Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Η κοιλιοκάκη είναι μια σοβαρή αυτοάνοση νόσος η οποία προκαλείται από δυσανεξία στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, τη σίκαλη και το κριθάρι.
Όταν τα άτομα με κοιλιοκάκη καταναλώνουν γλουτένη, ενεργοποιείται μια ανοσολογική αντίδραση στον οργανισμό που επιτίθεται στο λεπτό έντερο και το καταστρέφει σταδιακά, μειώνοντας έτσι την ικανότητα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών.
Η νόσος, αν και επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, εξακολουθεί να συνοδεύεται από πολλούς μύθους και παρανοήσεις. Η σωστή ενημέρωση ωστόσο είναι κρίσιμη, καθώς πρόκειται για μια χρόνια αυτοάνοση πάθηση με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Οι πιο διαδεδομένοι μύθοι για τη κοιλιοκάκη
1. «Η κοιλιοκάκη είναι μια απλή αλλεργία ή δυσανεξία »
Η κοιλιοκάκη συχνά συγχέεται με τη δυσανεξία, κυρίως λόγω των πεπτικών συμπτωμάτων που προκαλεί. Όμως, στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα χρόνιο αυτοάνοσο νόσημα, συχνά με γενετική προδιάθεση.
Όταν το άτομο με κοιλιοκάκη καταναλώσει γλουτένη το ανοσοποιητικό του σύστημα επιτίθεται στο έντερο, καταστρέφοντας το βλεννογόνο και τις λάχνες του εντέρου, εμποδίζοντας έτσι την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών.
2. «Μικρή ποσότητα γλουτένης δεν θα με βλάψει»
Στα άτομα με κοιλιοκάκη, ακόμη και ελάχιστα ίχνη γλουτένης (π.χ. ψίχουλα ψωμιού) είναι αρκετά για να προκαλέσουν σοβαρή εντερική βλάβη. Ακόμα κι αν ο ασθενής δεν εμφανίσει άμεσα συμπτώματα, το ανοσοποιητικό ενεργοποιείται και προκαλεί φλεγμονή και καταστροφή των εντερικών λαχνών.
Η μακροχρόνια κατανάλωση μικρών ποσοτήτων γλουτένης αυξάνει τον κίνδυνο για ανεπάρκεια βιταμινών και μετάλλων, αναιμία, οστεοπόρωση, χρόνια κόπωση αλλά και για σοβαρότερες επιπλοκές, όπως είναι τα εντερικά λεμφώματα και αδενοκαρκινώματα. Για τους λόγους αυτούς, η αποφυγή της γλουτένης στα άτομα με κοιλιοκάκη πρέπει να είναι αυστηρή και δια βίου.
3. «Η κοιλιοκάκη επηρεάζει μόνο το πεπτικό σύστημα»
Η κοιλιοκάκη δεν είναι μια απλή «εντερική διαταραχή» αλλά μια πολύπλοκη συστηματική νόσος που μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά όργανα και συστήματα του σώματος.
Επειδή το λεπτό έντερο δεν μπορεί να απορροφήσει σωστά τα θρεπτικά συστατικά, η κοιλιοκάκη μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου και ανεπάρκειας βιταμινών. Η χρόνια μειωμένη απορρόφηση ασβεστίου και βιταμίνης D αυξάνει επίσης τον κίνδυνο οστεοπενίας και οστεοπόρωσης, με αποτέλεσμα τα οστά να γίνονται εύθραυστα και πιο επιρρεπή σε κατάγματα.
Επιπλέον, η κοιλιοκάκη συνδέεται με νευρολογικές διαταραχές, δερματικές βλάβες, προβλήματα γονιμότητας, καθυστερημένη εφηβεία, επιπλοκές στην κύηση και αυξημένο κίνδυνο για εντερικά λεμφώματα και άλλες κακοήθειες.
4. «Η κοιλιοκάκη θεραπεύεται με τα χρόνια»
Η κοιλιοκάκη είναι ένα διά βίου αυτοάνοσο νόσημα και παραμένει ενεργό σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Ακόμη κι αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν ή γίνουν λιγότερο εμφανή με την πάροδο του χρόνου, η ανοσολογική αντίδραση στη γλουτένη παραμένει, προκαλώντας βλάβες στο λεπτό έντερο.
Η μόνη αποτελεσματική «θεραπεία» της κοιλιοκάκης παραμένει η αυστηρή και ισόβια αποφυγή της γλουτένης.
5. «Η κοιλιοκάκη είναι μια σπάνια νόσος»
Η κοιλιοκάκη δεν είναι καθόλου σπάνια. Υπολογίζεται ότι 1 στους 100 ανθρώπους παγκοσμίως πάσχει από τη νόσο, με την πλειονότητα των ασθενών να παραμένει αδιάγνωστη, συχνά για χρόνια.
6. «Η κοιλιοκάκη εμφανίζεται μόνο σε παιδιά»
Πολλοί πιστεύουν ότι η κοιλιοκάκη εμφανίζεται μόνο στην παιδική ηλικία. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμη και στην ενήλικη ζωή, ακόμη και σε άτομα που κατανάλωναν γλουτένη χωρίς πρόβλημα για δεκαετίες.
Πολύ συχνά, οι ασθενείς λαμβάνουν τη διάγνωση της νόσου σε ηλικία 30, 40 ή ακόμη και 50 ετών. Όσο πιο νωρίς διαγνωστεί η κοιλιοκάκη και ξεκινήσει η αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να προληφθούν οι επιπλοκές και να επουλωθεί το έντερο.
7. «Αν δεν έχω συμπτώματα, δεν έχω κοιλιοκάκη»
Πολλοί ασθενείς με κοιλιοκάκη δεν εμφανίζουν συμπτώματα ή έχουν άτυπα συμπτώματα, όπως χρόνια κόπωση ή χαμηλή απορρόφηση σιδήρου. Αυτός είναι και ο λόγος που η νόσος συχνά παραμένει αδιάγνωστη για χρόνια, ενώ οι βλάβες στο έντερο συνεχίζουν να εξελίσσονται σιωπηλά.
Σε πολλές περιπτώσεις η κοιλιοκάκη αποκαλύπτεται τυχαία, έπειτα από εξετάσεις αίματος για αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου, χαμηλή απορρόφηση βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος.
Οι διεθνείς ιατρικές οδηγίες συστήνουν προληπτικό έλεγχο της κοιλιοκάκης στα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Οι ομάδες κινδύνου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, άτομα με α΄ βαθμού συγγενείς που πάσχουν από κοιλιοκάκη, άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και αυτοάνοσα νοσήματα του θυρεοειδούς, άτομα με σύνδρομο Sjogren, άτομα με ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία ή πρώιμη οστεοπόρωση, παιδιά με καθυστέρηση ανάπτυξης ή καθυστέρηση εφηβείας και γυναίκες με υπογονιμότητα ή με επαναλαμβανόμενες αποβολές.
