Η παχυσαρκία ορίζεται ως η νόσος του ενεργειακού μεταβολισμού, στην οποία υπάρχει παθολογικά αυξημένη συσσώρευση λίπους στο ανθρώπινο σώμα, σε σημείο ώστε να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία.

Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει -εδώ και 20 χρόνια- την παχυσαρκία ως νόσο και την έχει συμπεριλάβει στις νοσολογικές οντότητες.

Εμφανίζεται όταν η προσλαμβανόμενη από τις τροφές ενέργεια είναι σταθερά μεγαλύτερη από την ενέργεια που καταναλώνεται με την κίνηση και την άσκηση. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (που προκύπτει εάν διαιρεθεί το βάρος του ατόμου δια του ύψους του και το αποτέλεσμα διαιρεθεί ξανά δια του ύψους - ΔΜΣ) καθορίζει το φυσιολογικό βάρους άτομο όταν λαμβάνει τιμή έως 25 kg/m2, το υπέρβαρο εάν η τιμή του είναι 25-30 kg/m2 και το παχύσαρκο με τιμές πάνω από 30 kg/m2.

Η συχνότητα της παχυσαρκίας εμφανίζει εκρηκτική αύξηση σε παγκόσμια κλίμακα

Σήμερα, σχεδόν το 1/3 του πληθυσμού της γης (συμπεριλαμβανομένων των φτωχών κρατών της Αφρικής, της Ινδίας, της Κίνας, της Ιαπωνίας κλπ) έχει βάρος πάνω από το φυσιολογικό.
Στην Ελλάδα τα ευρήματα είναι το ίδιο ζοφερά. Στην πανελλήνια μελέτη της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας, βρέθηκε ότι:

• μόνο 3 στους 10 άνδρες και 5 στις 10 γυναίκες έχουν φυσιολογικό βάρος,
• το 26% των ανδρών και το 18% των γυναικών είναι παχύσαρκοι

Ακόμη πιο απελπιστική είναι η συχνότητα παχυσαρκίας στα παιδιά, αφού σε πρόσφατη μελέτη της ίδιας Επιστημονικής Εταιρείας βρέθηκε ότι 50% των Ελληνόπουλων ηλικίας 6-10 ετών, έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό και είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι με την πάροδο της ηλικίας αυξάνεται το σωματικό βάρος.

Παχυσαρκία και αιτιολογική συσχέτιση με πλήθος νοσολογικών καταστάσεων του ανθρώπινου οργανισμού

Οι σημαντικότερες επιπτώσεις της είναι ο διαβήτης τύπου 2, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, η στεφανιαία νόσος, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, πολλοί τύποι καρκίνου, όπως μαστού, ενδομητρίου, τραχήλου της μήτρας, παχέος εντέρου, οισοφάγου, παγκρέατος, νεφρών, προστάτη κλπ.

Η παχυσαρκία μειώνει το προσδόκιμο ζωής όσο και το κάπνισμα

Η συσχέτισή της με τόσες άλλες νόσους και παθήσεις έχει ως φυσική συνέπεια το παχύσαρκο άτομο να έχει εκτός από μειωμένη ποιότητα ζωής και μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης.

Έχει προσδιοριστεί ότι γυναίκες στην ηλικία των 40 ετών που είναι παχύσαρκες θα ζήσουν κατά μέσο όρο 7,1 χρόνια λιγότερο από τις γυναίκες με φυσιολογικό βάρος, ενώ η αντίστοιχη μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης για τους άνδρες είναι 5,8 χρόνια.

Επίσης, βρέθηκε σε γυναίκες ηλικίας 35 ετών, που ήταν παχύσαρκες με μέσο ΔΜΣ 43 kg/m2 ότι από αυτές στην ηλικία των 70 ετών θα φθάσει το 72% σε σχέση με αυτές που στην ίδια ηλικία είχαν μέσο ΔΜΣ 24 kg/m2, εκ των οποίων στην ηλικία των 70 ετών θα φθάσει το 88%.

Για τους άνδρες τα αντίστοιχα ποσοστά είναι δραματικότερα αφού μόνο το 49% των ανδρών με μέσο ΔΜΣ 43 kg/m2 στην ηλικία των 35 ετών θα φθάσει να γίνει 70 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών με ΔΜΣ 24 kg/m2 που θα φθάσει τα 70 χρόνια ζωής είναι 77%.

Μάλιστα, φαίνεται ότι όσο νωρίτερα εγκαθίσταται η παχυσαρκία τόσο περισσότερα είναι τα χρόνια μείωσης του προσδόκιμου επιβίωσης και στους άνδρες και στις γυναίκες.  

