Η Γκάμπια θα γινόταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα καταργούσε την απαγόρευση του βάρβαρου αυτού εθίμου

Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη

Το Κοινοβούλιο της Γκάμπια απέρριψε νομοσχέδιο που θα ανέτρεπε την απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ), μια πρακτική που εξακολουθεί να εφαρμόζεται σε πολλές χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. 

Της ψηφοφορίας είχαν προηγηθεί μήνες διαβουλεύσεων, σε μια χώρα όπου το 95% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι. Κατά την περίοδο αυτή, ακτιβιστές και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν έκρυβαν την έντονη ανησυχία τους ότι η άρση της απαγόρευσης του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων  θα ανέτρεπε τους αγώνες πολλών ετών ενάντια σε μια πρακτική που εφαρμόζεται αδιακρίτως, συχνά ακόμη και σε κορίτσια κάτω των 5 ετών, ως μια απόπειρα ελέγχου της σεξουαλικότητας των νεαρών κοριτσιών πριν τον γάμο ή για κοινωνικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, περισσότερες από τις μισές γυναίκες και κορίτσια ηλικίας 15 έως 49 ετών στην Γκάμπια έχουν υποβληθεί σε ΑΓΓΟ.

Υπενθυμίζεται ότι, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων έχει απαγορευθεί δια νόμου από το 2015, με πρωτοβουλία του τότε προέδρου της Γκάμπια Yahya Jammeh, ο οποίος μάλιστα είχε θεσπίσει αυστηρά πρόστιμα και ποινές φυλάκισης για τους δράστες. Ωστόσο, οι πρώτες διώξεις έγιναν μόλις πριν ένα χρόνο, όταν τρεις γυναίκες καταδικάστηκαν επειδή υπέβαλαν τις κόρες τους στην βάρβαρη αυτή πρακτική. Η απόφαση του δικαστηρίου να επιβάλλει ποινή φυλάκισης τριών ετών στις γυναίκες αυτές, πυροδότησε έναν έντονο δημόσιο διάλογο, με πολλούς να υποστηρίζουν ότι οι εν λόγω διώξεις “ενέπνευσαν” την προσπάθεια να καταργηθεί η απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. 

Το απάνθρωπο έθιμο του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων 

Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες για τη μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων των γυναικών ή άλλον τραυματισμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων για μη ιατρικούς λόγους.

Πρόκειται για μια μορφή βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, με σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες για όλη τη ζωή τους. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ περισσότερα από 200 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες που ζουν σήμερα έχουν υποβληθεί σε εθιμοτυπικό ακρωτηριασμό γυναικείων γεννητικών οργάνων σε περίπου 30 χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας. Οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτής της πρακτικής είναι η Σομαλία, η Γουινέα, το Τζιμπουτί, η Σιέρα Λεόνε, η Αίγυπτος, το Μάλι και η Ερυθραία.

Η πρακτική έχει τις ρίζες της στην ανισότητα των φύλων, δεδομένου ότι προσπαθεί να ελέγξει τη σεξουαλικότητα των γυναικών. Οι γυναίκες που δεν έχουν υποστεί ακρωτηριασμό δεν θεωρούνται αγνές και ”καθαρές”,  δεν μπορούν να παντρευτούν, στιγματίζονται και περιθωριοποιούνται από την τοπική κοινωνία.

Οι «επεμβάσεις» αυτές γίνονται συνήθως χωρίς αναισθησία, με κομμάτια σπασμένων γυαλιών, λεπίδες, ξυράφια, ψαλίδια, σκουριασμένα μαχαίρια, σουγιάδες, αιχμηρές πέτρες, αγκάθια ακακίας και κάθε λογής κοφτερά αντικείμενα σχεδόν πάντα μη αποστειρωμένα.

Τον ρόλο του « χειρουργού» αναλαμβάνουν συνήθως έμπειρες ηλικιωμένες γυναίκες της κοινότητας οι οποίες εκτελούν χρέη παραδοσιακής θεραπεύτριας και μαίας. Για το ράψιμο των ακρωτηριασμένων περιοχών χρησιμοποιούνται αγκάθια και βελόνες και για την επούλωση των τραυμάτων χρησιμοποιούνται παραδοσιακές αλοιφές από βότανα, στάχτη και κοπριά. Το κορίτσι θα πρέπει στη συνέχεια να κάνει ράμματα και να παραμείνει ακινητοποιημένο για ένα χρονικό διάστημα από 15 έως και 40 ημέρες.

Μετά τον ακρωτηριασμό, ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας, άμεσα και μακροπρόθεσμα και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επέλθει ακόμη και θάνατος.

Το 1994, η Γκάνα έγινε το πρώτο ανεξάρτητο κράτος της Αφρικής που ψήφισε νόμο που απαγορεύει τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Ακολούθησαν η Σενεγάλη και η Ακτή Ελεφαντοστού το 1999 και τρία χρόνια αργότερα το παράδειγμά τους ακολουθούν: η Μπουρκίνα Φάσο, η Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, το Τζιμπουτί, η Γκάνα, η Γουινέας και το Τόγκο.

Παρά το γεγονός ότι, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων καταδικάζεται διεθνώς, από τα περισσότερα κράτη του κόσμου, ως μια βαρύτατη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, περίπου 68 εκατομμύρια κορίτσια σε όλο τον κόσμο διατρέχουν τον κίνδυνο ακρωτηριασμού των γεννητικών τους οργάνων μέχρι το 2030.