Για πρώτη φορά στην ιστορία της η Ελλάδα, βρίσκεται σε τροχιά, υλοποίησης ολοκληρωμένων πληθυσμιακών προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου, με στόχο την Πρόληψη νοσημάτων, σε επίπεδο Δημόσιας Υγείας, αξιοποιώντας τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία.

Πρόκειται για ένα φιλόδοξο και απόλυτα αναγκαίο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου –και μάλιστα, στο πλαίσιο της Δημόσιας Υγείας και όχι απλώς της κλινικής φροντίδας– που στοχεύει να δημιουργήσει στο σύνολο του πληθυσμού “κουλτούρα πρόληψης”. Όπως, άλλωστε, τονίζει το υπουργείο Υγείας από το μοντέλο “θεραπεύουμε ασθένειες” περνάμε στο “διατηρούμε τους πολίτες υγιείς”.

Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

Επειδή, ωστόσο, η κουλτούρα πρόληψης δεν δημιουργείται από τη μία στιγμή στην άλλη, με τη θέσπιση προληπτικών εξετάσεων βραχυπρόθεσμης ημερομηνίας λήξης, το στοίχημα για την κυβέρνηση είναι η εξεύρεση για μεγάλο χρονικό διάστημα πόρων στήριξης του προγράμματος  ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, καθώς αυτό στην παρούσα φάση υλοποίησης του στηρίζεται σε πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με ορίζοντα δηλαδή έως το 2025. Είναι μία σημαντική αρχή αλλά χρειάζεται μία ακόμα πιο δυναμική και συνεπής συνέχεια και συνέπεια…

«Η Πρόληψη σώζει ζωές»

Το πρόγραμμα καλύπτει σχεδόν το σύνολο των πολιτών και στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό των κυριότερων χρόνιων νοσημάτων (καρκίνος, καρδιαγγειακά) που ευθύνονται για τους πρώιμους θανάτους στη χώρα μας, μέσω της καθιέρωσης δωρεάν προληπτικών διαγνωστικών εξετάσεων για τον καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, τον καρκίνο του παχέος εντέρου και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Το Εθνικό Πρόγραμμα  Προσυμπτωματικού Ελέγχου ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, το οποίο εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης "ΣΠΥΡΟΣ ΔΟΞΙΑΔΗΣ", σχεδιάστηκε από το υπουργείο Υγείας και την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, με κεντρικό μήνυμα «Η Πρόληψη σώζει ζωές». Σε συνεργασία με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ ΑΕ), το gov.gr γίνεται η πύλη για μια νέα εποχή στον χώρο της Υγείας και της Πρόληψης, που διευκολύνει όλους τους πολίτες να κάνουν τις εξετάσεις τους εύκολα, άμεσα και δωρεάν.

Ποια προγράμματα Προσυμπτωματικού Ελέγχου περιλαμβάνονται στο ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ

Α. προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού

Στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, το υπουργείο Υγείας έχει ήδη ξεκινήσει το πρόγραμμα προληπτικών εξετάσεων για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά». Το πρόγραμμα αφορά 1,4 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 45-74 ετών και προσφέρει δωρεάν εξέταση ψηφιακής μαστογραφίας, δωρεάν διενέργεια υπερηχογραφήματος και δωρεάν επίσκεψη στο ιατρό για τις γυναίκες που θα έχουν ευρήματα. Στις 8 Μαΐου, αναμένεται να αποσταλούν και τα σχετικά sms και στις νέες δικαιούχους. Μέχρι στιγμής, έχουν ήδη διενεργηθεί πάνω από 300.000 μαστογραφίες και έχουν εντοπιστεί έγκαιρα με συμπτώματα, πάνω από 20.000 γυναίκες-μια ολόκληρη πόλη.

Β. προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας

Επίσης, στις 13 Μαΐου, θα αρχίσουν να αποστέλλονται και τα πρώτα sms για το πρόγραμμα πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, το οποίο αφορά 2,5 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 21-65 ετών και προσφέρει δωρεάν τις εξής προληπτικές εξετάσεις: μοριακό τεστ HPV DNA (για γυναίκες 30-65), εξέταση “test pap”(για γυναίκες 21-29), κολποσκόπηση & βιοψία, για γυναίκες με κλινικά ευρήματα, από εξειδικευμένο ιατρό. Το πρόγραμμα έχει προσαρμοστεί σύμφωνα με νεότερα επιστημονικά δεδομένα, ώστε να παρέχει τη δυνατότητα επαναληπτικής εξέτασης για τις γυναίκες στις οποίες συστήνεται, οι οποίες θα έχουν φυσικά τη δυνατότητα να κάνουν τις επαναληπτικές εξετάσεις εντελώς δωρεάν, σύμφωνα με το είδος των ευρημάτων, όπως έχουν καθοριστεί από την αρμόδια Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι 9 στις 10 γυναίκες που διαγιγνώσκονται έγκαιρα με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας έχουν καλύτερη επιβίωση σε σχέση με αυτές που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα.

