Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο
Το τελευταίο διάστημα, με αφορμή τη διεξαγωγή αφενός του ετήσιου συνεδρίου της Διεθνούς Φαρμακευτικής Ομοσπονδίας (FIP) αλλά και του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Φαρμακοποιού (25 Σεπτεμβρίου) -την οποία στη χώρα μας θα τιμήσει, όπως κάνει πλέον κάθε χρόνο ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης ετοιμάζοντας εκδηλώσεις την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου- υπήρξαν πολλές ανακοινώσεις και δημοσιεύματα που αφορούν τις προτεραιότητες, τους στόχους, τις εξελίξεις στο φαρμακευτικό επάγγελμα.
Όλα αυτά οι Έλληνες φαρμακοποιοί όχι μόνο τα παρακολουθούν με ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα προσπαθούν να τα καταγράφουν με συστηματικό τρόπο για να μη μένουν πίσω σε σχέση με τις διεθνείς εξελίξεις. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν φτάσει και να πρωτοπορούν τιμώντας τη χώρα μας στα διεθνή fora, συνέδρια.
Ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα που έχουν αναδείξει το ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο όργανο εκπροσώπησης του κλάδου, ο ευρωπαϊκός οργανισμός που εκπροσωπεί περισσότερους από 400.000 κοινοτικούς φαρμακοποιούς (PGEU – Pharmaceutical Group of European Union) και η Διεθνής Φαρμακευτική Ομοσπονδία (FIP) είναι το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής.
Η μικροβιακή αντοχή (AMR) είναι η ικανότητα των μικροοργανισμών να αντιστέκονται σε αντιμικροβιακές ουσίες, οδηγώντας σε ασθένειες που δεν θεραπεύονται πια από τα διαθέσιμα φάρμακα. Οι διεθνείς φορείς εκπροσώπησης των φαρμακοποιών έχουν ψηλά στην ατζέντα τους την ανάδειξη του σημαντικού, του κρίσιμου ρόλου που παίζουν οι φαρμακοποιοί στην καταπολέμηση της AMR μέσω της εκπαίδευσης των ασθενών για την ορθή χρήση αντιβιοτικών, της συνεργασίας με τους γιατρούς για την αποφυγή αλόγιστης συνταγογράφησης, της παρακολούθησης της χρήσης αντιμικροβιακών και της συμβολής στην ανάπτυξη νέων θεραπειών.
Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) έχει σταθεί στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας, αφού από το 2020, με παρέμβασή του, η διάθεση αντιβιοτικών επιτρέπεται μόνο με ηλεκτρονική ιατρική συνταγή, ένα μέτρο που ενίσχυσε σημαντικά τον έλεγχο και την ασφαλή χρήση τους.
Η θέση του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου για την ασφαλή διάθεση των αντιβιοτικών και τη μικροβιακή αντοχή είναι ότι η μικροβιακή αντοχή αποτελεί σήμερα μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία, με δεκάδες χιλιάδες θανάτους ετησίως στην Ευρώπη. Η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών έχει οδηγήσει σε ανθεκτικά μικρόβια, που καθιστούν δυσκολότερη τη θεραπεία λοιμώξεων και θέτουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα ακόμα και απλών ιατρικών πράξεων.
Το DailyPharmaNews το οποίο παρακολουθεί εδώ και χρόνια την προσπάθεια των Ελλήνων φαρμακοποιών να συμβάλλουν κι αυτοί σε αυτόν τον παγκόσμιο αγώνα, και που πρωτοστάτησαν στο να αλλάξει η θλιβερή εικόνα που υπήρχε μέχρι πριν λίγα χρόνια στη χώρα μας, με αφορμή τις πρόσφατες ανακοινώσεις της FIP αλλά και την εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων «Τα Φάρμακα δεν είναι καραμέλες» που αναφέρεται μεν στα ΜΗΣΥΦΑ αλλά οπωσδήποτε αφορά το σύνολο των φαρμάκων κι επομένως και τα αντιβιοτικά, ζήτησε από τη διοίκηση του ΠΦΣ να τοποθετηθεί επί του θέματος.
