Πέρα από το να εμβολιάζουν οι φαρμακοποιοί έχουν το πλεονέκτημα λόγω της μοναδικής σχέσης εμπιστοσύνης που αναπτύσσουν με την πλειοψηφία του κόσμου που εξυπηρετούν από τον πάγκο του φαρμακείου τους να μπορούν πιο εύκολα να ακούσουν τον όποιο προβληματισμό για το θέμα των εμβολίων και των εμβολιασμών.

Αυτή την καλή σχέση πρέπει να την «εκμεταλλευτούν» για να αναδείξουν τις πραγματικές αιτίες για τις οποίες οι πολίτες διστάζουν να χρησιμοποιήσουν ένα όπλο που η επιστήμη έδωσε στον άνθρωπο για την πρόληψη σοβαρών μεταδοτικών νοσημάτων βοηθώντας τους ειδικούς να επαναχαράξουν τη στρατηγική τους για τους εμβολιασμούς με βάση τα πραγματικά δεδομένα.

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Η γρίπη είναι μια οξεία αναπνευστική λοίμωξη που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης Α και Β και σχετίζεται με σημαντική κλινική και οικονομική επιβάρυνση. Την περίοδο 2022-2023, το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (το γνωστό Center for Disease Control and Prevention – CDC) εκτίμησε ότι η επίπτωση της γρίπης στις ΗΠΑ ήταν κοντά στα επίπεδα της περιόδου πριν από την πανδημία του COVID-19 με περίπου 31 εκατομμύρια περιπτώσεις, 14 εκατομμύρια επισκέψεις σε γιατρούς, 360.000 νοσηλεία και 21.000 θανάτους που σχετίζονται με γρίπη.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι τα ετήσια εμβόλια κατά της γρίπης αποτελούν ένα σημαντικό μέτρο δημόσιας υγείας για την πρόληψη της. Τα εμβόλια έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν από τους 4 ιούς γρίπης που οι ερευνητές εντοπίζουν ότι θα είναι πιο συνηθισμένοι την επερχόμενη σεζόν. Το CDC συνιστά σε όλους τους 6 μηνών και άνω να λαμβάνουν το εμβόλιο της γρίπης. Ο εμβολιασμός είναι επίσης πολύ σημαντικός για άτομα με υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών, συμπεριλαμβανομένων ενηλίκων άνω των 65 ετών, εκείνων με χρόνιες παθήσεις και άτομα που κυοφορούν.

Η αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της γρίπης μπορεί να διαφέρει από εποχή σε εποχή. Η προστασία εξαρτάται επίσης εν μέρει από την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του ατόμου. Κατά τη διάρκεια ετών που τα εμβόλια της γρίπης ταιριάζουν με τα κυκλοφορούντα στελέχη, μπορούν να μετρηθούν σημαντικά οφέλη όσον αφορά την πρόληψη της γρίπης και των επιπλοκών της. Σε χρόνια που η αντιστοιχία δεν είναι τόσο ισχυρή, εξακολουθούν να υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν τα εμβόλια, όπως λιγότερες νοσηλείες. Το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να προστατέψει από τη γρίπη, να μειώσει τη σοβαρότητα της λοίμωξης και να μειώσει τις νοσηλείες. Τέλος, η ανοσοποίηση μπορεί να προστατεύσει όσους βρίσκονται σε στενή επαφή με τον λήπτη, υπογραμμίζοντας τα ευρύτερα οφέλη για τη δημόσια υγεία.

Το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κατέταξε τη διστακτικότητα έναντι του εμβολιασμού ως μία από τις 10 κορυφαίες απειλές για την παγκόσμια υγεία. Η Συμβουλευτική Ομάδα Εμπειρογνωμόνων Στρατηγική του ΠΟΥ για την ανοσοποίηση ορίζει τη διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια ως «καθυστέρηση στην αποδοχή ή άρνηση εμβολίων παρά τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών εμβολιασμού». Η διστακτικότητα στα εμβόλια είναι περίπλοκη και εξαρτάται από το πλαίσιο που υπάρχει, εμφανίζοντας ποικιλία στον τρόπο που εκδηλώνεται ανάλογα με το χρόνο, τον τόπο και τα εμβόλια. Επηρεάζεται από παράγοντες όπως ο άκριτος εφησυχασμός, η ευκολία στην πρόσβαση και η εμπιστοσύνη στον επαγγελματία και το σύστημα υγείας.

