Από το «κοτέτσι» της γιαγιάς στα αυγά του εμπορίου.
Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Τα ευρήματα της μελέτης που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα, εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για την ποιότητα και την ασφάλεια των αυγών.
Μπορούμε να συνεχίσουμε να καταναλώνουμε άφοβα αυγά από το κοτέτσι ή πρέπει να προτιμούμε τα αυγά του εμπορίου, που διατίθενται σε πιστοποιημένα σημεία πώλησης και φέρουν ειδική σφραγίδα πιστοποίησης;
Η επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΕΚΠΑ που ήρθε στο φως της δημοσιότητας την περασμένη εβδομάδα έφερε ανησυχητικά ευρήματα για τα ελληνικά αυγά.
Αποκάλυψε ότι σε δείγματα αυγών από οικόσιτες κότες σε πέντε περιοχές της Ελλάδας εντοπίστηκαν υψηλές συγκεντρώσεις επικίνδυνων χημικών ουσιών, γνωστών ως PFAS, οι οποίες έχουν συνδεθεί με βλάβες στο συκώτι και καρκίνο.
Επιπλέον, η έρευνα έδειξε ότι σε μεγάλο ποσοστό των δειγμάτων οι συγκεντρώσεις σε PFAS ξεπερνούσαν τα ανώτατα επιτρεπτά όρια που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που εγείρει σημαντικές ανησυχίες για τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια κατανάλωσης των αυγών, ιδιαίτερα για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment και αποτελεί την πρώτη συστηματική καταγραφή PFAS σε ελληνικά αυγά, αποκαλύπτοντας ένα σημαντικό πρόβλημα περιβαλλοντικής και διατροφικής ρύπανσης.
Το ανησυχητικό αποτέλεσμα της μελέτης
Κύριοι στόχοι της μελέτης ήταν να εξεταστεί η εμφάνιση PFAS σε αυγά εγχώριας παραγωγής που συλλέχθηκαν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, να εντοπιστούν πιθανώς μολυσμένες περιοχές και να εκτιμηθεί ο πιθανός κίνδυνος πρόσληψης PFAS μέσω της κατανάλωσης αυγών.
Τα αυγά ελευθέρας βοσκής χρησιμοποιούνται ευρέως ως βιοδείκτες περιβαλλοντικής ρύπανσης και ως αναγνωριστικά στοιχεία μολυσμένων τοποθεσιών από διαφορετικές ομάδες χημικών.
Η κατάποση μολυσμένων σωματιδίων εδάφους από τις κότες και η κατανάλωση μολυσμένου πόσιμου νερού και ζωοτροφών είναι μερικές από τις κύριες οδούς που συμβάλλουν σε αυξημένες συγκεντρώσεις συγκεκριμένων χημικών ουσιών στα αυγά, όπως διοξίνες και πολυχλωριωμέναδιφαινύλια, επιβραδυντικά φλόγας, υπολείμματα φυτοφαρμάκων και βαρέα μέταλλα.
Για τις ανάγκες της μελέτης, συλλέχθηκαν δείγματα αυγών από 17 οικόσιτα κοτέτσια σε πέντε περιοχές της Ελλάδας (Σέρρες, Μαγνησία, Βοιωτία, Αττική και Ηλεία), κατά το διάστημα Απριλίου – Οκτωβρίου 2023. Όλα τα δείγματα αυγών αναλύθηκαν για 46 διαφορετικές χημικές ουσίεςPFAS, καθώς και για φυτοφάρμακα, βαρέα μέταλλα και φαρμακευτικά υπολείμματα.
Οι ερευνητές υπολόγισαν την Εκτιμώμενη Εβδομαδιαία Πρόσληψη (EWI) και την συνέκριναν με τα όρια ασφαλείας που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA).
