Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ παραμένει μια από τις βασικότερες αιτίες θανάτου και αναπηρίας για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Μόνο στις ΗΠΑ, 16,4 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 12 ετών και άνω έχουν αναφέρει υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ για πέντε ή περισσότερες ημέρες τον τελευταίο μήνα.
Παρόλο που υπάρχουν πολλά φάρμακα διαθέσιμα σε όσους επιθυμούν να διακόψουν ή να μειώσουν την κατανάλωση αλκοόλ, οι υπάρχουσες θεραπείες έχουν περιορισμένη αποτελεσματικότητα και συχνά, σημαντικές παρενέργειες.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ έχουν επικεντρωθεί κυρίως στην ανάπτυξη φαρμάκων που στοχεύουν πρωτεΐνες που μπορούν να ελέγξουν τον τρόπο με τον οποίο οι νευρώνες αντιδρούν σε ερεθίσματα. Επειδή αυτές οι πρωτεΐνες υπάρχουν σχεδόν σε κάθε νευρώνα σε όλο τον εγκέφαλο, τα φάρμακα επηρεάζουν επίσης νευρώνες που δεν είναι άμεσα υπεύθυνοι για τη ρύθμιση των επιδράσεων του αλκοόλ. Αυτό συχνά οδηγεί σε ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως πονοκέφαλο, κόπωση, υπνηλία ή αϋπνία.
Ο εντοπισμός των συγκεκριμένων εγκεφαλικών κυκλωμάτων που παίζουν ρόλο στην καταστολή της κατανάλωσης αλκοόλ είναι κρίσιμος για την ανάπτυξη στοχευμένων θεραπειών με περιορισμένες παρενέργειες
Ευρήματα που οδηγούν σε νέους θεραπευτικούς στόχους
Ενώ πρόσφατες μελέτες έχουν εντοπίσει συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, όπως ο προμετωπιαίος φλοιός, ως παράγοντες που παίζουν ρόλο στην αναστολή της υπερκατανάλωσης αλκοόλ, αυτές οι μελέτες δεν κατόρθωσαν να εντοπίσουν τα συγκεκριμένα νευρωνικά κυκλώματα που εμπλέκονται στην καταστολή της κατανάλωσης αλκοόλ.
Ερευνητική ομάδα από την Ιατρική Σχολή UMass Chan στη Μασαχουσέτη, βασιζόμενη σε ένα ειδικό μοντέλο ποντικού σχεδιασμένο για την επισήμανση και τον χειρισμό νευρώνων που ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια ενός καθορισμένου χρονικού πλαισίου και χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό προηγμένης φωτομετρίας ινών, οπτογενετικής, ηλεκτροφυσιολογίας και τεχνολογιών μονοκυτταρικής μεταγραφωμικής με μια προσέγγιση ιικού φορέα, μπόρεσε να εντοπίσει μια μικρή ομάδα νευρώνων που ενεργοποιούνται ως απόκριση σε επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ.
Συγκεκριμένα, μεταξύ των δισεκατομμυρίων νευρώνων που υπάρχουν στον εγκέφαλο, οι ερευνητές εντόπισαν 500 νευρώνες που έδειξαν να ανταποκρίνονται στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται έσω κογχομετωπιαίος φλοιός. Αυτή η περιοχή είναι γνωστή για τον βασικό της ρόλο στον έλεγχο της λήψης αποφάσεων και στην προσαρμογή της συμπεριφοράς σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Εμβαθύνοντας την έρευνά τους οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η απενεργοποίηση αυτού του νευρωνικού συνόλου είχε ως αποτέλεσμα την απότομη αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος έχει, ουσιαστικά, ένα ενσωματωμένο σύστημα ρύθμισης που ενεργοποιείται κατά την κατανάλωση αλκοόλ για να λειτουργήσει ως «φρένο» στην κατανάλωσή του. Σε περίπτωση που αυτοί οι νευρώνες δεν λειτουργήσουν σωστά, το ρυθμιστικό σύστημα θα αποτύχει, οδηγώντας ενδεχομένως σε ανεξέλεγκτη κατανάλωση αλκοόλ.
«Είναι πραγματικά δύσκολο να κατανοήσουμε πώς μόνο λίγοι νευρώνες μπορούν να έχουν τόσο βαθιά επίδραση στη συμπεριφορά. Αυτό είναι συναρπαστικό επειδή αρχίζουμε να κατανοούμε πώς μόνο μια χούφτα κυττάρων εμπλέκονται σε πολύ συγκεκριμένες συμπεριφορές», δήλωσε ο Δρ. Gilles E. Martin, PhD, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και καθηγητής Νευροβιολογίας στο Ινστιτούτο Νευροψυχιατρικής Έρευνας Brudnick στο UMass Chan.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, παρόλο που αυτή η μελέτη προάγει την κατανόησή μας για το πώς και σε ποιους νευρώνες η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ τροποποιεί τη λειτουργία του εγκεφάλου σε ποντίκια, παραμένει ασαφές εάν και οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι είναι εξοπλισμένοι με το ίδιο νευρωνικό σύνολο.
Εάν αυτό αποδειχθεί μελλοντικά, η διέγερση αυτών των νευρώνων θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική θεραπευτική οδό για την υποστήριξη ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολία στον έλεγχο της πρόσληψης αλκοόλ.
Πηγή: Nature Neuroscience