Ο ΠΟΥ έχει υπολογίσει ότι κάθε χρόνο αποτρέπονται 2 - 3 εκατομμύρια θάνατοι λόγω των εμβολίων. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα υψηλά επίπεδα διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ποσοστό θνησιμότητας που είναι 7,6 φορές υψηλότερο από το μέσο όρο σε μια περίοδο 2 ετών, απουσία μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων.

Εμπόδια στον εμβολιασμό

Η κατανόηση των φραγμών στον εμβολιασμό είναι ένα σημαντικό μέτρο για τη βελτίωση της κάλυψης του εμβολιασμού κατά της γρίπης. Τα κοινά αποτρεπτικά μέσα μπορούν να χωριστούν σε 3 κατηγορίες: εφησυχασμός, ευκολία και εμπιστοσύνη.

Ο εφησυχασμός αναφέρεται στην ιδέα ότι ο αντιληπτός κίνδυνος εμφάνισης γρίπης είναι χαμηλός. Η ευκολία περιλαμβάνει την έλλειψη πρόσβασης, τους χρονικούς περιορισμούς και το κόστος. Η εμπιστοσύνη περιλαμβάνει ζητήματα όπως η αποφυγή για ιατρικούς λόγους ή θρησκευτικές πεποιθήσεις, ο φόβος λόγω δημόσιας παραπληροφόρησης ή έλλειψης πληροφόρησης, η έλλειψη εμπιστοσύνης στην υγειονομική περίθαλψη, η ανησυχία για δυσμενείς επιπτώσεις ή άλλες πεποιθήσεις.

Τα δημογραφικά στοιχεία μπορούν επίσης να διαδραματίσουν ρόλο. Για παράδειγμα, οι νεότεροι ενήλικες ηλικίας 18 έως 24 ετών ανέφεραν μεγαλύτερη διστακτικότητα σε σύγκριση με τους ενήλικες 75 ετών και άνω. Σε μέλη φυλετικών και εθνοτικών πληθυσμών που αποτελούν μειονότητες παρατηρείται επίσης μειωμένη λήψη του εμβολίου κατά της γρίπης.

Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους, ειδικούς λόγους δισταγμού εμβολιασμού περιλαμβάνουν τους ακόλουθους:

• «Δεν νομίζω ότι το εμβόλιο της γρίπης είναι ασφαλές».
• «Το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να με κάνει να αρρωστήσω».
• «Το εμβόλιο της γρίπης δεν λειτουργεί».
• «Δεν έχω ξανακολλήσει γρίπη, επομένως δεν τη χρειάζομαι».

Αντιμετώπιση του δισταγμού απέναντι στον εμβολιασμό

Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι το κλειδί για την εξάλειψη των φόβων, την αντιμετώπιση των ανησυχιών και την προώθηση της αποδοχής του εμβολιασμού. Για τους επαγγελματίες υγείας, είναι σημαντικό να γνωρίζουν τα διάφορα εμπόδια στον εμβολιασμό, ώστε να μπορούν να τα αντιμετωπιστούν. Επιπλέον, μια ισχυρή σύσταση από έναν πάροχο έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τα ποσοστά εμβολιασμού.

Ένα από τα πρώτα βήματα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών είναι να ακούσει ο επαγγελματίας υγείας –εν προκειμένω ο φαρμακοποιός- τους φόβους και τους δισταγμούς του ασθενούς. Με βάση αυτό, ένας πάροχος μπορεί να μιλήσει για τους συγκεκριμένους λόγους που ένα άτομο είναι επιφυλακτικό. Η εκπαίδευση σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου καθώς και οι τρέχουσες συστάσεις είναι σημαντικές για την πρόσληψη. Ένας άλλος τομέας εκπαίδευσης είναι ο επαγγελματίας υγείας να παρέχει στους ασθενείς πληροφορίες για το πώς λειτουργούν τα εμβόλια και πώς το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται στην οικοδόμηση ανοσίας. Τέλος, είναι σημαντικό να τονίζονται τα οφέλη για το άτομο αλλά και για την κοινότητα.

