Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο ιός mpox εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1958, σε πιθήκους που χρησιμοποιούνταν για έρευνα. Το πρώτο κρούσμα mpox σε άνθρωπο καταγράφηκε το 1970, στη σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
Έως το 2022 τα κρούσματα mpox εκτός Αφρικής ήταν σπάνια. Ωστόσο το 2022, σημειώθηκε σημαντική αύξηση κρουσμάτων από mpox σε περισσότερες από 90 χώρες σε όλο τον κόσμο. Την ίδια χρονιά επιβεβαιώθηκε, για πρώτη φορά, ότι ο ιός μεταδίδεται μέσω της στενής σωματικής επαφής.
Υπάρχουν δύο τύποι ιού mpox, ο Clade I και ο Clade II. Ο Clade I ενδημεί στην Κεντρική Αφρική, είναι πιο σοβαρός ιός με θνησιμότητα έως και το 10% των ασθενούντων. Ο Clade II ενδημεί στην Δυτική Αφρική, προκαλεί λιγότερο σοβαρές λοιμώξεις και επιβίωση άνω του 99,9%.
Αίτια
Η σπάνια ιογενής λοίμωξη mpox προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Ο ιός mpox είναι γενετικά παρόμοιος με τον ιό της ευλογιάς, αλλά λιγότερο μεταδοτικός και με πιο ήπια συμπτώματα.
Ο ιός μπορεί να εισέλθει στον οργανισμό μέσω του δέρματος, της αναπνευστικής οδού ή μέσω των ματιών, της μύτης ή του στόματος. Κίνδυνο μόλυνσης διατρέχουν οι άνθρωποι που έχουν στενή επαφή με κάποιον που έχει mpox .
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της νόσου αρχίζουν 1-21 ημέρες μετά την έκθεση και συνήθως διαρκούν 2-4 εβδομάδες. Ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ενδέχεται να παρουσιάσουν πιο παρατεταμένα συμπτώματα.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυαλγίες, οσφυαλγία, λεμφαδενοπάθεια, ρίγος και εξάντληση, ενώ συνήθως εμφανίζεται χαρακτηριστικό εξάνθημα 1 με 5 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.
Ο ιός μεταδίδεται από τη στιγμή που αρχίζουν τα συμπτώματα μέχρι να επουλωθούν πλήρως τα εξανθήματα και να σχηματιστεί νέα στρώση δέρματος.
Επιπλοκές από τη νόσο είναι οι βακτηριακές λοιμώξεις, η πνευμονία, η σήψη, η μόλυνση του κερατοειδούς με απώλεια όρασης, η εγκεφαλίτιδα, η μυοκαρδίτιδα, οι λοιμώξεις του ουροποιογεννητικού συστήματος και ο θάνατος. Τα άτομα με καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης και θανάτου λόγω mpox.
Τρόποι μετάδοσης
Η mpox μεταδίδεται κυρίως με τους εξής τρόπους:
· Με στενή σωματική επαφή (άμεση επαφή με τα εξανθήματα ή τα σωματικά υγρά) ενός ατόμου με τον ιό.
· Με το άγγιγμα αντικειμένων, υφασμάτων (ρούχων, κλινοσκεπασμάτων ή πετσετών) και επιφανειών που έχουν χρησιμοποιηθεί από κάποιο άτομο με τον ιό.
· Με στενή επαφή πρόσωπο με πρόσωπο, η οποία μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια φιλιού, αγκαλιάς ή στοματικού, πρωκτικού και κολπικού σεξ.
· Μέσω της επαφής με τα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό ενός μολυσμένου ατόμου.
· Μέσω του πλακούντα κατά την εγκυμοσύνη.
· Με τη στενή επαφή με μολυσμένα ζώα, όπως οι πίθηκοι, οι αρουραίοι και οι σκίουροι.
Διάγνωση
Η προτιμώμενη εργαστηριακή δοκιμή για το mpox είναι η ανίχνευση ιικού DNA με αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR), με την λήψη ιικού επιχρίσματος από ένα ή περισσότερα κυστίδια ή έλκη που φέρει στο δέρμα του ο ασθενής.
Σε περίπτωση απουσίας δερματικών βλαβών, ο έλεγχος μπορεί να γίνει με λήψη επιχρισμάτων από τον λαιμό ή τον πρωκτό. Δεν συνιστάται η εξέταση αίματος.
Είναι σημαντικό αν κάποιος έρθει σε επαφή με κρούσμα ή ταξιδέψει σε χώρες που ενδημεί ο ιός και εμφανίσει συμπτώματα να επισκεφτεί άμεσα τον γιατρό του ώστε να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει τη νόσο και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα.
Θεραπεία
Η νόσος ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές ή ακόμη και να αποβεί θανατηφόρα εάν δεν διαγνωστεί έγκαιρα και αφεθεί χωρίς θεραπεία. Βρέφη, παιδιά, έγκυοι και άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρές επιπλοκές από την νόσο mpox.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει αποδεδειγμένη αποτελεσματική αντιική θεραπεία για το mpox. Ορισμένα αντιικά φάρμακα έχουν λάβει άδεια χρήσης έκτακτης ανάγκης σε ορισμένες χώρες και αξιολογούνται σε κλινικές δοκιμές.
Η θεραπεία εστιάζει κυρίως στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη των επιπλοκών. Τα συμπτώματα διαρκούν περίπου 2-4 εβδομάδες και συνήθως υποχωρούν μόνα τους, με την χορήγηση αναλγητικών και αντιπυρετικών φαρμάκων και με ιδιαίτερη προσοχή στη διατροφή, την ενυδάτωση, τη φροντίδα του δέρματος, την πρόληψη δευτερογενών λοιμώξεων και τη θεραπεία συν-λοιμώξεων.
Ποιοι συστήνεται να εμβολιάζονται σύμφωνα με τον ΠΟΥ και τον ΕΟΔΥ
Τα κρούσματα του ιού mpox μπορούν να ελεγχθούν με την πρόληψη των λοιμώξεων μέσω του εμβολιασμού.
Το εμβόλιο συνιστάται για άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό ευλογιάς mpox και ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες υψηλού κινδύνου:
· Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες, και διεμφυλικά άτομα. Όλα τα άτομα από τις παραπάνω ομάδες θεωρούνται αυξημένου κινδύνου αν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων, δηλαδή όσοι έχουν περισσότερους από 5 ευκαιριακούς συντρόφους ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ένα τουλάχιστον) τους τελευταίους 3 μήνες.
· Επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς mpox (π.χ. εργαστήρια, ειδικές μονάδες).
· Άτομα τα οποία έχουν έρθει σε στενή σωματική επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού της ευλογιάς mpox, σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά από την έκθεση, εφόσον δεν έχουν αναπτύξει συμπτώματα, ανεξαρτήτως φύλου.
· Άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες.
· Μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο εμβολιασμός των ανοσοκατασταλμένων ατόμων.