«Τα φαρμακεία, ως το πιο προσιτό σημείο επαφής του πολίτη με το σύστημα υγείας, μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά:
-Στη σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την ορθή χρήση των αντιβιοτικών,
-Με αρθρογραφία και δελτία τύπου, εκστρατείες ενημέρωσης , φυλλάδια και αφίσες με ενημερωτικό υλικό προς τους πολίτες για τη μικροβιακή αντοχή,
-Στην εκπαίδευση και συνεχή κατάρτιση των φαρμακοποιών ώστε να παρέχουν τεκμηριωμένη συμβουλή στα φαρμακεία,
-Στη συνεργασία με τα σχολεία, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις τοπικές κοινωνίες για δράσεις πρόληψης και ενημέρωσης,
-Παράλληλα, η ενεργός συμμετοχή των φαρμακοποιών στον εμβολιασμό ενηλίκων – που ήδη εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στη χώρα μας – αποτελεί βασικό εργαλείο για τη μείωση των λοιμώξεων και, συνεπώς, της ανάγκης για χρήση αντιβιοτικών.
Ο ΠΦΣ ζητά τη θεσμική ένταξη του φαρμακοποιού σε κάθε εθνικό σχέδιο δράσης για τη μικροβιακή αντοχή. Με ένα δίκτυο φαρμακείων σε όλη τη χώρα, με εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας και σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες, τα φαρμακεία να αποτελέσουν πυλώνα προστασίας της δημόσιας υγείας.
Η μάχη κατά της μικροβιακής αντοχής δεν είναι υπόθεση μόνο των φορέων ή του κράτους είναι μια κοινή προσπάθεια πρωτίστως των επαγγελματιών υγείας, όπου ο ρόλος του φαρμακοποιού αποδεικνύεται καθοριστικός».
Η υποχρεωτική ηλεκτρονική συνταγογράφηση των αντιβιοτικών ήδη κλείνει πέντε χρόνια εφαρμογής με την πολιτεία όταν την εφάρμοσε, τον Σεπτέμβριο του 2020 να προσδοκά ότι η χώρα μας θα έφευγε από το να αποτελεί το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης σε ό,τι αφορά την άσκοπή χρήση των αντιβιοτικών.
Οι Έλληνες σ’ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μέχρι τότε κατανάλωναν τα αντιβιοτικά σαν να ήταν καραμέλες. Μελέτη για τη μικροβιακή αντοχή και τις αιτίες της μη συνετούς χρήσης αντιβιοτικών, που είχε διεξαχθεί το 2017 από τo Nivel, το Ινστιτούτο Ερευνών Υπηρεσιών Υγείας της Ολλανδίας, στο πλαίσιο του προγράμματος ARNA με χρηματοδότηση από την Ε.Ε., είχε δείξει ότι 7% των αντιβιοτικών που καταναλώνονταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λαμβάνονταν χωρίς ιατρική συνταγή με την Ελλάδα να βρίσκεται τότε στη δεύτερη θέση (16%) πίσω από την Ρουμανία (20%) στη χρήση αντιβιοτικών χωρίς συνταγή.
Η νομοθετική ρύθμιση ήταν σίγουρα κάτι πολύ σημαντικό για να κάνει γιατρούς, φαρμακοποιούς, πολίτες να αντιμετωπίσουν με τη δέουσα σοβαρότητα αυτό το θέμα, ωστόσο από μόνο του δεν φτάνει.
Οι φαρμακοποιοί ακόμη βρίσκονται σε δύσκολη θέση να πρέπει να εξηγήσουν στον πολίτη που έχει μάθει αλλιώς, ότι πλέον τα πράγματα έχουν αλλάξει. Είναι θέμα νοοτροπίας. Και οι νοοτροπίες δεν αλλάζουν ουσιαστικά από τη μία μέρα στην άλλη απλά και μόνο επειδή άλλαξε ένας νόμος.
Ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς κατ’ επανάληψη έχει τονίσει τη σημασία της συστηματικής ενημέρωσης γι’ αυτά τα θέματα που έχουν να κάνουν με τη σωστή χρήση των φαρμάκων ήδη από τα σχολεία. Τα φάρμακα είναι ένα αγαθό το οποίο αφενός κοστίζει για να πηγαίνει χαμένο με αλόγιστη χρήση, αφετέρου –και το κυριότερο- κρύβει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία εάν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά.
