Η δημοτικότητα των φαρμάκων απώλειας βάρους που έχουν εγκριθεί από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και άλλους αντίστοιχους οργανισμούς σε όλον τον κόσμο, έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια.
Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Μάλιστα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου τις πρώτες κατευθυντήριες οδηγίες του για τη χρήση των φαρμάκων GLP-1 για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, συνιστώντας τα ως μακροχρόνια θεραπεία για την πάθηση αυτή που πλήττει περισσότερους από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους σε όλον τον κόσμο.
Σε αυτό το πλαίσιο έχει πολύ ενδιαφέρον ένα πρόσφατο άρθρο από το PharmacyTimes που αναφέρεται στο ρόλο του φαρμακοποιού στη διαχείριση αυτών των φαρμάκων για ανθρώπους που ζουν σε δομές χρόνιας φροντίδας αλλά που προφανώς αφορά και κάθε πολίτη που έχει μία σχέση εμπιστοσύνης με τον φαρμακοποιό της γειτονιάς και επισκέπτεται το φαρμακείο για συμβουλές.
Το άρθρο ξεκινά με την παραδοχή πως όταν συνταγογραφούνται κατάλληλα, αυτά τα φάρμακα μπορούν να βελτιώσουν τη συνολική υγεία και την ποιότητα ζωής των ενοίκων μονάδων υποβοηθούμενης διαβίωσης, γηροκομείων και ομαδικών οίκων ευγηρίας. Ωστόσο, η χρήση τους σε πληθυσμούς μακροχρόνιας φροντίδας, των οποίων τα μέλη είναι συνήθως προχωρημένης ηλικίας, ιατρικά αδύναμα ή/και έχουν γνωστική εξασθένηση, παρουσιάζει μοναδικές προκλήσεις. Κι εκεί ακριβώς έρχονται οι φαρμακοποιοί που , όπως τονίζεται, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης αυτών των φαρμάκων σε αυτά τα περιβάλλοντα.
Μια επισκόπηση των φαρμάκων για την απώλεια βάρους
Στη συνέχεια το άρθρο κάνει μία επισκόπηση για τα φάρμακα που έχουν εγκριθεί στις ΗΠΑ για τη χρόνια διαχείριση του βάρους και περιλαμβάνουν τη σεμαγλουτίδη, την τιρζεπατίδη και τη λιραγλουτίδη, τα οποία είναι ενέσιμα, καθώς και τη φαιντερμίνη/τοπιραμάτη, τη ναλτρεξόνη/βουπροπιόνη και την ορλιστάτη τα οποία είναι φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα. Αυτά τα φάρμακα, όπως σημειώνεται, ενδείκνυνται γενικά για ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 kg/m² ή μεγαλύτερο ή για ασθενείς με ΔΜΣ 27 kg/m² ή μεγαλύτερο με τουλάχιστον 1 συννοσηρότητα, όπως υπέρταση ή διαβήτη. Η σεμαγλουτίδη, ένας αγωνιστής του υποδοχέα γλυκαγόνου πεπτιδίου (GLP)-1, και η τιρζεπατίδη, ένας διπλός αγωνιστής του γαστρικού ανασταλτικού πολυπεπτιδίου (GIP)/υποδοχέα GLP-1, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί. Σε κλινικές δοκιμές έχει αποδειχθεί ότι προκαλούν μέση μείωση σωματικού βάρους περίπου 15% και έως 20% αντίστοιχα, από την αρχική τιμή του βάρους.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί επίσης ότι αυτά τα φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά όταν συνδυάζονται με τροποποιήσεις του τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένης μιας υγιεινής διατροφής και τακτικής άσκησης.
Διαβάστε ακόμη: Ποιοι θα πάρουν sms για δωρεάν φάρμακα κατά της παχυσαρκίας-Τι ισχύει με τα παραπεμπτικά
Προκλήσεις σε περιβάλλοντα μακροχρόνιας φροντίδας
Η χορήγηση φαρμάκων για την απώλεια βάρους σε μακροχρόνια φροντίδα εισάγει αρκετές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης αξιολόγησης της καταλληλότητας των ληπτών, της πολυφαρμακίας, του εφοδιασμού των ενέσεων, των αναγκών παρακολούθησης, των εμποδίων που έχουν να κάνουν με το κόστος και της διαχείρισης της συναίνεσης σε ανθρώπους που διαμένουν σε δομές και έχουν γνωστική εξασθένηση. Όπως όλα τα φάρμακα, οι αγωνιστές του GLP-1 και του υποδοχέα GIP/GLP-1, καθώς και άλλα φάρμακα για την απώλεια βάρους, παρουσιάζουν πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες (AEs). Συνηθισμένα παράπονα περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, έμετο και διάρροια· αφυδάτωση· απώλεια άλιπης σωματικής μάζας· υπογλυκαιμία σε ασθενείς με διαβήτη· και ορθοστατική υπόταση.
