Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Το θέμα της συμμόρφωσης ή προσήλωσης των ασθενών στη φαρμακοθεραπεία είναι ένα θέμα που το DailyPharmaNews πάντα παρακολουθεί με ενδιαφέρον καθώς το ανέδειξε μέσα από τις σχετικές ημερίδες που διοργάνωσε, όταν κανείς στην Ελλάδα δεν είχε ακόμη ασχοληθεί σοβαρά.
Ευτυχώς τα πράγματα σήμερα έχουν αλλάξει αρκετά και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος έχει θέσει το εν λόγω θέμα ανάμεσα στις βασικές –ίσως και η βασικότερη υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει λόγω των εξειδικευμένων του γνώσεων ένας φαρμακοποιός- υπηρεσίες που ζητά από την Πολιτεία να αναγνωριστούν επίσημα ως υπηρεσίες παρεχόμενες από τα ελληνικά φαρμακεία της κοινότητας.
Σε άρθρο του το PharmacyTimes κάνει λόγο για τη σημασία που έχει η εκπαίδευση των ασθενών στη βελτίωση της συμμόρφωσής στη θεραπεία τους.
Η μη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή οδηγεί σε σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία αλλά και την οικονομία, με το κόστος για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης εκεί όπου όλα μετρούνται, στις ΗΠΑ να υπολογίζεται ότι φτάνει έως και 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως αφαιρώντας τη ζωή περίπου 125.000 Αμερικανών.
Εκπαίδευση Ασθενών
Γιατί όμως Η εκπαίδευση των ασθενών μπορεί να αυξήσει τη συμμόρφωση, να μειώσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, να οδηγήσει σε πιο ευνοϊκά αποτελέσματα για τους ασθενείς και να μειώσει το κόστος υγειονομικής περίθαλψης. Η εκπαίδευση των ασθενών δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην υγειονομική τους περίθαλψη, λαμβάνοντας τεκμηριωμένες αποφάσεις, τηρώντας την αγωγή με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και αναγνωρίζοντας έγκαιρα τις επιπλοκές που έχει μία λανθασμένη χρήση τους, αυξάνοντας την ικανοποίηση και την ποιότητα ζωής. Με μια βαθύτερη κατανόηση της διάγνωσής τους, του σκοπού και των οφελών της θεραπείας τους, των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών και άλλων πληροφοριών που σχετίζονται με τη φαρμακευτική αγωγή, οι ασθενείς είναι πιο πιθανό να τηρήσουν τα φαρμακευτικά σχήματα και να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία τους. Συνήθεις λόγοι μη συμμόρφωσης περιλαμβάνουν τον φόβο των ανεπιθύμητων ενεργειών, το υψηλό κόστος των φαρμάκων, την έλλειψη κατανόησης, την πολύπλοκη πολυφαρμακία και την έλλειψη συμπτωμάτων της νόσου.
Οι φαρμακοποιοί μπορούν να εξετάσουν τα στατιστικά στοιχεία και τη σοβαρότητα των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών με τον ασθενή και να παρέχουν συμβουλές για τη μείωση της πιθανότητας αυτών των επιπτώσεων. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους ασθενείς να βρουν τρόπους για εξοικονόμηση κόστους, εναλλακτικές λύσεις χαμηλότερου κόστους όταν το κόστος είναι ένας παράγοντας στη μη συμμόρφωση. Μέσω της εκπαίδευσης, οι φαρμακοποιοί μπορούν να διασφαλίσουν ότι οι ασθενείς κατανοούν πότε, γιατί και πώς θα λειτουργήσει το φάρμακο. Η εκπαίδευση των ασθενών παίζει κρίσιμο ρόλο στην ασφάλεια των φαρμάκων. Μειώνει την πιθανότητα σφαλμάτων φαρμακευτικής αγωγής και ανεπιθύμητων ενεργειών και ενθαρρύνει τους ασθενείς να υποβάλλουν ερωτήσεις, γεγονός που οδηγεί σε βελτιωμένα αποτελέσματα υγείας.
