Η Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ) παρουσίασε την Τελική Έκθεση της κλαδικής έρευνάς της για την παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας και συναφών υπηρεσιών ασφάλισης, ρίχνοντας φως στις τάσεις, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η ζήτηση για ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, καθώς το δημόσιο σύστημα πιέζεται, με τις ιδιωτικές δαπάνες να καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο του συνολικού κόστους υγείας. Παράλληλα, η ιδιωτική ασφάλιση υγείας παραμένει μικρό μέρος της συνολικής χρηματοδότησης, καλύπτοντας μόλις το 4,3% των δαπανών.
Η έρευνα αναδεικνύει μέτριο βαθμό συγκέντρωσης στην αγορά, με συνεχείς εξαγορές κλινικών από επενδυτικά κεφάλαια, ενώ το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο για τις άδειες και την αύξηση κλινών χαρακτηρίζεται περίπλοκο και άνισο, δημιουργώντας «κλινικές τριών ταχυτήτων». Η ΕΑ προτείνει την απλοποίηση των κανόνων και την εξίσωση των όρων λειτουργίας, ώστε να διευκολυνθεί η αύξηση της δυναμικότητας και να ενισχυθεί ο υγιής ανταγωνισμός.
Στον τομέα της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, παρατηρείται αύξηση των πωλήσεων, αλλά με τάση στροφής προς βραχυχρόνια συμβόλαια, μειώνοντας τη μακροπρόθεσμη κάλυψη. Επιπλέον, η αγορά παρουσιάζει τάσεις καθετοποίησης, με ασφαλιστικές εταιρείες να συνεργάζονται με παρόχους υγείας, γεγονός που μπορεί να περιορίσει την επιλογή παρόχου από τους ασφαλισμένους και να δημιουργήσει φαινόμενα περιορισμού ανταγωνισμού.
Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται για την αδιαφάνεια στις χρεώσεις υπηρεσιών και στις τιμές των ασφαλιστικών πακέτων, η οποία δυσχεραίνει τη δυνατότητα των καταναλωτών να συγκρίνουν προσφορές και να ελέγχουν τις δαπάνες τους. Η ΕΑ εισηγείται τυποποίηση τιμοκαταλόγων και αυξημένη διαφάνεια στους όρους των συμβολαίων, ώστε να ενισχυθεί η ενημέρωση και η προστασία των καταναλωτών.
Η έκθεση επισημαίνει επίσης το πρόβλημα της σταθερής αύξησης του κόστους — τόσο στις κλινικές όσο και στα ασφαλιστικά προγράμματα — το οποίο αποδίδεται σε παράγοντες όπως η μεγαλύτερη χρήση υπηρεσιών, η γήρανση του πληθυσμού και το αυξημένο κόστος νοσηλείας. Προτείνεται η σταδιακή εφαρμογή συστημάτων τιμολόγησης, όπως τα DRG, με προσεκτικό σχεδιασμό ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην ποιότητα και την πρόσβαση.
Τέλος, η ΕΑ υπογραμμίζει τη σημασία της διασφάλισης ενός ανταγωνιστικού περιβάλλοντος που προάγει τόσο την ποιότητα όσο και την καινοτομία, ενώ παράλληλα προστατεύει την ευαίσθητη πληροφορία των προσωπικών δεδομένων υγείας από καταχρηστική χρήση.
Με την ολοκλήρωση της έρευνας, η Επιτροπή σκοπεύει να αξιοποιήσει τα συμπεράσματα για την ενημέρωση πολιτών και επιχειρήσεων, καθώς και για την προώθηση πολιτικών που ενισχύουν τον ανταγωνισμό, τη διαφάνεια και την ποιότητα στον κρίσιμο χώρο της υγείας και της ιδιωτικής ασφάλισης.
Επιτροπή Ανταγωνισμού – Τελική Έκθεση για την έρευνα στον τομέα της Παροχής Ιδιωτικών Υπηρεσιών Υγείας και Ασφάλισης
Προβλήματα στην Αγορά Υπηρεσιών Υγείας και Ασφάλισης
- Σύνθετη αγορά με αυξημένη πολυπλοκότητα:
- Πολύπλοκες συναλλαγές μεταξύ νοσοκομειακών παρόχων και ασφαλιστικών εταιρειών.
- Υφίστανται κάθετες σχέσεις που μπορεί να περιορίζουν τον ανταγωνισμό.
- Ασύμμετρη πληροφόρηση μεταξύ ασθενών και ασφαλιστικών.
- Μέτριος βαθμός συγκέντρωσης:
- Στον κλάδο ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας δραστηριοποιούνται λίγοι μεγάλοι όμιλοι, με έντονη κινητικότητα σε εξαγορές.
- Νομοθετικές δυσκολίες στην αύξηση κλινών λόγω διαφοροποιημένων και ασύμμετρων ρυθμίσεων, που δημιουργούν «τρεις ταχύτητες» κλινικών.
- Οι παλαιότερες κλινικές έχουν πλεονέκτημα έναντι των νεότερων, που υποχρεώνονται σε αυστηρότερες απαιτήσεις και υψηλότερο κόστος.
- Αγορά ασφάλισης υγείας:
- Μέτριος βαθμός συγκέντρωσης με 13+ ασφαλιστικές εταιρείες.
- Δεν υπάρχουν νομικά εμπόδια εισόδου, αλλά αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση φερεγγυότητας.
- Σημαντικός ρόλος των εταιρειών διαχείρισης ασφαλιστικών υποθέσεων, με συγκέντρωση σε λίγες εταιρείες που κατέχουν εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες χωρίς εποπτεία.