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν ήταν άκρως ανησυχητικά:
• Σε όλα τα δείγματα αυγών βρέθηκαν PFAS, με τους υψηλότερους κινδύνους να εκτιμώνται για τους εφήβους και τους καταναλωτές στο Νομό Ηλείας.
• Σε πάνω από τα μισά αυγά, οι συγκεντρώσεις PFAS ξεπέρασαν τα όρια ασφαλείας της Ε.Ε.
• Στην Ηλεία, κάθε δείγμα υπερέβη τα επιτρεπτά όρια PFAS για όλες τις ηλικιακές ομάδες.
• Εκτός από PFAS, στα δείγματα αυγών εντοπίστηκαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων, εντομοαπωθητικών και αντιβιοτικών για πτηνά.
• Ακόμα και τα πιο «καθαρά» δείγματα αυγών περιείχαν τουλάχιστον 17 διαφορετικές ενώσεις PFAS, ενώ τα πιο επιβαρυμένα έως και 24.
Τι σημαίνουν τα ευρήματα αυτά για τους καταναλωτές
Όπως εξηγεί στο DailyPharmaNews ο Δρ. ΠέτροςΤαραντίλης, Καθηγητής Ενόργανης Χημικής Ανάλυσης Φυσικών Προϊόντων, στο Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, «η συγκεκριμένη μελέτη αναδεικνύει για ακόμη μία φορά ότι η περιβαλλοντική ρύπανση μπορεί να περάσει στην τροφική αλυσίδα και συνεπώς στα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι καταναλωτές πρέπει να ανησυχούν για όλα τα αυγά που κυκλοφορούν στην αγορά. Είναι σημαντικό να διακρίνουμε ανάμεσα στα αυγά που προέρχονται από μικρές οικιακές εκτροφές, όπου οι συνθήκες διατροφής και περιβάλλοντος δεν ελέγχονται συστηματικά, και στα αυγά που παράγονται σε οργανωμένες πτηνοτροφικές μονάδες, όπου εφαρμόζονται αυστηροί κανόνες ελέγχου και ιχνηλασιμότητας.
Σε κάθε περίπτωση, οι έλεγχοι των αρμόδιων αρχών πρέπει να ενισχυθούν, ώστε να παρακολουθούνται συστηματικά όχι μόνο οι μικροβιολογικοί κίνδυνοι αλλά και οι χημικοί ρύποι, όπως οι PFAS, ιδιαίτερα σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Αυτό είναι κρίσιμο για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας».
Αυγά από το κοτέτσι ή αυγά του εμπορίου;
Σύφωνα με τον κ. Ταραντίλη, «τα αυγά από το κοτέτσι της γιαγιάς και τα αυγά από πτηνοτροφικές μονάδες διαφέρουν σημαντικά. Στο κοτέτσι, οι κότες τρέφονται με πιο φυσική και ποικίλη τροφή (σπόρους, χόρτα, έντομα), γεγονός που συχνά οδηγεί σε αυγά με πιο πλούσια γεύση, σκούρο κρόκο και αυξημένη περιεκτικότητα σε ωφέλιμα συστατικά, όπως ω-3 λιπαρά και καροτενοειδή. Ωστόσο, η έλλειψη συστηματικών ελέγχων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μικροβιακής μόλυνσης.
Από την άλλη, τα αυγά των πτηνοτροφικών μονάδων έχουν σταθερή ποιότητα και ασφάλεια, καθώς οι συνθήκες παραγωγής και η διατροφή των πουλερικών ελέγχονται αυστηρά. Αν και η γεύση τους θεωρείται συχνά πιο ήπια, εξασφαλίζουν ομοιομορφία και χαμηλότερο κίνδυνο για τον καταναλωτή. Συνολικά, τα “σπιτικά” αυγά υπερέχουν σε γευστική εμπειρία και ποικιλία θρεπτικών στοιχείων, ενώ τα αυγά μονάδας προσφέρουν μεγαλύτερη ασφάλεια και αξιοπιστία».
