Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Μια νέα μεγάλη μελέτη Καναδών ερευνητών διαπιστώνει για πρώτη φορά ότι η έκθεση των γυναικών σε αξονική τομογραφία πριν από την εγκυμοσύνη συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολής κύησης και γενετικών ανωμαλιών.
Η αξονική τομογραφία παραμένει ένα ισχυρό εργαλείο απεικόνισης για τις γυναίκες, καθώς προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για καρδιακές παθήσεις, κακοήθειες ή αναπαραγωγικά προβλήματα, ωστόσο απαιτείται μεγάλη προσοχή όταν συστήνεται σε έγκυες γυναίκες.
Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, οι αξονικές τομογραφίες θα πρέπει να αποφεύγονται κατά την εγκυμοσύνη, ιδίως στο πρώτο τρίμηνο, επειδή η ιονίζουσα ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει το αναπτυσσόμενο έμβρυο, αυξάνοντας τον κίνδυνο συγγενών ανωμαλιών, αποβολής και παιδικού καρκίνου.
Η νέα μεγάλη μελέτη από τον Καναδά είναι η πρώτη που εξετάζει τους ενδεχόμενους κινδύνους της αξονικής τομογραφίας που πραγματοποιείται σε γυναίκες πριν από την εγκυμοσύνη.
Τα ανησυχητικά ευρήματα
Ερευνητική ομάδα από το Νοσοκομείο Jewish General, στο Μόντρεαλ του Καναδά, εξέτασε πάνω από 5 εκατομμύρια εγκυμοσύνες στο Οντάριο, από το 1992 έως το 2023, καθώς και τον αριθμό των αξονικών τομογραφιών που είχαν υποβληθεί οι έγκυες γυναίκες πριν από τη σύλληψη.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο Annals of Internal Medicine, έδειξαν ότι οι γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε αξονική τομογραφία (CT) λίγο πριν τη σύλληψη είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο αποβολής ή γενετικών ανωμαλιών στα μωρά τους.
Συγκεκριμένα, τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι:
• Στις γυναίκες που δεν είχαν υποβληθεί σε CT, περίπου 10 στις 100 κυήσεις κατέληγαν σε αποβολή.
• Στις γυναίκες με μία CT πριν τη σύλληψη, το ποσοστό ανέβαινε σε περίπου 12 αποβολές στις 100.
• Στις γυναίκες με δύο CT, το ποσοστό ήταν 13 αποβολές στις 100 κυήσεις, και με τρεις ή περισσότερες CT, το ποσοστό έφτανε σε 14 αποβολές στις 100.
• Οι συγγενείς ανωμαλίες στα νεογνά παρουσίαζαν παρόμοια μικρή αύξηση.
Οι απόλυτες τιμές ήταν υψηλότερες όταν η CT περιοριζόταν στην κοιλιά και την πυελική χώρα, δηλαδή κοντά στις ωοθήκες. Ο κίνδυνος αυξανόταν ακόμη περισσότερο όταν η αξονική τομογραφία είχε πραγματοποιηθεί πιο κοντά στην ημερομηνία σύλληψης.
Γιατί έχουν σημασία τα ευρήματα αυτά
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η έκθεση σε ακτινοβολία από αξονική τομογραφία πριν από τη σύλληψη αυξάνει τους κινδύνους αποβολής και συγγενών ανωμαλιών. Όπως σημειώνουν, δεν υπάρχει αμφιβολία πως τα αποτελέσματα αυτά είναι σημαντικά και μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών για την ακτινολογική απεικόνιση σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
Ωστόσο επισημαίνουν ότι η αύξηση που διαπιστώθηκε στον κίνδυνο αποβολής ή γενετικών ανωμαλιών είναι μικρή και στατιστικά εμφανής λόγω του μεγάλου δείγματος γυναικών που συμμετείχαν στην μελέτη και δεν αποδεικνύει ότι κάθε γυναίκα που υποβάλλεται σε CT κινδυνεύει να εμφανίσει αυτές τις επιπλοκές. Πολλές γυναίκες που κάνουν CT έχουν ήδη προβλήματα υγείας που μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο αποβολής ή ανωμαλιών.
«Η μελέτη ενισχύει κάτι που ήδη γνωρίζαμε καλά: οι αξονικές τομογραφίες πρέπει να γίνονται μόνο όταν χρειάζεται, ενώ όπου είναι εφικτό, οι εξετάσεις χωρίς ακτινοβολία (MRI, υπερηχογράφημα) είναι προτιμότερες όταν παρέχουν τις ίδιες πληροφορίες», καταλήγουν οι ερευνητές.
Τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα – Τι συστήνουν οι ειδικοί
Η αξονική τομογραφία αποτελεί μια από τις πιο σύγχρονες διαγνωστικές μεθόδους που βασίζονται στη χρήση ακτίνων-Χ. Σε σύγκριση με άλλες τεχνικές απεικόνισης, προσφέρει το πλεονέκτημα της ταχείας λήψης πολλών εικόνων υψηλής ευκρίνειας, προερχόμενων από εγκάρσιες τομές του ανθρώπινου σώματος. Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα τόσο δισδιάστατης όσο και τρισδιάστατης απεικόνισης των οργάνων και των ιστών.
Ωστόσο, το βασικό μειονέκτημα αυτής της εξέτασης είναι η αυξημένη ακτινική επιβάρυνση. Η δόση ακτινοβολίας που λαμβάνει ο εξεταζόμενος σε μία αξονική τομογραφία είναι σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη των συμβατικών ακτινολογικών εξετάσεων. Ενδεικτικά, μια αξονική τομογραφία αντιστοιχεί περίπου σε δόση 50 mGy, ενώ μια απλή ακτινογραφία θώρακα σε μόλις 0,1 mGy. Αυτό σημαίνει ότι μια και μόνο αξονική τομογραφία ισοδυναμεί, από πλευράς ακτινικής επιβάρυνσης, με περίπου 500 ακτινογραφίες θώρακα.
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας και το Αμερικανικό Ινστιτούτο Υπερήχων στην Ιατρική, η έκθεση σε ακτινοβολία μέσω ακτινογραφίας, αξονικής τομογραφίας ή τεχνικών απεικόνισης πυρηνικής ιατρικής είναι σε δόση πολύ χαμηλότερη από την έκθεση που σχετίζεται με βλάβη στο έμβρυο. Εάν αυτές οι τεχνικές είναι απαραίτητες επιπλέον του υπερηχογραφήματος ή της μαγνητικής τομογραφίας ή είναι πιο εύκολα διαθέσιμες για την εν λόγω διάγνωση, δεν θα πρέπει να παραλείπονται από μια έγκυο ασθενή ή μια γυναίκα σε αναπαραγωγική εταιρεία.
Όπως τονίζεται, οι μαιευτήρες-γυναικολόγοι που φροντίζουν γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, έγκυες και θηλάζουσες που χρειάζονται διαγνωστική απεικόνιση θα πρέπει να σταθμίζουν τους κινδύνους έκθεσης σε ακτινοβολία, με τον κίνδυνο μη διάγνωσης και επιδείνωσης της νόσου. Αν η αξονική τομογραφία είναι απαραίτητη, τα οφέλη για τη διάγνωση συνήθως υπερτερούν των κινδύνων. Η σωστή ιατρική καθοδήγηση παραμένει κρίσιμη για την ασφάλεια μητέρας και μωρού.
Στην Ελλάδα, στην επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), που είναι η αρμόδια ρυθμιστική αρχή για τον κανονιστικό έλεγχο, τη ρύθμιση και την εποπτεία του τομέα πυρηνικής τεχνολογίας, ακτινοπροστασίας και ραδιολογικής και πυρηνικής ασφάλειας, διαβάζουμε ότι « αν κάποια γυναίκα υποβληθεί σε ιατρική έκθεση σε CT πριν τη σύλληψη, η ακτινοβολία δεν παραμένει στον οργανισμό μετά την πραγματοποίηση της ακτινολογικής εξέτασης (ακτινογραφία, αξονική τομογραφία, κλπ.). Συνεπώς, σύμφωνα με την ΕΕΑΕ, μια ακτινολογική εξέταση που έγινε πριν τη σύλληψη δεν προκαλεί οποιαδήποτε βλάβη στο κύημα.
Αντίθετα, διαφορετικές είναι οι συστάσεις για τη χορήγηση ραδιοφαρμάκων. Σύμφωνα με την ΕΕΑΕ, στις εξετάσεις ή θεραπείες πυρηνικής ιατρικής, για την πραγματοποίηση των οποίων χορηγείται κάποιο ραδιοφάρμακο, ο οργανισμός ακτινοβολείται για κάποιο χρονικό διάστημα (μέρες, εβδομάδες ή μήνες) μετά τη χορήγηση, ανάλογα με το είδος της εξέτασης ή θεραπείας, το χορηγούμενο ραδιοφάρμακο και βιολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με το άτομο.
Κατά το διάστημα αυτό, η εγκυμοσύνη πρέπει να αποφεύγεται. Σχετικές οδηγίες χορηγούνται από την εκάστοτε μονάδα υγείας όπου πραγματοποιείται η εξέταση ή η θεραπεία.
