Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Σύμφωνα με ομοσπονδιακή έρευνα του 2024, δύο στις τρεις γυναίκες στην Αυστραλία έχουν βιώσει προκατάληψη ή διάκριση λόγω φύλου, όταν αναζητούν ιατρική βοήθεια. Με αφορμή τη δημοσίευση των συμπερασμάτων της έρευνας και επειδή, δυστυχώς, το φαινόμενο δεν είναι τοπικό, αξίζει να δούμε πώς μπορεί κάθε γυναίκα (και, γενικότερα, κάθε ασθενής) να υπερασπιστεί τον εαυτό του, όταν ο γιατρός απορρίπτει τις ανησυχίες του.
Όταν ο πόνος δεν ακούγεται
Πολλές γυναίκες, που συμμετείχαν στην έρευνα, περιγράφουν πως, όταν εμφανίζονται με έντονο πόνο στα επείγοντα, δεν εισακούγονται. Μιλούν για νύχτες αγωνίας, με αφόρητο κοιλιακό πόνο (που οι ίδιες χαρακτηρίζουν πιο έντονο ακόμη και από φυσιολογικό τοκετό) κάτι που τις έκανε να νιώθουν ότι πεθαίνουν. Κι όμως, αντί να βρουν ανακούφιση και κατανόηση, βρέθηκαν αντιμέτωπες με αμφισβήτηση. Γιατροί τις διαβεβαίωναν ότι «δεν πονάνε όσο δείχνουν», αφήνοντάς τες να νιώθουν υποτιμημένες, παραμερισμένες και συχνά χαρακτηριζόμενες ως «υπερβολικές» ή «υστερικές».
Οι μαρτυρίες αυτές δεν είναι μεμονωμένες: Το εύρημα της αυστραλιανής έρευνας του 2024 ότι τα δύο τρίτα των γυναικών έχουν βιώσει προκατάληψη ή διάκριση στις υπηρεσίες υγείας είναι θλιβερά εντυπωσιακό! Το αποτέλεσμα; Καθυστερημένες διαγνώσεις, θεραπείες που ξεκινούν πολύ αργά και χρόνια ταλαιπωρία, που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
Σχολιάζοντας τα συμπεράσματα της έρευνας, η γυναικολόγος, Dr. Pav Nanayakkara, από το κέντρο Jean Hailes στη Μελβούρνη, τονίζει: «Συχνά, ακούω ιστορίες γυναικών που υπέφεραν χρόνια και τις καθησύχαζαν πως είναι απλώς “πόνοι περιόδου”. Αυτό είναι απογοητευτικό και ψυχοφθόρο».
Αν και δεν έχουμε ανάλογη, επίσημη έρευνα στη χώρα μας, η υποτίμηση του συμπτώματος του πόνου (πχ από κεφαλαλγία ή πόνους περιόδου κλπ) συχνά αντιμετωπίζεται με δυσπιστία, καθώς οι γυναίκες θεωρούνται «αδύναμες» ή λιγότερο ανθεκτικές στον πόνο.
Κάθε ασθενής οφείλει να ακούει το σώμα του και να σέβεται προειδοποιητικά σημάδια, όπως ο πόνος, αναζητώντας λύση. Η ιατρική παραπλάνηση (medical gaslighting, όπως είναι διεθνώς γνωστή), δηλαδή όταν επαγγελματίες υγείας αμφισβητούν, αγνοούν ή υποβαθμίζουν τα συμπτώματα και τις ανησυχίες ενός ασθενή, μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες ή καθυστερημένες διαγνώσεις και κακή υγεία. Αυτή η πρακτική μπορεί να βλάψει την εμπιστοσύνη του ασθενή στο σύστημα υγείας και να τον αποτρέψει από την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Τι πρέπει να κάνουμε;
1. Ζητάμε δεύτερη (και τρίτη) γνώμη
Δεν υπάρχει λόγος να μείνουμε με την πρώτη απόρριψη και να διστάζουμε να αναζητήσουμε τη γνώμη άλλου ειδικού. Αν κάτι στη διάγνωση ή στη θεραπευτική προσέγγιση «δε μας κολλάει», αναζητούμε δεύτερη γνώμη. Ένας καλός παθολόγος ή ο προσωπικός μας γιατρός μπορεί να μας παραπέμψει στον κατάλληλο ειδικό. Χρήσιμο μπορεί να είναι να μοιραστούμε την εμπειρία μας με φίλες ή ομάδες υποστήριξης ασθενών, καθώς πολλές γυναίκες έχουν πολύτιμες συστάσεις για γιατρούς που ακούν, πραγματικά, την (ή τον) ασθενή τους.
2. Μαθαίνω τα δικαιώματά μου ως ασθενής
Ακόμη και αν νοσηλευόμαστε σε δημόσιο νοσοκομείο, έχουμε επιλογές: μπορούμε να ζητήσουμε αλλαγή ιατρικής ομάδας, να μιλήσουμε με τον υπεύθυνο τμήματος ή να επικοινωνήσουμε με Συνήγορο του Ασθενή*.