Μια άλλη στρατηγική, που εγκρίθηκε από το CDC, είναι να ακολουθείται η προσέγγιση SHARE (σ.σ. μοιράζομαι) κατά την εκπαίδευση των ασθενών:

• Μοιραστείτε τους λόγους για τους οποίους ένα εμβόλιο είναι κατάλληλο για έναν ασθενή, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, της κατάστασης της υγείας του, του επαγγέλματος και άλλων παραγόντων κινδύνου.
• Επισημάνετε τις θετικές εμπειρίες με το εμβόλιο της γρίπης, ανάλογα με την περίπτωση, και ενισχύστε τα οφέλη.
• Αντιμετωπίστε τις ανησυχίες των ασθενών, συμπεριλαμβανομένων των ανεπιθύμητων ενεργειών, της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας, με απλά λόγια.
• Υπενθυμίστε στους ασθενείς ότι τα εμβόλια κατά της γρίπης μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία τους και των αγαπημένων τους από σοβαρές ασθένειες ή επιπλοκές.
• Εξηγήστε το πιθανό κόστος που σχετίζεται με τη γρίπη. Αυτό περιλαμβάνει επιπτώσεις στην υγεία για τον ασθενή, χρόνο που χάνεται από την εργασία, οικονομικό κόστος και πιθανή εξάπλωση της γρίπης στα αγαπημένα του πρόσωπα.

Ένας κοινός λόγος δισταγμού απέναντι σ’ ένα εμβόλιο περιλαμβάνει φόβους για την ασφάλεια του εμβολίου. Σε αυτό το παράδειγμα, οι φαρμακοποιοί θα μπορούσαν να εφαρμόσουν την τεχνική SHARE μιλώντας κάπως έτσι: «Αυτό το εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα από τη γρίπη. Εξαιτίας αυτού, το CDC συνιστά στα άτομα να κάνουν το εμβόλιο της γρίπης κάθε χρόνο. Ένα εμβόλιο της γρίπης δεν μπορεί να προκαλέσει τη γρίπη και οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι ήπιες, όπως ερυθρότητα, πρήξιμο, πόνος ή χαμηλός πυρετός. Αυτά τα συμπτώματα πρέπει να υποχωρήσουν μέσα σε λίγες μέρες. Το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να προστατεύσει εσάς και τους άλλους από τις πιθανές επιπλοκές και το κόστος της ασθένειας, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας εργασίας, της απώλειας του σχολείου, των πρόσθετων επισκέψεων σε γιατρό και των νοσηλειών».

Ο ρόλος των Φαρμακοποιών

Ο εμβολιασμός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί η πιθανότητα ασθένειας και επιπλοκών από τη γρίπη, συμπεριλαμβανομένης της νοσηλείας και του θανάτου. Περισσότερα άτομα στρέφονται σε φαρμακοποιούς για τους εμβολιασμούς τους. Για τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, είναι σημαντικό να κατανοήσουν τις εμπειρίες ενός ασθενούς και τις ανάγκες του να τον εκπαιδεύσουν σωστά. Η εμπιστοσύνη είναι κρίσιμο στοιχείο για την αποδοχή του εμβολίου από τους ασθενείς. Οι φαρμακοποιοί είναι προσβάσιμοι, γνώστες και αξιόπιστοι πάροχοι υγείας που οι οποίοι βρίσκονται εκεί στο φαρμακείο για να εκπαιδεύουν τους ασθενείς και να αντιμετωπίζουν προβληματισμούς σε σχέση με το θέμα της ανοσοποίησης.

Πηγή: PharmacyTimes