Το πρόγραμμα αυτό μάλιστα εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης και ολοκληρωμένης στρατηγικής για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος εκτός από τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις, περιλαμβάνει και δωρεάν εμβολιασμό κατά του ιού HPV. Έτσι, έχει επεκταθεί ο εμβολιασμός και στα αγόρια, και καλύπτεται ήδη για το 2024, και θα συνεχίσει και για τα επόμενα χρόνια. Η χώρα μας έχει υιοθετήσει τους στόχους του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που οφείλεται στον ιό HPV. Βασική επιδίωξη είναι έως το 2030 να πετύχουμε: α) τον εμβολιασμό του 90% των κοριτσιών ηλικίας έως 15 ετών με το εμβόλιο κατά του ιού HPV, β) την αύξηση των εμβολιασμών των αγοριών, γ) τη συμμετοχή του 70% των γυναικών στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου (τα προγράμματα αυτά ξεκινούν τώρα και συνεχίζουν σε βάθος χρόνου, δεν γίνονται μια κι έξω) και δ) την πρόσβαση σε έγκαιρη και κατάλληλη θεραπεία για τουλάχιστον του 90% των γυναικών με προ καρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο του τραχήλου που θα ανιχνευθούν από το πρόγραμμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από την τελευταία χρονιά (2023) διαφαίνεται αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού κατά του ιού HPV κατά 239% σε σχέση με το 2017 και 147% σε σχέση με το 2019.

Γ. προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο του παχέος εντέρου

Επιπλέον, την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου αναμένεται να αρχίσουν να αποστέλλονται και τα πρώτα sms για το πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται σε 3,8 εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 50-65 ετών, και περιλαμβάνει δωρεάν εξέταση με ειδικά τεστ που θα μπορούν οι πολίτες να προμηθεύονται από τα φαρμακεία, αλλά και δωρεάν διενέργεια διαγνωστικής κολονοσκόπησης, σύμφωνα πάντα με τις συστάσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας (ΕΕΔΥ). Μάλιστα, 9 στους 10 ανθρώπους που διαγιγνώσκονται έγκαιρα με καρκίνο του παχέος εντέρου έχουν καλύτερη επιβίωση σε σχέση με αυτούς που δεν διαγιγνώσκονται έγκαιρα.

Δ. προληπτικές εξετάσεις για τα καρδιαγγειακά νοσήματα

Εντός του β’ εξαμήνου του έτους, ξεκινά και το πρόγραμμα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, το οποίο απευθύνεται σε 5,5 εκατομμύρια γυναίκες και άντρες ηλικίας 30-70 ετών και περιλαμβάνει δωρεάν επίσκεψη σε ιατρό και δωρεάν αιματολογικές εξετάσεις λιπιδαιμικού προφίλ, για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και τον εντοπισμό του μεταβολικού συνδρόμου. Οι παράγοντες κινδύνου που μπορούμε να παρέμβουμε ώστε να ελαττώσουμε σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης ή θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα είναι το κάπνισμα, η ανθυγιεινή διατροφή, η ανεπαρκής σωματική δραστηριότητα, η υπέρταση, ο διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία και η παχυσαρκία. Όσο περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχει κάποιος τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα. Είναι σαφές, λοιπόν, ότι η σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση όλων των παραγόντων κινδύνου συμβάλλει σημαντικά στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι με βάση τις έρευνες, υπολογίζεται ότι στη χώρα μας υπάρχουν 1,5 εκ. πολίτες που πάσχουν από υπέρταση αλλά δεν έχουν λάβει διάγνωση.

Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση επενδύει συνολικά πάνω από 200 εκ ευρώ μέχρι το 2025 για προγράμματα δευτερογενούς πρόληψης που αφορούν τον καρκίνο και στην πλειονότητα τους προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ για κάποια αξιοποιούνται και τα κοινοτικά κονδύλια από το ΕΣΠΑ, προκειμένου να υλοποιηθούν τα προγράμματα πρόληψης για τον καρκίνο του πνεύμονα και τον καρκίνο του δέρματος. Το υπουργείο Υγείας αναμένει τις σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας προκειμένου να προχωρήσει άμεσα στην υλοποίηση και αυτών των προληπτικών προγραμμάτων. 