Επιπλέον, η Χάρτα Δικαιωμάτων Ασθενών της Ελλάδας κατοχυρώνει θεμελιώδη δικαιώματα όπως: πρόσβαση, ασφάλεια, σεβασμό, εμπιστευτικότητα, ενημέρωση και δικαίωμα υποβολής παραπόνων. Η γνώση αυτών των δικαιωμάτων μπορεί να μας δώσει αυτοπεποίθηση να μιλήσουμε όταν κάτι δεν πάει καλά.
3. Ερευνώ και ενημερώνομαι
Η σωστή, τεκμηριωμένη πληροφόρηση μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα την κατάστασή μας και να εντοπίσουμε κενά στη φροντίδα μας.
Προτιμούμε αξιόπιστες πηγές, όπως τις ιστοσελίδες μεγάλων ιατρικών οργανισμών ή γνωστά για το έγκυρο περιεχόμενό τους portal υγείας. Πολλά από αυτά παρέχουν λίστες με ασθένειες και συμπτωμάτα ή ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε στον γιατρό μας.
Προσοχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: μπορεί να κρύβουν παραπληροφόρηση. Πρέπει, πάντα, να αξιολογούμε την αξιοπιστία της πηγής.
4. Οργανώνουμε την επικοινωνία μας με τους γιατρούς
Η αυτο-υποστήριξη ξεκινά πριν καν μπούμε στο ιατρείο. Προετοιμάζοντας τι θέλουμε να πούμε και ποιο είναι το ζητούμενο από την επίσκεψη. Κρατάμε σημειώσεις, ζητάμε διευκρινίσεις όταν δεν καταλαβαίνουμε κάτι και –αν χρειαστεί– φέρνουμε μαζί μας κάποιο φίλο ή συγγενή για να μας στηρίξει και να καταγράψει όσα ειπωθούν.
5. Ενημερώνουμε σωστά τους ειδικούς
Το κατακερματισμένο σύστημα υγείας μπορεί να αφήσει κενά στη φροντίδα, ειδικά για όσες γυναίκες έχουν πολλαπλά προβλήματα υγείας. Κρατάμε αντίγραφα όλων των εξετάσεων και ιατρικών γνωματεύσεων, φροντίζουμε να ενημερώνουμε τους γιατρούς μας, με αντίγραφα, όλων των εξετάσεων που έχουμε κάνει, ακόμα και για νοσηρότητες που δε μας παρακολουθούν, καθώς, συνήθως δεν επικοινωνούν μεταξύ τους.
6. Δεν αμελούμε την ψυχική μας υγεία
Η χρόνια ασθένεια επηρεάζει την ψυχολογία, αλλά στις γυναίκες το βάρος είναι συχνά διπλό: πέρα από τον πόνο, έρχονται αντιμέτωπες με αμφισβήτηση και υποτίμηση των συμπτωμάτων τους, το λεγόμενο medical gaslighting. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εσωστρέφεια, απώλεια εμπιστοσύνης στα σωματικά συμπτώματα αλλά και στο σύστημα υγείας.
Αν νιώθουμε ότι η ψυχική μας υγεία κλονίζεται, απευθυνόμαστε σε ψυχολόγο με εμπειρία στην ιατρική τραυματολογία. Οι ομάδες υποστήριξης ασθενών (πχ σύλλογοι ασθενών) μπορούν, επίσης, να μας βοηθήσουν να ξαναβρούμε την αυτοπεποίθησή μας.
*Πού μπορούν να απευθυνθούν οι Ελληνίδες ασθενείς
- Χάρτα Δικαιωμάτων Ασθενών (Ελλάδα): Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – Χάρτα Δικαιωμάτων Ασθενών: 210 7233221 ή 210 7233222.
- Γραμμή Υποστήριξης για την Ενδομητρίωση: Endometriosis Greece – Τηλέφωνο επικοινωνίας: 211 411 6300
- Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306: για θέματα ψυχικής υγείας και διαχείρισης τραύματος.
- Συνήγορος του Ασθενή (Υπουργείο Υγείας): Καταγγελίες – Δικαιώματα Ασθενών
Τρόποι Υποβολής Καταγγελιών
o Τηλέφωνα Υπουργείου Υγείας: Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τα κεντρικά τηλέφωνα του Υπουργείου Υγείας στο 213 2161000 ή στο 213 2161001.
o Γραφεία Προστασίας Δικαιωμάτων Ληπτών Υπηρεσιών Υγείας: Κάθε νοσοκομείο του Ε.Σ.Υ. διαθέτει πλέον δικό του γραφείο για την υποδοχή καταγγελιών. Μπορείτε να βρείτε τα στοιχεία επικοινωνίας του συγκεκριμένου νοσοκομείου που σας ενδιαφέρει στην ιστοσελίδα του.
o Ηλεκτρονική Πλατφόρμα gov.gr: Για γενικές καταγγελίες που αφορούν υγειονομικούς ελέγχους και περιβαλλοντική υγιεινή, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ηλεκτρονική πλατφόρμα του gov.gr.
o Ο Συνήγορος του Πολίτη διαθέτει επίσης αρμοδιότητες για θέματα υγείας και μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο 213 1306600.
