Το αρνητικό δεδομένο κατά το οποίο η Ελλάδα «συγκαταλέγεται στις ευρωπαϊκές χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα μικροβιακής αντοχής στα αντιβιοτικά καθώς και στις χώρες με την υψηλότερη κατανάλωση αντιβιοτικών τόσο στην κοινότητα όσο και στο νοσοκομειακό χώρο» ήταν ο κύριος λόγος της έκδοσης, από το γενικό γραμματέας Δημόσιας Υγείας, Ιωάννη Μπασκόζο, εγκυκλίου προς τα νοσοκομεία για τη σωστή διαχείριση των αντιμικροβιακών παραγόντων στο νοσοκομειακό χώρο.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η εγκύκλιος, είναι ήδη πολύ περιορισμένες οι θεραπευτικές επιλογές για ασθενείς με σοβαρές λοιμώξεις από πολυανθεκτικά παθογόνα και δυστυχώς, θα περιορίζονται συνεχώς λόγω της εκτεταμένης και μη ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών.
«Λόγω της υπερβολικής χορήγησής τους, τα μικρόβια αναπτύσσουν αντοχές και υπάρχει άμεσος κίνδυνος να αχρηστευτούν πολύτιμοι αντιμικροβιακοί παράγοντες, που διαθέτει σήμερα η Ιατρική». «Ιδιαίτερα δε για τη χώρα μας, που είναι ενδημική σε συγκεκριμένα παθογόνα, για τα οποία οι θεραπευτικές επιλογές συνεχώς περιορίζονται, η προστασία των νέων φαρμάκων είναι κρίσιμης σημασίας μέτρο για την ασφάλεια και επιβίωση των ασθενών μας».
Νοσοκομεία: ορθολογική διαχείριση των αντιμικροβιακών παραγόντων
Αποτελεί βασικό κομμάτι του Εσωτερικού Κανονισμού όλων των νοσοκομείων, σύμφωνα και με το θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη των λοιμώξεων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ΦΕΚ τ. 388 Β’/2014, σχετ. 1 ).
Σε αντικατάσταση της εγκυκλίου του 2007 της Διεύθυνση Δημόσιας Υγιεινής του Υπουργείου Υγείας, τίθεται σε ισχύ η συγκρότηση και η λειτουργία της Ομάδας Επιτήρησης Κατανάλωσης και Ορθής Χρήσης των Αντιβιοτικών (ΟΕΚΟΧΑ).
Σε κάθε νοσοκομείο συγκροτείται και λειτουργεί η ΟΕΚΟΧΑ βάσει του ΦΕΚ τ. 388 Β’/2014, στο οποίο αναλύονται το έργο, οι αρμοδιότητες και ο ιδιαίτερος θεσμικός ρόλος της ομάδας αυτής.
Σύμφωνα με το πλαίσιο αυτό, ο ορισμένος από την ΟΕΚΟΧΑ λοιμωξιολόγος ή κλινικός ιατρός θα πρέπει να επικεντρώνει στο ζήτημα αυτό για 15 ημέρες το μήνα κάθε δύο μήνες. Μάλιστα προβλέπεται στο ΦΕΚ τ. 388 Β’/2014 η διευκόλυνσή του, προκειμένου να είναι σε θέση να επιτελεί το έργο του στην ΟΕΚΟΧΑ αποτελεσματικά.
Προβλέπεται, επίσης, η παροχή λοιμωξιολόγου ή κλινικού ιατρού σε νοσοκομεία που δε διαθέτουν, εφόσον υπάρχει δεύτερος γιατρός αυτής της ειδικότητας. Ο συγκεκριμένος γιατρός θα «αποκόπτεται από τα καθήκοντά του για δύο εβδομάδες, ώστε να εκτελεί το έργο του σε άλλα νοσοκομεία που τον έχουν ανάγκη». Τη συνεργασία των νοσοκομείων θα καθορίσει και θα συντονίσει η κάθε ΔΥΠΕ για τα νοσοκομεία αρμοδιότητάς της.
Εφαρμογή Προγραμμάτων Επιτήρησης Αντιμικροβιακών Παραγόντων στα νοσοκομεία
Κάθε ΟΕΚΟΧΑ οφείλει να διαμορφώνει και να εφαρμόζει σχετικό πρόγραμμα ΠΕΑ, ακολουθώντας τις προτεινόμενες τεχνικές.
Κάθε πρόγραμμα ΠΕΑ θα πρέπει να διαθέτει στόχους και να συμπεριλαμβάνεται στο Ετήσιο Σχέδιο Δράσης που κατατίθεται στην αρμόδια ΔΥΠΕ.
Θα πρέπει, επίσης, να επιτηρείται ο δείκτης κατανάλωσης αντιβιοτικών, η χρήση και κατανάλωση των προωθημένων αντιμικροβιακών παραγόντων, καθώς και της Χειρουργικής Αντιμικροβιακής Προφύλαξης (ΧΑΠ) στις χειρουργικές επεμβάσεις σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες 4 κατευθυντήριες οδηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ αλλά και τα σχετικά θεραπευτικά πρωτόκολλα του ΚΕΣΥ.
Υπεύθυνη χρήση των προστατευόμενων αντιμικροβιακών παραγόντων
Προβλέπεται η τροποποίηση του δελτίου συνταγογράφησης των υπό περιορισμό προωθημένων ευρέως φάσματος αντιβιοτικών, καθώς και της διαδικασίας χορήγησής τους από το φαρμακείο του νοσοκομείου.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το νέο δελτίο συνταγογράφησης προωθημένων αντιβιοτικών συμπληρώνεται από το θεράποντα ιατρό και αποστέλλεται στο φαρμακείο, όπου και εγκρίνεται από το φαρμακοποιό και τον κλινικό ιατρό της ΟΕΚΟΧΑ.
Είναι δυνατόν να τροποποιηθεί η λίστα των προωθημένων – προστατευόμενων αντιβιοτικών.
Τέλος, προβλέπεται ότι στη συγκεκριμένη λίστα, εντάσσονται αυτομάτως και όσα νεότερα αντιβιοτικά κυκλοφορήσουν στο μέλλον και ανήκουν στις ίδιες ή παραπλήσιες ομάδες αντιμικροβιακών ουσιών, για τη θεραπεία των πολυανθεκτικών μικροοργανισμών.
