Η ενημέρωση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι κρίσιμη για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και τη θεραπεία της νόσου. Η αξία της ενημέρωσης γίνεται περισσότερο κατανοητή αν λάβουμε υπόψη ότι, με τις κατάλληλες ενέργειες, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα μπορούσε να εξαλειφθεί ως σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία, χάρη στα διαθέσιμα εργαλεία πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης.
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, μέχρι το τέλος του αιώνα. Σύμφωνα με τη στρατηγική του, η νόσος θα μπορούσε να εξαλειφθεί εάν:
· Ο εμβολιασμός HPV φτάσει στο 90% των κατάλληλων ατόμων.
· Το 70% των γυναικών ελέγχεται με Pap ή HPV DNA τεστ έως την ηλικία των 35 και ξανά έως τα 45.
· Το 90% των γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο λαμβάνει την κατάλληλη θεραπεία.
Ο Ιανουάριος είναι μήνας αφιερωμένος στην ενημέρωση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ενός καρκίνου που περίπου το 70-90% των περιπτώσεων προκαλείται από συγκεκριμένα στελέχη του ιού HPV, με τον εμβολιασμό κατά του ιού να είναι το βασικό μήνυμα κάθε εκστρατείας ενημέρωσης.
Παράλληλα, οι τακτικές προληπτικές εξετάσεις, ο συνδυασμός του τεστ Παπανικολάου και του HPV DNA τεστ βοηθά στην ανίχνευση προ-καρκινικών αλλοιώσεων και λοιμώξεων από τον ιό HPV προτού εξελιχθούν σε καρκίνο.
Για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και την αντιμετώπιση της νόσου, μιλά στο DailyPharmaNews, ο Γυναικολόγος – Ογκολόγος, Δρ. Βασίλειος Σιούλας.
· Ποια η διαφορά μεταξύ των δύο εξετάσεων, Pap Test και HPV Test; διαφέρουν ως προς τον στόχο και τη μέθοδο ανίχνευσης; Είναι σωστό ότι το HPV Test ανιχνεύει τον HPV πριν εμφανιστούν αλλοιώσεις στα κύτταρα. Είναι πιο ευαίσθητο για την πρόβλεψη του μελλοντικού κινδύνου καρκίνου;
«To HPV test ανιχνεύει το γενετικό υλικό των επιθετικών τύπων του ιού HPV στον τράχηλο της μήτρας. Με άλλα λόγια, μας λέει αν υπάρχει ενεργή HPV λοίμωξη από τα εν δυνάμει ογκογόνα στελέχη του ιού.
Το PAP test, από την άλλη πλευρά, είναι η εξέταση που δείχνει αν υπάρχουν αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου από HPV λοίμωξη. Δεν διακρίνει αν αυτές οι αλλοιώσεις έχουν δημιουργηθεί από επιθετικά στελέχη του ιού ή τους τύπους χαμηλού κινδύνου που δεν μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως ο ιός HPV χρειάζεται αρκετούς μήνες για να προκαλέσει τις πρώτες κυτταρικές αλλαγές.
Συνεπώς, το HPV test αναγνωρίζει νωρίτερα μια λοίμωξη από επιθετικούς τύπους του ιού και, σαφώς, πλεονεκτεί ως προς την εκτίμηση του μελλοντικού κινδύνου για καρκίνο του τραχήλου, έναντι του PAP test».
· Σε ποιες περιπτώσεις και ηλικιακές ομάδες θα προτείνατε τη διενέργεια κάθε ενός από τα δύο τεστ;
«Η διενέργεια του PAP test στον σεξουαλικά ενεργό πληθυσμό ξεκινάει στην ηλικία των 21 ετών. Ως προς το HPV test, οι περισσότεροι επιστημονικοί φορείς συστήνουν τη διεξαγωγή του από την ηλικία των 30 ετών. Σε γυναίκες 21-30 ετών, στις ηλικίες δηλαδή που συνήθως υπάρχουν αλλαγές στους σεξουαλικούς συντρόφους, οι λοιμώξεις από HPV είναι πολύ συχνές, αλλά, κατά κανόνα, παροδικές. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να τονίσουμε πως στόχος των προγραμμάτων πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου είναι αποκλειστικά η αναγνώριση των λοιμώξεων από HPV που έχουν δυναμικό καρκινογένεσης».
· Το πρώτο βασικό βήμα για την πρόληψη είναι ο εμβολιασμός κοριτσιών και αγοριών στην παιδική ή στην εφηβική ηλικία. Σωστά;
«Ο βασικότερος πυλώνας στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου είναι ο καθολικός εμβολιασμός των κοριτσιών και αγοριών πριν την έναρξη της σεξουαλικής του ζωής, ή, διαφορετικά, στις ηλικίες 11-12 ετών. Τονίζεται πως ο εμβολιασμός προστατεύει και από HPV-σχετιζόμενους καρκίνους σε άλλα μέρη του σώματος, όπως στον κόλπο, στον πρωκτό, στα εξωτερικά γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών και στο στοματοφάρυγγα. Τέλος, με τον εμβολιασμό, μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο σε γυναίκες που δεν έχουν γεννήσει. Έτσι, μειώνεται ο αριθμός των θεραπευτικών επεμβάσεων που θα απαιτούνταν σε αυτά τα πλαίσια, οι οποίες σχετίζονται με αυξημένη πιθανότητα αποβολών ή πρόωρου τοκετού σε μελλοντικές κυήσεις».
