Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Ακριβώς ένα χρόνο πριν, την Τετάρτη 5 Ιουλίου ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων προχωρούσε σε ενημέρωση αναφορικά με την αντιμετώπιση των ελλείψεων στα φάρμακα ανθρώπινης χρήσης, οι οποίες παρατηρούνταν τότε στη χώρα.

Δύο μέρες νωρίτερα  είχε πραγματοποιηθεί σύσκεψη στα γραφεία του Οργανισμού με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων του φαρμάκου (Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος, Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων, Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος και Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας).

Ο ΕΟΦ στο σχετικό δελτίο Τύπου που είχε εκδώσει, αφού τόνιζε ότι «ως έλλειψη θεωρείται η αδυναμία κάλυψης των αναγκών σε επίπεδο δραστικής ουσίας και όχι σκευάσματος, καθώς η ουσία μπορεί να παρέχεται μέσω εναλλακτικών γενοσήμων σκευασμάτων» σημειώνοντας ότι στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν εναλλακτικά σκευάσματα ενθαρρύνεται η κάλυψη των αναγκών με γενόσημα φάρμακα, εξηγούσε στη συνέχεια ότι «η πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΦ για την αντιμετώπιση των ελλείψεων και την προάσπιση της προστασίας της Δημόσιας Υγείας και των Ελλήνων ασθενών εστιάζεται αρχικά σε τέσσερα κύρια μέτρα τα οποία καλύπτουν το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας».

Αυτά τα μέτρα αφορούσαν:

• την απαγόρευση των εξαγωγών που, όπως αναφερόταν «αποτελεί μέτρο το οποίο εφαρμόζεται προσωρινά και επιλεγμένα με στόχο τη διασφάλιση των αναγκών των ασθενών με φάρμακα τα οποία εξάγονται σε άλλες χώρες και ως εκ τούτου καθίστανται ελλειπτικά ή δυσεύρετα για τον Έλληνα ασθενή.
• τη σημαντική αύξηση από πλευράς των φαρμακευτικών εταιρειών για το χρονικό διάστημα που θα ακολουθούσε των ποσοτήτων των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην Ελληνική αγορά, κάτι που όπως τόνιζε ο ΕΟΦ «άλλωστε αποτελεί και υποχρέωσή τους».
• την υποχρέωση οι φαρμακαποθήκες να δηλώνουν τις πωλήσεις και τα αποθέματά τους για τα ελλειπτικά φάρμακα σε πραγματικό χρόνο, ώστε να είναι άμεσα διαθέσιμη η εκτίμηση του φαινομένου και η ανεύρευση λύσεων με τον ΕΟΦ να σημειώνει ότι γι’ αυτό άλλωστε αναπτύχθηκε ειδική πλατφόρμα η οποία θα τεθεί σε λειτουργία μέσα στην εβδομάδα» .
• τη χορήγηση φαρμάκων που βρίσκονται σε έλλειψη ή περιορισμένη διάθεση από τα φαρμακεία στους ασθενείς μόνο εφόσον αυτά έχουν συνταγογραφηθεί ηλεκτρονικά βάσει των ενδείξεων και από τις ιατρικές ειδικότητες που προβλέπονται και με τον ΕΟΦ να τονίζει ότι «οποιαδήποτε έλλειψη ή δυσκολία ανεύρεσης φαρμάκου πρέπει να δηλώνεται από τους φαρμακοποιούς και τους ιατρούς στην πλατφόρμα του ΕΟΦ, ώστε να λαμβάνεται μέριμνα άμεσα».

Το θέμα των ελλείψεων φαρμάκων είναι πάντοτε ένα θέμα που απασχολεί έντονα τους φαρμακοποιούς, ωστόσο τέτοια εποχή , όπως και πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων και του νέου έτους τους αγχώνει ακόμη περισσότερο καθώς οι διακοπές και το κλείσιμο των φαρμακευτικών εταιρειών επηρεάζουν οπωσδήποτε σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς.

Οπωσδήποτε το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων φαίνεται να ελέγχεται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, γεγονός που σημαίνει ότι -και παρά το γεγονός ότι φαίνεται να είναι ένα διεθνές πρόβλημα που επιδεινώνεται- τελικά η πολιτεία κατάφερε με τα μέτρα που έλαβε τα τελευταία χρόνια και υπό την πίεση των φαρμακοποιών αλλά και των ΜΜΕ, να διορθώσει κάποια από τα πολλά κακώς κείμενα που υπήρχαν.

Σύμφωνα με το νέο επικαιροποιημένο κατάλογο του ΕΟΦ (αναρτήθηκε στις 2 Ιουλίου), ο αριθμός των φαρμάκων που είναι σε έλλειψη παραμένει σχεδόν ίδιος σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.

Αναλυτικότερα παρατηρείται περιορισμένη διαθεσιμότητα σε 217 φάρμακα, εκ των οποίων τα 41 είναι νοσοκομειακά, τα επτά σκιαγραφικά και το ένα εμβόλιο.

Όπως φαίνεται στον κατάλογο του ΕΟΦ, περιορισμένη διαθεσιμότητα υπάρχει και σε 46 φάρμακα αρμοδιότητας του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ).

