί έλαβαν εκπαίδευση δερματολογίας μετά την αποφοίτησή τους.

Οι συγγραφείς της μελέτης παρατήρησαν ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακούσια παραπλάνηση των ασθενών και η ακατάλληλη πληροφόρηση στην αρχική εκπαίδευση θα μπορούσε να επηρεάσει την ποιότητα της περίθαλψης για ασθενείς με AD. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ένα χάσμα μεταξύ των αναγκών των ασθενών και της δερματολογικής εκπαίδευσης που λαμβάνουν οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί, επομένως η καλύτερη εκπαίδευση και κατάρτιση θα ήταν χρήσιμη για τη βελτίωση των δεξιοτήτων και των γνώσεων των φαρμακοποιών, ειδικά κατά την καταπολέμηση της κορτικοφοβίας.

Συγκεκριμένα, η γνώση των TCS ήταν ένα σημαντικό θέμα σε όλες τις μελέτες που αξιολογήθηκαν και η κορτικοφοβία των φαρμακοποιών ήταν ένα υποθέμα. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι σε ορισμένες μελέτες, οι φαρμακοποιοί δεν είχαν γνώση της ισχύος των TCS καθώς και της τυπικής μέτρησης της εφαρμογής τους.

Ωστόσο, οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι φαρμακοποιοί συνέχιζαν συχνά την εκπαίδευσή τους στη δερματολογία μετά την αποφοίτησή τους και ήταν πρόθυμοι να διευρύνουν τις γνώσεις τους, όπως ήταν εμφανές με τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικές συνεδρίες, παρακολουθώντας εκπαιδευτικά προγράμματα ή διαβάζοντας άρθρα σε περιοδικά. Βρέθηκε επίσης μια συσχέτιση που έδειξε ότι η συνεχής εκπαίδευση στη δερματολογία βοήθησε στη βελτίωση της συνολικής αυτοπεποίθησης του φαρμακοποιού, με αυτούς τους φαρμακοποιούς να επιδεικνύουν καλύτερη γνώση, στάση και πρακτική με τις θεραπείες TCS.

Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η περαιτέρω εκπαίδευση των φαρμακοποιών στη δερματολογία θα ήταν επωφελής τόσο για την πρακτική του φαρμακοποιού όσο και για τη φροντίδα του ασθενούς.

Τα βασικά συμπεράσματα που χρειάζεται κανείς να θυμάται είναι ότι:

1. Η παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο έχει οδηγήσει σε «κορτικοφοβία», έναν φόβο για τα τοπικά κορτικοστεροειδή (TCS) που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ατοπικής δερματίτιδας (AD), που είναι μια χρόνια πάθηση του δέρματος.
2. Οι ασθενείς μπορεί να αποφεύγουν τη χρήση TCS, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτη ατοπική δερματίτιδα και στην ανάγκη για ισχυρότερα φάρμακα με χειρότερες παρενέργειες.
3. Οι φαρμακοποιοί, μια βασική πηγή πληροφόρησης για τους ασθενείς, μπορεί επίσης να στερούνται γνώσεων σχετικά με τα TCS λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης.