Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Για δεκαετίες, η ιατρική κοινότητα πίστευε πως ο διαβήτης τύπου 1 είναι, παγκοσμίως, μια αυτοάνοση ασθένεια που εκδηλώνεται στην παιδική ή νεανική ηλικία. Ωστόσο, νέα δεδομένα από την υποσαχάρια Αφρική κλονίζουν αυτή την πεποίθηση.
Ειδικότερα, μια μεγάλη πολυκεντρική μελέτη αποκαλύπτει ότι σημαντικό ποσοστό νέων που διαγιγνώσκονται με διαβήτη τύπου 1 στην Αφρική δεν εμφανίζει ούτε τα τυπικά αυτοαντισώματα ούτε τις γενετικές ενδείξεις που σχετίζονται με τη νόσο σε άλλους πληθυσμούς.
Το εύρημα αυτό ανοίγει νέο κεφάλαιο στη διάγνωση και τη διαχείριση του διαβήτη σε άτομα αφρικανικής καταγωγής και φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη για πιο εξατομικευμένες, πολιτισμικά ευαίσθητες και επιστημονικά τεκμηριωμένες προσεγγίσεις.
Ανατροπή στη θεωρία του διαβήτη τύπου 1
Η νέα ανακάλυψη ενδέχεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται ο διαβήτης τύπου 1 σε άτομα αφρικανικής καταγωγής, σύμφωνα με διεθνή ερευνητική ομάδα.
Η επικρατούσα επιστημονική θεωρία υποστηρίζει ότι στον διαβήτη τύπου 1, τα β-κύτταρα του παγκρέατος —υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης— καταστρέφονται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα. Η διαδικασία αυτή εντοπίζεται μέσω της παρουσίας αυτοαντισωμάτων και σχετίζεται με συγκεκριμένους γενετικούς δείκτες.
Ωστόσο, η νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό The Lancet Diabetes & Endocrinology* έρχεται να αμφισβητήσει αυτή την εικόνα.
Έρευνα σε 894 νέους με διαβήτη στην Αφρική: Απουσία αυτοαντισωμάτων και γενετικών ενδείξεων
Η ερευνητική ομάδα μελέτησε 894 εφήβους και νέους με διαβήτη, προερχόμενους από το Καμερούν, την Ουγκάντα και τη Νότια Αφρική. Το εντυπωσιακό εύρημα ήταν πως το 65% αυτών των ασθενών δεν είχε τα κλασικά αυτοαντισώματα, που παρατηρούνται στον διαβήτη τύπου 1 σε άλλες περιοχές του κόσμου. Επιπλέον, δεν παρουσίαζαν τις συνήθεις γενετικές προδιαθέσεις, ενώ δεν πληρούσαν ούτε τα διαγνωστικά κριτήρια άλλων μορφών διαβήτη, όπως ο διαβήτης τύπου 2 ή ο διαβήτης σχετιζόμενος με υποσιτισμό.
«Αυτό υποδηλώνει ότι πολλοί νέοι άνθρωποι στην υποσαχάρια Αφρική πάσχουν από μια εντελώς διαφορετική μορφή διαβήτη τύπου 1, η οποία δεν έχει αυτοάνοση αιτιολογία», εξηγεί η Dr. Dana Dabelea, επικεφαλής της μελέτης από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο.
Τι συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες: Εντοπίστηκαν ομοιότητες
Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της μελέτης φαίνεται να επηρεάζουν και πληθυσμούς εκτός Αφρικής. Σύμφωνα με συγκριτικά δεδομένα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το 15% των Αφροαμερικανών που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 1 φαίνεται να εμφανίζουν μια μορφή της νόσου παρόμοια με αυτή που εντοπίστηκε στην Αφρική, χωρίς αυτοαντισώματα και με χαμηλό γενετικό κίνδυνο.
Αντίθετα, οι λευκοί Αμερικανοί με διαβήτη τύπου 1 ακολουθούν το τυπικό αυτοάνοσο πρότυπο, ακόμη και στην περίπτωση που δεν ανιχνεύονται αυτοαντισώματα, καθώς οι γενετικές ενδείξεις παραμένουν ισχυρές.
Πίσω από τα ιατρικά πρωτόκολλα: Η ανάγκη για διαφοροποιημένη προσέγγιση
Οι γιατροί στην Αφρική είχαν ήδη υποψίες ότι τα παιδιά που διαγιγνώσκονται με διαβήτη τύπου 1 δεν ανταποκρίνονται πάντα στα κλασικά διαγνωστικά κριτήρια.
«Οι μέχρι σήμερα μελέτες είχαν επικεντρωθεί σε λευκούς, δυτικούς πληθυσμούς, αγνοώντας τη γεωγραφική και γενετική ποικιλομορφία στην κλινική έκφραση της νόσου», επισημαίνει ο καθηγητής Moffat Nyirenda από το London School of Hygiene & Tropical Medicine.
Κάλεσμα για νέα διαγνωστικά και θεραπευτικά πρωτόκολλα
Η ερευνητική ομάδα καλεί την επιστημονική κοινότητα να προχωρήσει επειγόντως σε βαθύτερη μελέτη των βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που ευθύνονται για αυτή τη διαφορετική μορφή διαβήτη. Τα υπάρχοντα διαγνωστικά εργαλεία και οι θεραπείες ενδέχεται να είναι ανεπαρκή ή μη κατάλληλα για τις ανάγκες αυτών των πληθυσμών.
«Τα ευρήματά μας είναι ένα ηχηρό καμπανάκι. Αμφισβητούν τις παραδοχές μας και αναδεικνύουν την ανάγκη να ξαναδούμε από την αρχή τον διαβήτη τύπου 1 μέσα από ένα πολυδιάστατο πρίσμα», τονίζει ο καθηγητής Nyirenda.
Προς μια παγκόσμια συμπεριληπτική ιατρική
Η μελέτη αυτή αποτελεί σταθμό στην κατανόηση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1 και ενισχύει τη σημασία της συμπεριληπτικής ιατρικής έρευνας. Η ανάγκη για διαφοροποίηση στη διάγνωση και στη θεραπεία δεν είναι μόνο ζήτημα επιστημονικής ακρίβειας, αλλά και ζήτημα υγειονομικής ισότητας.
Καθώς η ιατρική επιστήμη εισέρχεται σε μια νέα εποχή εξατομίκευσης και συμπερίληψης, τέτοιες ανακαλύψεις φωτίζουν τις άγνωστες πτυχές νόσων που θεωρούσαμε καλά χαρτογραφημένες.
Περισσότερα στοιχεία για την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο The Lancet Diabetes & Endocrinology είναι διαθέσιμα στον ακόλουθο σύνδεσμο:
https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(25)00120-2/fulltext?utm_source=Sailthru&utm_medium=Newsletter&utm_campaign=Health-Rounds&utm_term=072225&lctg=63e121d07a7ced439a0e2587
