Α. Γραβάνης: Στη εποχή του point of care και των theragnostics o φαρμακοποιός έχει μία άλλη αποστολή

Α. Γραβάνης: Στη εποχή του point of care και των theragnostics o φαρμακοποιός έχει μία άλλη αποστολή

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

 

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις στην πρόσφατη ημερίδα που διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος με θέμα «Φαρμακευτική πολιτική: Μετατρέπουμε τις προκλήσεις σε πολιτικές» ήταν αυτή του Καθηγητή Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αχιλλέα Γραβάνη.

Με την τριπλή του ιδιότητα, αυτή του Ιατρού, του Φαρμακοποιού και του εκπαιδευτικού ο κ. Γραβάνης συμμετέχοντας στο Στρογγυλό τραπέζι «Πρόληψη και Υπηρεσίες από το φαρμακείο» έθεσε 4 ζητήματα.

Όπως είπε η θεραπευτική πλέον περνά σ’ ένα νέο επίπεδο, σε αυτό που ονομάζεται theragnostics. Πρόκειται για μία στρατηγική  που συνδυάζει τη θεραπεία με τη διάγνωση. Συνδέει ένα διαγνωστικό τεστ το οποίο εντοπίζει ασθενείς που είναι πιο πιθανό να βοηθηθούν ή να υποστούν βλάβη από ένα νέο φάρμακο με  τη στοχευμένη φαρμακευτική θεραπεία με βάση τα αποτελέσματα του τεστ.

Η αλλαγή που υπάρχει σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι παλιότερα υπήρχε η δυνατότητα χορήγησης ενός φαρμάκου χωρίς οποιαδήποτε γνώση για το βιολογικό υπόστρωμα του ανθρώπου στον οποίο χορηγείτο. «Ξέραμε τη διάγνωση, μας αρκούσε αυτό το πράγμα για να κάνουμε συνταγογράφηση», όπως είπε. Ωστόσο αυτή τη στιγμή στην ιατρική δεν είναι πλέον ικανή αυτή η συνθήκη μόνο για τη χορήγηση ενός φαρμάκου. Και συνέχισε: «Έχουμε πλέον δεκάδες τεστ τα οποία πολλαπλασιάζονται κάθε χρόνο. Δεκάδες τεστ τα οποία είναι τεστ όπως λέγονται point of care, μπορούν δηλαδή να γίνουν και από τον ίδιο τον ασθενή είτε στο σπίτι του είτε σε χώρους όπως είναι το φαρμακείο. Κι αυτό συμβαίνει διεθνώς. Αυτοί οι βιοδείκτες, αυτά τα αποτελέσματα διάγνωσης- γιατί στην ουσία είναι διαγνωστικά αποτελέσματα- βοηθούν για το πως θα εφαρμόσουμε τη θεραπευτική αγωγή».

«Πρέπει λοιπόν οι φαρμακοποιοί στην Ελλάδα», τόνισε ο κ. Γραβάνης «να μπουν σε αυτήν την καινούργια ιστορία που ονομάζεται point of care και στο κομμάτι που εφαρμόζεται όλο και περισσότερο στη θεραπευτική και στη φαρμακολογία, και ονομάζεται theragnostics». Είναι πολύ εύκολο να γίνει, όπως είπε. Στο εξωτερικό, στην Αμερική γίνεται κατά κόρον, είπε. όπως επίσης γίνεται και στην Αγγλία και τη Γαλλία.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, έφερε την καινούργια προσπάθεια να εφαρμόσουμε θεραπείες που βασίζονται στον γενετικό μας κώδικα οι οποίες, όπως είπε, ξεκινάνε από τα φαρμακεία. Μπορεί να πάρει κανείς ένα επίχρισμα της παρειάς, να το επεξεργαστεί μέσα στο φαρμακείο να πάρει την πληροφορία να την έχει ως πληροφορία για τον ασθενή και να την μεταφέρει στον γιατρό που μπορεί να αλλάξει πράγματα στη θεραπεία.

Επομένως ο φαρμακοποιός πλέον, όπως είπε ο κ. Γραβάνης έχει μία εντελώς διαφορετική αποστολή.

Μάλιστα, επικαλούμενος την εμπειρία του στη Γαλλία, όπου ήταν ο πρώτος χώρος των σπουδών του, είπε ότι πάρα πολλά φαρμακεία μετά από εκπαίδευση διετή των φαρμακοποιών έχουν αναλυτικά εργαστήρια, όπου υπάρχει η δυνατότητα μέσα στο φαρμακείο να γίνουν βασικές εργαστηριακές δοκιμασίες και να ενημερωθεί ο άρρωστος για συγκεκριμένα θέματα.

Η παροχή υπηρεσιών point of care και τα theragnostics είναι ένα μόνο κομμάτι αυτής της νέας αποστολής του φαρμακοποιού.

Ένας άλλος χώρος που αποτελεί πραγματικά, όπως τη χαρακτήρισε ο Καθηγητής «γκρίζα ζώνη» και τον οποίο πρέπει να δει ο φαρμακοποιός είναι ο χώρος των συμπληρωμάτων διατροφής και των nutraceuticals.