Με την σαφή επικοινωνία θεμάτων που αφορούν τη φαρμακοθεραπεία, δηλαδή θεμάτων που αφορούν τη δοσολογία, το χρόνο, των μεθόδων χορήγησης και των οδηγιών για τη χαμένη δόση, οι φαρμακοποιοί μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο κακής χρήσης φαρμάκων. Η ακριβής χορήγηση φαρμάκων μειώνει τα σφάλματα φαρμακευτικής αγωγής και τις ανεπιθύμητες ενέργειες και η εκπαίδευση σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να επιτρέψει στους ασθενείς να τα αναγνωρίζουν και να τα αναφέρουν άμεσα, ώστε να μειώσουν τις σοβαρές επιπλοκές. Το ίδιο ισχύει και για τις αλληλεπιδράσεις φαρμάκων, φαρμάκων και τροφίμων και φαρμάκων και ασθενειών.
Στρατηγικές για Αποτελεσματική Εκπαίδευση Ασθενών
Το άρθρο έχοντας τονίσει ότι η εκπαίδευση των ασθενών είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή φαρμακευτικής φροντίδας περνά στο θέμα των στρατηγικών για την αποτελεσματική εκπαίδευση των ασθενών. Όπως αναφέρει η κατανόηση διαφορετικών τρόπων μάθησης και η σαφής και αποτελεσματική επικοινωνία μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση και συμμετοχή των ασθενών.
Είναι πολύ σημαντικό εξαρχής να γίνει κατανοητό ότι οι ασθενείς διαφέρουν στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους για εκπαίδευση. Επομένως, η εκπαίδευση των ασθενών πρέπει να εξατομικεύεται με βάση τις απαιτήσεις των ασθενών, όπως η υγειονομική παιδεία, οι γλωσσικές προτιμήσεις και το πολιτισμικό υπόβαθρο. Παρόλο που μια ελάχιστη ποσότητα πληροφοριών είναι απαραίτητη για την ασφάλεια και την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, οι πληροφορίες πέρα από αυτήν πρέπει να εξατομικεύονται για τον ασθενή. Ενθαρρύνοντας τους ασθενείς να κάνουν ερωτήσεις ή χρησιμοποιώντας μια μέθοδο επανάληψης, οι ασθενείς μπορούν να καθοδηγήσουν άνετα τη διαδικασία συμβουλευτικής.
Πέρα από την ανάγκη της σαφούς, συνοπτικής, ασθενοκεντρικής επικοινωνίας κατά την παροχή συμβουλών σε ασθενείς, ο φαρμακοποιός είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσει ενεργή ακρόαση, οπτική επαφή και γλώσσα του σώματος που υποδηλώνει ενδιαφέρον και ενσυναίσθηση. Πρέπει να αντιμετωπίσει ενεργά τις ανησυχίες, τις προτιμήσεις και τα πιθανά εμπόδια των ασθενών στην ασφαλή χρήση φαρμάκων.
Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος είναι επίσης απαραίτητη για την προώθηση της εμπιστοσύνης και της σχέσης, ενισχύοντας αποτελεσματικά θεραπευτικά αποτελέσματα. Αυτό ισχύει τόσο για το φυσικό περιβάλλον όσο και για συγκεκριμένες διαπροσωπικές δεξιότητες. Ένα άνετο και προσβάσιμο περιβάλλον που διασφαλίζει την ιδιωτικότητα και την εμπιστευτικότητα είναι πολύ σημαντικό. Πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να ελαχιστοποιούνται οι διακοπές και οι περισπασμοί, όπως ο θόρυβος και η ακαταστασία. Σε αυτή τη λογική η ενσωμάτωση στο περιβάλλον όπου γίνεται η επικοινωνία φυσικών στοιχείων όπως ένα φυτό ή/και ένα ψάθινο καλάθι, βοηθά όπως και το να κρατήσει ο φαρμακοποιός κοντά του μερικά χαρτομάντιλα και μικρά μπουκάλια νερό για να βοηθήσει τους ασθενείς να διαχειριστούν το άγχος και το στρες.