Τον Μάιο καταγράφηκε περιορισμένη διαθεσιμότητα σε 216 φάρμακα διαφόρων κατηγοριών καθώς και σε 46 σκευάσματα που εισάγονται μέσω του ΙΦΕΤ, ενώ στον αμέσως προηγούμενο κατάλογο του Απριλίου περιλαμβάνονταν 234 σκευάσματα και 51 φάρμακα που εισάγονται μέσω του ΙΦΕΤ.

Παρά ωστόσο αυτά τα στοιχεία που όπως προαναφέρθηκε, δείχνουν να είναι υπό έλεγχο η κατάσταση, οι φαρμακοποιοί εξακολουθούν να ανησυχούν και να βρίσκονται σε εγρήγορση.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στο πρόσφατο Φαρμακευτικό Συνέδριο Νήσων Αιγαίου με θέμα «Διαμορφώνοντας το μέλλον της φαρμακευτικής περίθαλψης» το οποίο διοργάνωσαν οι Φαρμακευτικοί Σύλλογοι Δωδεκανήσου, Καλύμνου, Κυκλάδων, Λέσβου, Σάμου & Χίου, με την οργανωτική ευθύνη του Φαρμακευτικού Συλλόγου Λέσβου, στις 29 & 30 Ιουνίου, στη Μυτιλήνη, ένα από τα θέμα που τέθηκαν προς συζήτηση ήταν και το θέμα των κινήτρων για την αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων φαρμάκων στην ελληνική αγορά.

Αν και είναι ένα γενικότερο ζήτημα που έχει να κάνει με την εξοικονόμηση πόρων και τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης που έχει τεθεί ήδη από την εποχή των μνημονίων αφορά και το ζήτημα των ελλείψεων.

Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος σχολιάζοντας την ανακοίνωση του ΕΟΦ, πέρσι τέτοια μέρα είχε κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο θέμα: «από το Δελτίο Τύπου (σ.σ. του ΕΟΦ της 5^ης Ιουλίου του 2023) προκύπτει η αναγκαιότητα προκειμένου να λειτουργήσει η δυνατότητα αντικατάστασης ενός γενοσήμου φαρμάκου όταν αυτό είναι ελλειπτικό, να μην παρέχεται από το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης η δυνατότητα στον ιατρό να “κλειδώνει” συγκεκριμένο εμπορικό σκεύασμα».

Το πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων είναι παγκόσμιας εμβέλειας και διαρκώς επιδεινούμενο. Επομένως έπεται κανένας εφησυχασμός αλλά απαιτείται συνεχής εγρήγορση και παρεμβάσεις εκεί που μπορούν να γίνουν.

Στην πρώτη έκθεσή της για τις ελλείψεις φαρμάκων, η U.S. Pharmacopeia (USP) σημείωσε ότι οι ελλείψεις φαρμάκων διαρκούν περισσότερο από πριν φτάνοντας σε υψηλό όλων των εποχών και επηρεάζουν ένα ευρύ φάσμα θεραπευτικών κατηγοριών.

Σύμφωνα με την έκθεση σήμερα η μέση έλλειψη φαρμάκων διαρκεί για περισσότερα από 3 χρόνια, έναντι περίπου 2 ετών το 2020, και το 53% των νέων ελλείψεων φαρμάκων αφορούσε γενόσημα στείρα ενέσιμα προϊόντα.

Η USP επισημαίνει τέσσερις παράγοντες που μεμονωμένα ή σε συνδυασμό μπορεί να καταστήσουν ένα φάρμακο περισσότερο σε κίνδυνο έλλειψης: χαμηλές τιμές, πολυπλοκότητα κατασκευής, γεωγραφική συγκέντρωση και προβλήματα ποιότητας.

Και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης τα πράγματα δεν είναι καλύτερα.

Το θέμα των ελλείψεων συζητήθηκε πρόσφατα στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης της Ένωσης Ευρωπαίων Φαρμακοποιών PGEU ως βασικό πρόβλημα τόσο για τους φαρμακοποιούς όσο και για τους γιατρούς.

Η Ένωση Ευρωπαίων Ιατρών (CPME) και η PGEU ανταλλάξαν απόψεις, για πρώτη φορά μαζί σε μία συνδιάσκεψη, προτείνοντας λύσεις για τις ελλείψεις φαρμάκων, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και επαγγελματιών υγείας. Στην κοινή εκδήλωση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ασθενών, ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες από τη βιομηχανία και άλλους χώρους.

Οι φαρμακοποιοί και οι γιατροί εξέφρασαν την ανησυχία τους για την αύξηση των ελλείψεων φαρμάκων σε όλη την Ευρώπη, που επηρεάζει την ποιότητα της περίθαλψης των ασθενών.

Ο Πρόεδρος της PGEU Aris Prins δήλωσε: «Οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί χρειάζονται νωρίτερα ειδοποιήσεις για τις ελλείψεις. Η ασφάλεια του εφοδιασμού θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω με τη διασφάλιση, ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες διαθέτουν ισχυρά σχέδια πρόληψης και μετριασμού των ελλείψεων και εισάγοντας προοδευτικές απαιτήσεις για τα κυλιόμενα αποθέματα ασφαλείας. Η αναθεώρηση της γενικής φαρμακευτικής νομοθεσίας και ένας πιθανός νόμος περί βασικών φαρμάκων θα μπορούσαν να παρέχουν ευκαιρίες για προσφορά λύσεων».

Ο σοφός λαός λέει ότι «των φρονίμων τα παιδιά, πριν πεινάσουν, μαγειρεύουν»…