- Καθετοποίηση (vertical integration):
- Η ένωση ασφαλιστικών εταιρειών με παρόχους υγείας μπορεί να οδηγήσει σε αποκλεισμούς και περιορισμό επιλογών των καταναλωτών.
- Συγκεκριμένα παραδείγματα εξαγορών που ενισχύουν αυτό το φαινόμενο.
- Αύξηση κόστους υπηρεσιών και ασφάλισης:
- Σταθερή αύξηση τιμών χωρίς διαφάνεια ή προβλεψιμότητα.
- Διακριτική τιμολόγηση πελατών και αδιαφάνεια στις χρεώσεις.
- Τιμολόγηση με το μοντέλο fee-for-service που αυξάνει τις δαπάνες ανάλογα με τον αριθμό υπηρεσιών.
- Ανεπαρκής εφαρμογή του συστήματος DRGs (κατηγοριοποίηση νοσηλειών):
- Εφαρμόζεται μόνο στα δημόσια νοσοκομεία, όχι στις ιδιωτικές κλινικές.
- Αν και μπορεί να βελτιώσει τον έλεγχο κόστους και ποιότητας, η διεθνής εμπειρία δείχνει αδυναμίες.
- Προβλήματα με τον δείκτη ΕΔΥ/ΕΔΑ για αναπροσαρμογή ασφαλίστρων:
- Μειώνει το κίνητρο των ασφαλιστικών εταιρειών να διαπραγματευτούν καλύτερες τιμές.
- Καθιστά τους καταναλωτές παθητικούς αποδέκτες αυξήσεων.
- Δημιουργεί εστιακό σημείο για εναρμονισμένες αυξήσεις τιμών (χωρίς να απαιτείται ρητή συμπαιγνία).
- Έλλειψη διαφάνειας και ενημέρωσης:
- Δυσκολία σύγκρισης τιμών λόγω ασύμμετρης πληροφόρησης.
- Οι τιμοκατάλογοι που δημοσιεύονται δεν είναι τυποποιημένοι, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα της πληροφόρησης.
- Κοινωνική διάσταση:
- Η υγεία ως δημόσιο αγαθό απαιτεί ανταγωνισμό ποιότητας και ασφάλειας, όχι μόνο τιμής.
- Κίνδυνος υποβάθμισης ποιότητας σε περίπτωση μέτρων που δεν λαμβάνουν υπόψη αυτό το στοιχείο.
Προτάσεις για Βελτίωση της Αγοράς
- Εξορθολογισμός ρυθμιστικού πλαισίου:
- Ενιαίος και απλούστερος κανονισμός αδειοδότησης και λειτουργίας ιδιωτικών κλινικών, με στόχο την άρση των στρεβλώσεων και την διευκόλυνση επιχειρηματικής ανάπτυξης.
- Προώθηση της ισότιμης αντιμετώπισης παλαιών και νέων κλινικών.
- Προώθηση ανταγωνισμού στις ασφαλιστικές υπηρεσίες:
- Διατήρηση ελεύθερης εισόδου και λειτουργίας χωρίς νομικά ή πραγματικά εμπόδια.
- Εποπτεία των εταιρειών διαχείρισης για την προστασία εμπορικών και προσωπικών δεδομένων.
- Έλεγχος και διαχείριση φαινομένων καθετοποίησης:
- Ενίσχυση των προληπτικών ελέγχων από τις αρχές ανταγωνισμού για συγκεντρώσεις επιχειρήσεων με καθετοποίηση.
- Διασφάλιση ίσων ευκαιριών σε μικρότερους παρόχους και ασφαλιστές.
- Διαφάνεια τιμών και τυποποίηση τιμοκαταλόγων:
- Υποχρεωτική τυποποίηση υπηρεσιών και τιμών για εύκολη σύγκριση από τον καταναλωτή.
- Εποπτεία της συμμόρφωσης και της ποιότητας των αναρτημένων πληροφοριών.
- Αναθεώρηση μοντέλου τιμολόγησης:
- Εξέταση της σταδιακής εφαρμογής του συστήματος DRGs και στις ιδιωτικές κλινικές με προσεκτικό σχεδιασμό.
- Προσαρμογή του μοντέλου ώστε να ελέγχεται καλύτερα το κόστος και να ενθαρρύνεται η ποιότητα.
- Προσεκτικός σχεδιασμός του δείκτη ΕΔΑ:
- Διασφάλιση διαφάνειας και αντικειμενικότητας στα κριτήρια αναπροσαρμογής ασφαλίστρων.
- Αποφυγή στρεβλώσεων που μειώνουν τον ανταγωνισμό και ενθαρρύνουν την εναρμόνιση τιμών.
- Ενίσχυση πληροφόρησης καταναλωτών:
- Βελτίωση της ενημέρωσης για τους όρους των ασφαλιστηρίων συμβολαίων και την τιμολόγηση.
- Υποστήριξη του καταναλωτή ώστε να μπορεί να επιλέγει υπηρεσίες και ασφαλιστικά προγράμματα βάσει κόστους και ποιότητας.
- Διατήρηση και προώθηση του ανταγωνισμού στην ποιότητα και ασφάλεια:
- Τα διαρθρωτικά μέτρα να προσφέρουν κίνητρα για βελτίωση ποιότητας και αντικίνητρα για υποβάθμισή της.
- Αναγνώριση της κοινωνικής αξίας της υγείας ως δημόσιου αγαθού μέσα από πολιτικές που ενθαρρύνουν υψηλά πρότυπα υπηρεσιών.
Ολόκληρη η έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού ΕΔΩ