Η επίσημη παρουσίαση του Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ»

Παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 26 Απριλίου, στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, η παρουσίαση του Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ. Στην εκδήλωση απηύθυναν χαιρετισμό ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, και ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, ενώ την παρουσίαση του προγράμματος έκανε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη.

Ειρήνη Αγαπηδάκη: Από το μοντέλο “θεραπεύουμε ασθένειες” περνάμε στο “διατηρούμε τους πολίτες υγιείς”

«Είναι γεγονός ότι η Πρόληψη στην Ελλάδα δεν είχε ποτέ οργανωμένο και συστηματικό χαρακτήρα. Η επαφή των πολιτών με το σύστημα υγείας συνήθως γίνεται αφότου εκδηλωθεί το σύμπτωμα. Και αυτό ακριβώς ερχόμαστε να αλλάξουμε. Βασικός στόχος του υπουργείου Υγείας δεν είναι απλά να μην πεθάνουμε, αλλά να μην αρρωστήσουμε», δήλωσε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη.
«Πρόληψη λοιπόν και εστίαση στις ομάδες που μαστίζονται από τις ανισότητες στην υγεία, στη μείωση του χάσματος που υπάρχει στους δείκτες υγείας ανάμεσα στους πολίτες που ανήκουν στα υψηλότερα και στα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα και στη μείωση της κοινωνικής διαβάθμισης στην Υγεία».

Άδωνις Γεωργιάδης: Οι προληπτικές εξετάσεις είναι σωτήριες όχι μόνο για τον ίδιο τον ασθενή αλλά και για το ίδιο το Σύστημα Υγείας

«Η καταπολέμηση των χρόνιων νοσημάτων όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά είναι προτεραιότητα και πρόκληση για όλα τα Συστήματα Υγείας τόσο παγκοσμίως όσο και στην Ελλάδα. Η υιοθέτηση μιας ολιστικής αντιμετώπισης τους, απαιτεί στρατηγική, συντονισμένη προσπάθεια και σημαντικές επενδύσεις σε όλα τα επίπεδα: στην πρόληψη, στην έγκαιρη διάγνωση και στην αποτελεσματική θεραπεία», δήλωσε ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης.
«Η δευτερογενής πρόληψη, η πρώιμη δηλαδή διάγνωση της νόσου είτε σε αρχικό στάδιο μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της επιβίωσης των ασθενών και μπορεί ταυτόχρονα να γλιτώσει το σύστημα υγείας από πολλά χρήματα που θα δαπανούνταν για τη θεραπεία μιας προχωρημένης νόσου. Για πρώτη φορά, επενδύονται πάνω από 200 εκ. ευρώ μέχρι το 2025 για προγράμματα δευτερογενούς πρόληψης, και στην πλειονότητά τους προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Μέσω του Εθνικού Προγράμματος  Προσυμπτωματικού Ελέγχου ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, στόχος μας είναι να αυξηθεί ο αριθμός των προσυμπτωματικών ελέγχων ώστε να καλύπτουν περισσότερες ομάδες πολιτών και περισσότερα είδη χρόνιων νοσημάτων. Αυτή η προσέγγιση, η οποία βασίζεται στις πλέον πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις και στοιχεία, θα βοηθήσει τα κράτη μέλη – ανάμεσα σε αυτά και την Ελλάδα - να διασφαλίσουν ότι έως το 2025 θα προσφέρεται προσυμπτωματικός έλεγχος στο 90% του πληθυσμού».

Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου δήλωσε:

«Με μεγάλη υπερηφάνεια παρουσιάζουμε σήμερα το "Προλαμβάνω". Στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης από την πρώτη στιγμή είχαμε τον πολίτη στο επίκεντρο και το δείξαμε έμπρακτα στον τομέα της Υγείας, πρώτα. Αξιοποιώντας τα τεχνολογικά εργαλεία και ενσωματώνοντας ψηφιακές λύσεις συμβάλλουμε στα προγράμματα πρόληψης ενώ ταυτόχρονα καλύπτουμε και καθημερινές ανάγκες του πολίτη, όπως το να έχει στη διάθεσή του ανά πάσα ώρα και στιγμή τις ιατρικές συνταγές, τα παραπεμπτικά, τα ραντεβού, ακόμη και τις ιατρικές εξετάσεις του. Ευχαριστώ θερμά την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας με την οποία έχουμε άριστη συνεργασία και συγχαίρω την ΗΔΙΚΑ για τις άρτιες ψηφιακές λύσεις που προτείνει και τα προγράμματα που υλοποιεί».