Τι είναι τα PFAS
Οι ουσίες PFAS είναι μια μεγάλη ομάδα συνθετικών μορίων που χρησιμοποιούνται από τη δεκαετία του 1940.Οι ουσίες αυτές είναι γνωστές ως «παντοτινές χημικές ουσίες», καθώς δεν αποδομούνται στο περιβάλλον και συσσωρεύονται σε έδαφος, υδάτινους πόρους, ζωοτροφές και τελικά στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας.
Τα PFAS χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων στα αδιάβροχα υφάσματα, τα αντικολλητικά σκεύη μαγειρέματος, τα καλλυντικά, τα απορρυπαντικά και πολλά άλλα προϊόντα.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η έκθεση σε PFAS συνδέεται, μεταξύ άλλων, με ορισμένους τύπους καρκίνου, με ηπατοτοξικότητα, με προβλήματα στη γονιμότητα, με δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού, με ορμονικές διαταραχές και με προβλήματα ανάπτυξης σε παιδιά και εφήβους.
ΕΦΕΤ: Tι να προσέχουν καταναλωτές όταν αγοράζουν αυγά
Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) έχει εκδώσει οδηγίες σχετικά με το τι πρέπει να προσέχουμε όταν αγοράζουμεαυγά.
• Όλα τα αυγά θα πρέπει να φέρουν πάνω στο κέλυφος με καθαρά γράμματα τον διακριτικό αριθμό του παραγωγού.
Οι προβλεπόμενες ενδείξεις (πέραν εκείνων που υπάρχουν στο κέλυφος του αυγού) περιλαμβάνουν:
• Τον κωδικό αριθμό του ωοσκοπικού κέντρου.
• Την κατηγορία ποιότητας και βάρους.
• Την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας (28 ημέρες κατά ανώτερο, μετά την ημερομηνία ωοτοκίας).
• Ηνωπότητα και η καταλληλόλητα του αυγού διαπιστώνεται από τον έλεγχο της ημερομηνίας της λήξης και των σωστών ενδείξεων στην συσκευασία τους όπως η ημερομηνία συσκευασίας ή ωοσκόπησης.
• Το χρώμα του κελύφους συνδέεται με τη φυλής της ωοπαραγωγού όρνιθας και δεν έχει σχέση με την ποιότητά του.
• Αποφεύγετε να αγοράζετε αυγά με ακάθαρτο, ραγισμένο και μη φυσιολογικό κέλυφος.
• Αποφεύγετε να καταναλώνετε αυγά με κηλίδες αίματος, με ασπράδι θρομβώδες, χρωματισμένο, ανακατεμένο με τον κρόκο και με δυσάρεστη οσμή.
• Για τη καλή συντήρηση των αυγών που αγοράζετε μην τα πλένετε αλλά διατηρήστε τα σε δροσερόχώρο.
• Για λόγους ασφάλειας, τα αυγά πρέπει να αποθηκεύονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην έρχονται σε επαφή με άλλα εκτεθειμένα τρόφιμα για την αποφυγή επιμολύνσεων (κυρίως αποτροπή επιμόλυνσης με σαλμονέλα).
• Η νωπότητα του αυγού διαπιστώνεται από το μέγεθος του αεροθαλάμου του. Τα φρέσκα αυγά έχουν πολύ μικρό θάλαμο.
• Όσον αφορά τα αυγά που πωλούνται χύμα στις λαϊκές αγορές, δίνεται η δυνατότητα σε παραγωγούς με μικρό αριθμό ωοπαραγωγών ορνίθων να πωλούν τα αυγά χωρίς υποχρέωση σήμανσης. Σε αυτή την περίπτωση, στο σημείο πώλησης πρέπει να αναγράφεται ευκρινώς η επωνυμία και η διεύθυνση του παραγωγού.
Με πληροφορίες από το επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment και τον ΕΦΕΤ.