Ο όρος nutraceuticals είναι ένας περιεκτικός όρος που περιλαμβάνει ουσίες που θεωρούνται τρόφιμα, μέρη τροφίμων ή συμπληρώματα διατροφής που μπορεί να ισχυρίζονται ότι παρέχουν ιατρικά οφέλη ή οφέλη για την υγεία – συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας ή της πρόληψης ασθενειών.  

Το θέμα είναι ότι για όλα αυτά οι γιατροί δεν είναι ενημερωμένοι καλά. Από την άλλη οι ασθενείς ή οι υγιείς που θέλουν να διατηρήσουν την υγεία τους ενημερώνονται μέσα από το διαδίκτυο από ανθρώπους που είναι στα όρια της επιστήμης, όπως είπε ο κ. Γραβάνης.

Ο ρόλος λοιπόν του φαρμακοποιού ο οποίος έχει κατεξοχήν στα χέρια του αυτού του είδους τις χορηγήσεις είναι εξαιρετικά σημαντικός και διττός, όχι μόνο για τον ασθενή αλλά και για την ενημέρωση και του γιατρού.

Όπως εξήγησε ο Καθηγητής πάρα πολλά από αυτά τα nutraceuticals και τα συμπληρώματα επιδρούν πάνω στη συμπωματική αγωγή που γράφει ο γιατρός. Κι έχουμε εκατοντάδες τέτοια παραδείγματα που μπορούν να αλλάξουν άρδην την απάντηση που έχει ένας ασθενής σε μία θεραπεία παρόλο που του έχει επιλεγεί το σωστό φάρμακο.

Αυτά λοιπόν, συνέχισε, πρέπει να έρθουν στη δικαιοδοσία του φαρμακοποιού. «Κι είναι ο μόνος νομίζω που μπορεί να ρυθμίσει το σύστημα ασθενής – συνταγογράφων ιατρός μέσα από το φαρμακείο.

«Γι’ αυτά, χρειαζόμαστε έναν άλλο φαρμακοποιό» είπε ο κ. Γραβάνης. Και αυτός ο άλλος φαρμακοποιός έχει να κάνει με το πως θέλει ο ίδιος ο φαρμακοποιός να τον βλέπει η κοινωνία και προφανώς από τη διαρκή εκπαίδευσή του. «Οι άλλοι μας βλέπουν όπως παρουσιάζουμε τον εαυτό μας. Μικρό θα παρουσιάσουμε τον εαυτό μας; Μικρό θα μας δουν. Μεγάλο θα παρουσιάσουμε τον εαυτό μας; Θα μας δουν μεγαλύτερο» ανέφερε.

Ο φαρμακοποιός πρέπει να επιμορφώνεται και να προσπαθεί να προσφέρει όσο το δυνατόν καλύτερα και ασφαλέστερα τις υπηρεσίες του (π.χ. να ξέρει να αντιμετωπίσει ένα αλλεργικό σοκ μετά από έναν εμβολιασμό).

Εκ του αντικειμένου των σποδών του πάντως έχει ήδη κάποια ισχυρά πλεονεκτήματα.

Αναφερόμενος στο θέμα της τοξικότητας ενός φαρμάκου ο κ. Γραβάνης είπε ότι πολλοί από τους συναδέλφους του έχουν «ελλείματα στην πληροφορία την λεπτομερειακή για την αγωγή. Και στο θέμα της τοξικότητας και στο θέμα της αποτελεσματικότητας. Και πολλοί από αυτούς, ιδιαίτερα κάποιας ηλικίας δεν μπορούν να διακρίνουν το ιδιοσκεύασμα από τη δραστική ουσία».

Προέτρεψε λοιπόν τους φαρμακοποιούς να αναλάβουν αυτό το θέμα γιατί έχει να κάνει ακριβώς με το κέντρο της επιστήμης τους.

Σημαντικό τέλος κομμάτι που έχει να κάνει με τις παρεχόμενες υπηρεσίες του φαρμακοποιού στο νέο περιβάλλον είναι η εκπαίδευση, η επικοινωνία σύγχρονων πρακτικών και πολύπλοκων φαρμακευτικών γνώσεων με απλό τρόπο στον ασθενή/πολίτη που μπαίνει στο φαρμακείο.

Πρέπει όπως είπε «στις φαρμακευτικές και τις ιατρικές σχολές να μάθουμε – κι εσείς μπορείτε να μας βοηθήσετε πάρα πολύ, εμένα τουλάχιστον συνάδελφοί σας με βοήθησαν πάρα πολύ στο πως να επικοινωνώ δύσκολα πράγματα- έτσι ώστε όταν μιλούμε με τους ασθενείς να ξέρουμε με ποιο τρόπο θα επικοινωνήσουμε μαζί τους με ασφάλεια χωρίς να τους δώσουμε επιπλέον πληροφορίες που δεν τις χρειάζονται, χωρίς να τους τρομάξουμε αλλά να τους ευαισθητοποιήσουμε για το πως μπορούν πραγματικά να κάνουν τη θεραπευτική τους αγωγή».