Η χρήση της τεχνολογίας μπορεί επίσης να ενισχύσει την εκπαίδευση των ασθενών. Η εκπαίδευση των ασθενών μπορεί πλέον να παρέχεται μέσω πολυμέσων, όπως μηνύματα κειμένου, βίντεο και διαδραστικές προσομοιώσεις, εκτός από την παραδοσιακή συμβουλευτική από παρόχους και τις γραπτές μορφές. Τα μηνύματα κειμένου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της τήρησης των φαρμακευτικών αγωγών, και τα βίντεο μπορούν να παρέχουν επιδείξεις και εκπαίδευση σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή. Μια άλλη χρήσιμη τεχνολογία είναι μια εφαρμογή μετάφρασης, που χρησιμοποιείται για να διευκολύνει την επικοινωνία με ασθενείς που δεν μιλούν αγγλικά ή την επίσημα ομιλούμενη στη χώρα γλώσσα.
Εμπόδια στην Εφαρμογή
Η εκπαίδευση των ασθενών με επικεφαλής τους φαρμακοποιούς αντιμετωπίζει αρκετά εμπόδια που εμποδίζουν την παροχή συμβουλών και την ανταλλαγή πληροφοριών στους ασθενείς, επηρεάζοντας αρνητικά την κατανόηση των ασθενών και τη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή. Ο υψηλός φόρτος εργασίας, οι όποιες μετρήσεις μπορεί να γίνονται και οι μεγάλες ουρές στα φαρμακεία οδηγούν σε σύντομες, βιαστικές αλληλεπιδράσεις με τους ασθενείς. Τα φαρμακεία επίσης συχνά έχουν περιορισμένο προσωπικό, γεγονός που δυσκολεύει τον φαρμακοποιό να αφιερώσει επαρκή χρόνο στους ασθενείς.
Μεταξύ του περιορισμένου χώρου στα φαρμακεία και του γεγονότος ότι το φαρμακείο είναι χώρος υψηλής επισκεψιμότητας, είναι δύσκολο να βρεθεί ένας χώρος για ευαίσθητες, εμπιστευτικές συζητήσεις με τους ασθενείς. Αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την προθυμία ενός ασθενούς να προσεγγίσει τους φαρμακοποιούς με ερωτήσεις και ανησυχίες. Επιπλέον, περισπασμοί όπως ο θόρυβος, οι διακοπές στην επικοινωνία από άλλους ασθενείς μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του φαρμακοποιού να επικεντρωθεί στον ασθενή που έχει μπροστά του και να αφουγκραστεί με προσοχή τις όποιες πληροφορίες αυτός του δίνει.
Συμπέρασμα Η μη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή παραμένει μια σημαντική απειλή για την ασφάλεια των ασθενών, τα αποτελέσματα και το κόστος υγειονομικής περίθαλψης, αλλά οι φαρμακοποιοί βρίσκονται σε μοναδική θέση για να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρόκληση μέσω της αποτελεσματικής εκπαίδευσης των ασθενών. Συνδυάζοντας τη σαφή επικοινωνία, την εξατομικευμένη συμβουλευτική, τα υποστηρικτικά περιβάλλοντα και τη στρατηγική χρήση της τεχνολογίας, οι φαρμακοποιοί μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να κατανοήσουν καλύτερα τις θεραπείες τους, να ξεπεράσουν τα εμπόδια στη συμμόρφωση και να επιτύχουν βέλτιστα αποτελέσματα υγείας. Η επένδυση χρόνου και πόρων στην εκπαίδευση των ασθενών ενισχύει τελικά τη σχέση φαρμακοποιού-ασθενούς και προωθεί τους κλινικούς και οικονο