· Άρα, μήπως ο μήνας αυτός αφορά και την ενημέρωση των μαμάδων για να προγραμματίσουν τον εμβολιασμό των παιδιών, κάτι στο οποίο –εκτός από τον Παιδίατρο που έχει αναλάβει τη σχετική ενημέρωση– θα μπορούσε και η σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου να βοηθήσει επικουρικά;
«Ο εμβολιασμός των παιδιών μας έναντι του HPV είναι ίσως το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να τους προσφέρουν οι γονείς. Ο Παιδίατρος και ο Γυναικολόγος της οικογένειας έχουν ύψιστο χρέος να θυμίσουν το εμβόλιο κατά του HPV, να αναδείξουν τα οφέλη του και, με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, να καθησυχάσουν την όποια αγωνία μπορεί να έχουν οι γονείς για ανεπιθύμητες ενέργειες».
· Από την κλινική σας εμπειρία, υπάρχουν νεαρές γυναίκες που φοβούνται ή αποφεύγουν τον εμβολιασμό κατά του HPV; Η ενημέρωση από τον γιατρό είναι αποτελεσματική;
«Αν και στις μέρες μας τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης έχουν βελτιωθεί αξιοσημείωτα, υπάρχουν ακόμα γυναίκες που αρνούνται τον εμβολιασμό, κυρίως λόγω της ανασφάλειας που συνεπάγεται η ελλιπής ενημέρωση. Οι Γυναικολόγοι πρέπει να είναι στην πρώτη γραμμή της μάχης. Ανάδειξη του θέματος και έμφαση στην αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του εμβολίου είναι οι θεμέλιοι λίθοι για να εξαφανιστεί μακροπρόθεσμα ο καρκίνος του τραχήλου».
· Πόσο έχει βοηθήσει το Εθνικό Πρόγραμμα ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ στην ενημέρωση και την απόφαση της γυναίκας να κάνει το τεστ Παπανικολάου;
«Το Εθνικό Πρόγραμμα ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην ενημέρωση και κινητοποίηση των γυναικών, με ρεαλιστικό στόχο τη μείωση του ποσοστού εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου στη χώρα μας. Ακόμα πιο σημαντικό θα ήταν να μην περιοριστούμε στον ευκαιριακό έλεγχο. Η κουλτούρα των γυναικών θα πρέπει να αλλάξει, τουλάχιστον όπου χρειάζεται, η ετήσια επίσκεψη στο Γυναικολόγο να μπει στο DNA τους και, φυσικά, η Πολιτεία να συνεχίζει να βοηθά όσους συμπολίτες μας έχουν περιορισμένες δυνατότητες γυναικολογικής εξέτασης».
· Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει έως την ηλικία των 45 ετών, εάν δεν έχει ήδη γίνει στην εφηβεία, σωστά; Αυτό αφορά άνδρες και γυναίκες;
«Ο εμβολιασμός κατά του HPV στις ηλικίες 26-45 ετών παραμένει ωφέλιμος και ασφαλής. Στις ΗΠΑ, δίνεται αυτή η δυνατότητα, αλλά οι επιστημονικοί φορείς συστήνουν την εξατομίκευση της σχετικής απόφασης και όχι την καθολική διενέργειά του σε όσους δεν εμβολιάστηκαν στη εφηβεία. Στη χώρα μας, και ως προς τις ηλικίες 26-45 ετών, το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών προβλέπει τον εμβολιασμό κατά του HPV των ομοφυλόφιλων ανδρών, των ανοσοκατασταλμένων ενηλίκων και των γυναικών που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση ή πρόκειται να χειρουργηθούν για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο (HSIL / CIN2-3)».
· Υπάρχουν θετικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, εάν τελικά διαγνωστεί; (φαρμακευτικές και χειρουργικές).
«Οι βασικές εξελίξεις στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου περιλαμβάνουν την απλοποίηση των χειρουργικών επεμβάσεων σε ασθενείς με όγκους έως 2cm, που πληρούν ορισμένα κριτήρια, στην εδραίωση της τεχνικής του λεμφαδένα-φρουρού για την αναγνώριση πιθανών λεμφαδενικών μεταστάσεων και στην ευρεία υιοθέτηση των τεχνικών διατήρησης γονιμότητας σε νεότερες ασθενείς, που επιθυμούν να κυοφορήσουν μελλοντικά.
Από την άλλη πλευρά, στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις της νόσου, η χορήγηση ανοσοθεραπείας μας δίνει ακόμα μεγαλύτερη αισιοδοξία ως προς την έκβαση της μάχης των ασθενών μας. Πρέπει, πάντως, να τονιστεί πως για να έχουμε τα καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα, διασφαλίζοντας παράλληλα την ποιότητα ζωής των ασθενών, θα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO). Δηλαδή, οι θεραπευτικές αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται μετά από διεξοδική συζήτηση στα Ογκολογικά Συμβούλια και οι ασθενείς να αντιμετωπίζονται χειρουργικά από εξειδικευμένους Γυναικολόγους – Ογκολόγους».
