Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Οι κατακλίσεις είναι βλάβες/πληγές του δέρματος, που προκαλούνται όταν μια περιοχή του σώματος παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα υπό πίεση. Η πίεση αυτή μειώνει την αιμάτωση της περιοχής, οδηγώντας σε ισχαιμία και νέκρωση των κυττάρων.
Οι κατακλίσεις, γνωστές και ως έλκη πίεσης, εμφανίζονται κυρίως σε περιοχές του σώματος όπου τα οστά βρίσκονται πολύ κοντά στο δέρμα, όπως οι φτέρνες, οι αγκώνες, οι γλουτοί, ο κόκκυγας και η πλάτη. Αυτές οι περιοχές είναι ιδιαίτερα ευάλωτες επειδή η συνεχής πίεση μειώνει τη ροή του αίματος στους ιστούς, προκαλώντας την καταστροφή των κυττάρων.
Τα προειδοποιητικά συμπτώματα
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα μιας κατάκλισης είναι η αλλαγή στο χρώμα του δέρματος (κόκκινο ή μωβ/μπλε), με τοπική ενόχληση, πόνο, φαγούρα ή αίσθηση μουδιάσματος.
Η εξέλιξη των συμπτωμάτων εμφανίζεται σταδιακά, όμως η πορεία μπορεί να είναι είτε αργή είτε πολύ γρήγορη, ανάλογα με τον οργανισμό και την αντοχή του δέρματος
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Οι κατακλίσεις μπορούν να εμφανιστούν σε οποιονδήποτε αναγκάζεται να μείνει σε ακινησία για μεγάλο χρονικό διάστημα – συνήθως στο κρεβάτι – καθώς η συνεχής πίεση σε ορισμένα σημεία του σώματος εμποδίζει την ομαλή κυκλοφορία του αίματος.
Μεγαλύτερο κίνδυνο ωστόσο να εμφανίσουν κατακλίσεις νωρίτερα και σε σοβαρότερο βαθμό έχουν:
• Οι ηλικιωμένοι με μειωμένη κινητικότητα.
• Οι διαβητικοί, οι καρκινοπαθείς και οι ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα.
• Οι ασθενείς με κατάγματα λεκάνης ή σπονδυλικής στήλης.
• Οι τετραπληγικοί, οι παραπληγικοί και οι ασθενείς σε ΜΕΘ.
• Οι ασθενείς με κακή θρέψη ή βαριά αναιμία.
Τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη των κατακλίσεων
Η ενημέρωση και η εκπαίδευση, τόσο των ασθενών όσο και των φροντιστών, είναι απαραίτητη για την πρόληψη, την αποκατάσταση και την αποφυγή υποτροπών των κατακλίσεων.
Η κατάκλιση μπορεί να αποφευχθεί με τη συστηματική φροντίδα και την τακτική παρακολούθηση. Η πρόληψη προστατεύει τους ευαίσθητους ιστούς του δέρματος, μειώνει τον πόνο και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Τα αναγκαία μέτρα πρόληψης περιλαμβάνουν:
• Έλεγχο του δέρματος τουλάχιστον 3 φορές την ημέρα, δίνοντας έμφαση στα ευαίσθητα σημεία.
• Αλλάζουμε θέση στον ασθενή κάθε 2 ώρες, χρησιμοποιώντας όλες τις θέσεις, αν δεν υπάρχει αντένδειξη.
• Μετατοπίζουμε το βάρος σώματος τουλάχιστον κάθε 30 λεπτά.
• Παρατηρούμε συχνά τα σημεία που έχουν εμφανίσει ερυθρότητα. Αν διαπιστώσουμε ότι η ερυθρότητα παραμένει πάνω από 15 λεπτά, αυξάνουμε τη συχνότητα αλλαγών θέσης.
• Χρησιμοποιούμε ειδικά συστήματα υποστήριξης όπως επιστρώματα αφρού, μαξιλάρια και στρώματα εναλλασσόμενης πίεσης, κ.ά.
• Κάνουμε ελαφρύ μασάζ γύρω από σημεία ερυθρότητας κάθε 2 ώρες.
• Διατηρούμε το δέρμα πάντα στεγνό και καθαρό. Χρησιμοποιούμε ουδέτερο σαπούνι και ενυδατική κρέμα καθημερινά.
• Είναι εξαιρετικά σημαντικό να απομακρύνουμε ΑΜΕΣΑ ούρα, κόπρανα και ιδρώτα.
• Διατηρούμε τα σεντόνια καθαρά, στεγνά και χωρίς πτυχώσεις.
• Διατηρούμε τα νύχια του ασθενή πάντα κομμένα για αποφυγή τραυματισμού.
• Φροντίζουμε ο ασθενής να έχει επαρκή ενυδάτωση κατά τη διάρκεια της ημέρας και καλό επίπεδο θρέψης, πλούσια σε πρωτεΐνες,υδατάνθρακες και θερµίδες.
• Εάν είναι εφικτό, ενθαρρύνουμε τον ασθενή να αυξήσει τη σωματική δραστηριότητα, ενεργητική και παθητική.