Αλλαγή του τρόπου ζωής

Για να ανατραπούν οι αρνητικές συνέπειες της παχυσαρκίας είναι απολύτως απαραίτητη η αλλαγή του τρόπου ζωής: υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή με αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και άσκηση φέρνουν άμεσα πολύ θεαματικά αποτελέσματα. Αυτό αφορά όλα τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα και κυρίως τα παιδιά με πρόβλημα βάρους ώστε να μην εξελιχθούν στους αυριανούς παχύσαρκους ενήλικες με συσσωρευμένα κιλά και προβλήματα υγείας.

Χειρουργική Θεραπεία

Η μεταβολική χειρουργική, με την εισαγωγή των νέων λαπαροσκοπικών μεθόδων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, έχει διαπιστωμένη –μέσω μελετών– ευεργετική δράση και στον έλεγχο των παραγόντων κινδύνου που συνιστούν το μεταβολικό σύνδρομο. Με τη μεταβολική χειρουργική και ξεκινά η μελέτη των επιμέρους παραγόντων που βελτιώνονται ή θεραπεύονται με αυτή.

Οι πρώτες ενδείξεις βελτίωσης του μεταβολικού προφίλ ασθενών (συμπεριλαμβανομένης και της βελτίωσης του διαβήτη) έρχονται ήδη από το 1987, όταν η χειρουργική του στομάχου που εφαρμόζεται σε παχύσαρκους ασθενείς διαπιστώνεται ότι έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στον έλεγχο του σακχαρώδη διαβήτη.

Μάλιστα, καταγράφονται πολλαπλάσια ποσοστά επιτυχίας ελέγχου του σακχαρώδη διαβήτη για όσους είχαν χειρουργηθεί σε σχέση με όσους υπεβλήθησαν σε θεραπεία με φάρμακα.

Αυτό το δεδομένο είναι πολύ σημαντικό, καθώς αποδεικνύει ότι η χειρουργική παρέμβαση δεν περιορίζεται μόνο στο να μειώσει την πρόσληψη τροφής αλλά ενεργοποιεί μηχανισμούς που έχουν επίδραση στον ίδιο το μεταβολισμό αυτόν.

Το 2016, χρονιά που εκδόθηκαν σαφείς οδηγίες όσον αφορά την προτεινόμενη θεραπεία στους ασθενείς με μεταβολικά νοσήματα, έγινε σαφές ότι η χειρουργική επέμβαση πρέπει να προτείνεται ως επιλογή για να θεραπεύσει το σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ σε παχύσαρκους ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 40 ή πάνω από 35, όταν η αποκατάσταση φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης δεν επέρχεται με διατροφικές αλλαγές και φαρμακευτική αγωγή.

Σάββατο 18 Μαΐου - Ευρωπαϊκή Ημέρα Παχυσαρκίας (European Obesity Day - EOD) 2019

Το θέμα της φετινής EOD είναι «Αντιμετωπίζοντας Μαζί την Παχυσαρκία».
Στο πλαίσιό της παγκόσμιας αυτής ημέρας ενώνουν τις δυνάμεις τους φορείς από το χώρο της υγείας, ενώσεις ασθενών και πολιτικές οντότητες που ενδιαφέρονται να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν για την παχυσαρκία και πλήθος άλλων ασθενειών τις οποίες αυτή επηρεάζει.

Με αφορμή τη φετινή Ευρωπαϊκή Ημέρα Παχυσαρκίας, η Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ) σε συνεργασία με την Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία Παχυσαρκίας (ΕΧΕΠ) ενημερώνουν και προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν το κοινό γύρω από την παχυσαρκία, η οποία εξελίσσεται ως η πιο απειλητική από τις μη μεταδιδόμενες νόσους, τόσο για την υγεία σε ατομικό, όσο και για την υγεία σε πληθυσμιακό επίπεδο με τεράστιο κοινωνικοοικονομικό κόστος.

Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο ειδικός Παθολόγος, Ευθύμιος Καπάνταης, Πρόεδρος της ΕΙΕΠ, «Η παχυσαρκία είναι νόσος και ως νόσος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιστημονική και κυρίως ιατρική προσέγγιση. Φυσικά, πολλοί άλλοι επαγγελματίες υγείας μπορούν και πρέπει να συστρατευθούν ώστε να αντιμετωπιστεί αυτή η μάστιγα της εποχής μας και σαν πρόληψη αλλά και σαν θεραπεία. Όσο περισσότερο διαδώσουμε το μήνυμα αυτό τόσο καλύτερο θα είναι το αύριο για όλη την ανθρωπότητα».