Κάθε ένα από αυτά τα ανεπιθύμητα συμβάντα (ΑΕ) ενέχει πρόσθετο κίνδυνο για πτώσεις και ευθραυστότητα σε ηλικιωμένους πληθυσμούς και άτομα με σύνθετες ιατρικές ανάγκες. Οι αδύναμοι ή υποσιτισμένοι κάτοικοι μπορεί να μην ανέχονται την καταστολή της όρεξης ή τα γαστρεντερικά συμπτώματα. Η καταλληλότητα θα πρέπει να αξιολογείται προσεκτικά πριν από την έναρξη ενός προγράμματος και οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά για να διασφαλιστεί το όφελος χωρίς υπερβολική απώλεια βάρους ή αφυδάτωση.
Κι εδώ, εφόσον γίνεται αναφορά σε ηλικιωμένους πολύ σημαντικός ρόλος αποδίδεται στην πολυφαρμακία -που συνήθως ορίζεται ως η ταυτόχρονη χρήση 5 ή περισσότερων φαρμάκων. Και πως να μην υπάρχει αναφορά σε αυτό το ζήτημα όταν σύμφωνα με μια μελέτη, το συνολικό ποσοστό των ενηλίκων στις ΗΠΑ με πολυφαρμακία υπερδιπλασιάστηκε από περίπου 8,2% το 1999 έως το 2000 σε 17,1% το 2017 έως το 2018. Η συχνότητα εμφάνισης πολυφαρμακίας είναι σημαντικά υψηλότερη μεταξύ των ηλικιωμένων και των ενηλίκων με διαβήτη ή/και καρδιακές παθήσεις.
«Η πλειονότητα των ερευνών υποδηλώνει ότι η πολυφαρμακία σχετίζεται με αρνητικές κλινικές συνέπειες, όπως η μη συμμόρφωση με τη θεραπεία, τα ανεπιθύμητα συμβάντα που σχετίζονται με φάρμακα (π.χ. πτώσεις, κατάγματα, νεφρική ανεπάρκεια), οι αλληλεπιδράσεις φαρμάκων και οι νοσηλείες. Η πολυφαρμακία συνδέεται επίσης με αυξημένους κινδύνους αναπηρίας, γνωστικής εξασθένησης, ακόμη και θνησιμότητας», προειδοποίησαν οι συγγραφείς της μελέτης.
Σύμφωνα με το άρθρο «οι φαρμακοποιοί βρίσκονται σε μοναδική θέση να παρακολουθούν τα φαρμακευτικά σχήματα για πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων απώλειας βάρους και άλλων φαρμάκων και να συνεργάζονται στενά με παρόχους και ασφαλιστικές εταιρείες για τον εντοπισμό κατάλληλων εναλλακτικών λύσεων, όπου είναι απαραίτητο.
Για τα ενέσιμα φάρμακα, τα ζητήματα υλικοτεχνικής υποστήριξης αποτελούν ανησυχία. Τα αποτελεσματικά προγράμματα απαιτούν εκπαιδευμένο προσωπικό και συνεπή χορήγηση.
Τα εμπόδια κόστους είναι επίσης σημαντικά, τόσο στον πληθυσμό μακροχρόνιας περίθαλψης όσο και στον γενικό πληθυσμό, ακόμα και όταν υπάρχει διαθέσιμη κάλυψη».
Διαχείριση Προκλήσεων στο Περιβάλλον Μακροχρόνιας Φροντίδας
Το άρθρο καταλήγει στο ότι «απαιτείται μια διεπιστημονική προσέγγιση για την αποτελεσματική διαχείριση αυτών των προκλήσεων και οι φαρμακοποιοί μακροχρόνιας φροντίδας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον έλεγχο, την παρακολούθηση και τον συντονισμό της φροντίδας. Ένα αποτελεσματικό συνολικό σχέδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει έλεγχο καταλληλότητας με επικεφαλής τον φαρμακοποιό, συντονισμό διαιτολόγου, προσεκτική τιτλοποίηση, εκπαίδευση του προσωπικού για ενέσεις, διαχείριση προηγούμενης έγκρισης, διαχείριση συναίνεσης και εξατομικευμένο σχεδιασμό διατροφής και άσκησης».
Οι φαρμακοποιοί έτσι κι αλλιώς παίζουν έναν πολύτιμο ρόλο μέσα στο σύστημα υγείας παρακολουθώντας από τον πάγκο του φαρμακείου την κίνηση της αγοράς, τις συνήθειες των πολιτών και μπορούν έγκαιρα να ειδοποιούν για καταστάσεις που έχουν να κάνουν με το βασικό αντικείμενό τους, τη φαρμακοθεραπεία.
Δεν είναι τυχαίο ότι την Άνοιξη του 2023, όταν άρχισε να γίνεται μόδα η χρήση αντιδιαβητικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, ήταν εκείνοι που έσπευσαν να ενημερώσουν για την κατάσταση που αντιμετώπιζαν με ελλείψεις πολύτιμων αντιδιαβητικών φαρμάκων από τα ράφια των φαρμακείων τους.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, ωστόσο πάντα ο ρόλος τους είναι πολύ σημαντικός.
