Χρήσιμες διευκρινήσεις παρέχει προς τους φαρμακοποιούς όλης της χώρας διαμέσου των Φαρμακευτικών Συλλόγων στους οποίους ο καθένας ανήκει ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) ως προς το τι ισχύει με τις εφημερίες στα μονοεδρικά φαρμακεία (όπου δηλαδή έχει εκδοθεί μόνο μία άδεια ιδρύσεως φαρμακείου στην εν λόγω εδαφική περιοχή) ή σε δήμους με 2-6 φαρμακεία.

Σύμφωνα με τον κ. Ηλία Δημητρέλλο, νομικό σύμβουλο του ΠΦΣ με τις διατάξεις των νόμων 4512/2018, 4558/201 και 4613/2019 ρυθμίστηκε εκ νέου το ωράριο λειτουργίας, οι εφημερίες και το διευρυμένο ωράριο των φαρμακείων.

Ο διαχωρισμός των φαρμακείων σε μονοεδρικά φαρμακεία (ήτοι έχει εκδοθεί μόνο μία άδεια ιδρύσεως φαρμακείου στην εν λόγω εδαφική περιοχή), καθώς και στις περιπτώσεις των Δήμων ή κοινοτήτων όπου λειτουργούν από 2 έως 6 φαρμακεία (ήτοι έχουν εκδοθεί από 2 έως 6 άδειες ιδρύσεως φαρμακείου στους εν λόγους Δήμους και κοινότητες), αφορά αποκλειστικώς και ειδικώς μόνο το ωράριο λειτουργίας (για τα μονοεδρικά φαρμακεία) καθώς και την εκτέλεση των εφημεριών τους στις εδαφικές περιοχές αυτές.

Το Υπουργείο Υγείας προέβη σε διευκρινίσεις επί των ανωτέρω διατάξεων. Σε σχετική του εγκύκλιό του αναφέρει ότι οι ειδικές διατάξεις του άρθρου 1 παρ. 2 του Β.Δ. 398/1963 (σύμφωνα με το οποίο οι ώρες εργασίας δεν δύνανται να υπερβαίνουν τις δέκα ημερησίως στα μονοεδρικά φαρμακεία) και του Π.Δ. 479/1981 (που ορίζει το σύστημα διημέρευσης και διανυκτέρευσης για τους Δήμους ή Κοινότητες που λειτουργούν 2 έως 6 φαρμακεία) ισχύουν κανονικά και δεν έχουν καταργηθεί, το δε ωράριο και το σύστημα διανυκτερεύσεων και διημερεύσεων θα καθορίζεται εν προκειμένω σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις.

Επίσης, ο Π.Φ.Σ. με μία σειρά εγγράφων του τα οποία έχουν κοινοποιηθεί στους τοπικούς Φαρμακευτικούς Συλλόγους, έχει διεξοδικώς αναφέρει και αναλύσει τα προβλεπόμενα στις ανωτέρω διατάξεις.

Οι εφημερίες

Βάσει της νέας νομοθεσίας, οι διημερεύσεις και διανυκτερεύσεις σε αυτές τις περιπτώσεις θα γίνεται ως εξής:

Ι. Δήμοι ή Κοινότητες όπου λειτουργούν από 206 φαρμακεία

Το Π.Δ. 479/1981 (ΦΕΚ Α΄ 132) ρυθμίζει αποκλειστικά και μόνο τις διημερεύσεις και διανυκτερεύσεις σε Δήμους ή Κοινότητες όπου λειτουργούν από 2 έως 6 φαρμακεία, και επ ουδενί το ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων. Προβλέπει λοιπόν ότι σε Δήμους ή Κοινότητες όπου λειτουργούν από 2 έως 6 φαρμακεία, το ένα εξ’ αυτών διημερεύει και διανυκτερεύει κάθε ημέρα υπό τις παρακάτω διακρίσεις:

α) Παραμένει προαιρετικώς ανοικτό κατά τις ώρες μεσημβρινής διακοπής της λειτουργίας των φαρμακείων (διημέρευση). Στην περίπτωση που το φαρμακείο δεν παραμείνει ανοικτό, αναρτάται υποχρεωτικώς επί της προσόψεως του καταστήματος, ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση κατοικίας και ο αριθμός τηλεφώνου του διημερεύοντος φαρμακοποιού.

β) Παραμένει υποχρεωτικά ανοικτό από την ώρα του εσπερινού κλεισίματος των φαρμακείων (δηλ. από τις 21.00 σύμφωνα με το άρθρο 257 του Ν. 4512/2018) μέχρι τις 22.00 για την χρονική περίοδο από 16 Οκτωβρίου έως 15 Μαΐου, και μέχρι τις 23.00 για την χρονική περίοδο από 16 Μαΐου έως 15 Οκτωβρίου. Για το χρονικό διάστημα από τις ανωτέρω ώρες και μέχρι του πρωινού ανοίγματος των φαρμακείων (δηλ. από τις 08.00 σύμφωνα με το άρθρο 257 του Ν. 4512/2018) αναρτάται υποχρεωτικά σε εμφανές σημείο επί της προσόψεως του καταστήματος, ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση κατοικίας και ο αριθμός τηλεφώνου του διανυκτερεύοντος φαρμακοποιού.

γ) Τις Κυριακές και τις υπόλοιπες ημέρες Αργίας, το διημερεύον και διανυκτερεύον φαρμακείο λειτουργεί κανονικα από 09.00 έως 13.00. Μετά το κλείσιμο του φαρμακείου αναρτάται υποχρεωτικώς σε εμφανές σημείο επί της προσόψεως του καταστήματος, ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση κατοικίας και ο αριθμός τηλεφώνου του διημερεύοντος και διανυκτερεύοντος φαρμακοποιού.

δ) Ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση κατοικίας και ο αριθμός τηλεφώνου του διημερεύοντος και διανυκτερεύοντος φαρμακοποιού αναρτάται υποχρεωτικώς σε εμφανές σημείο επί της προσόψεως του καταστήματος όλων των υπολοίπων φαρμακείων της πόλεως.

Συνεπώς θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι σε Δήμους ή Κοινότητες όπου λειτουργούν από 2 έως 6 φαρμακεία εφαρμόζονται οι διατάξεις περί υποχρεωτικού ωραρίου (δηλ. τουλάχιστον 40 ώρες εβδομαδιαίως) σύμφωνα με το άρθρο 257 του Ν. 4512/2018. Έτσι, θα πρέπει να εφαρμοστούν και εν προκειμένω οι εν λόγω διατάξεις, ούτως ώστε ο κατά τόπον αρμόδιος Περιφερειάρχης να προβεί στην έκδοση αποφάσεως, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη του οικείου φαρμακευτικού συλλόγου, με την οποία θα κατανέμονται, ανάλογα με τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού, οι ως άνω 40 ώρες εντός της εβδομάδας. Κατόπιν, με νέα απόφαση του Περιφερειάρχη, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη του οικείου φαρμακευτικού συλλόγου, θα καθορίζεται ανά περιφερειακή ενότητα ή ανά δήμο, ο αριθμός των φαρμακείων που διημερεύουν και διανυκτερεύουν κάθε έτος και η σειρά διημέρευσης και διανυκτέρευσης αυτών. Σύμφωνα με αυτή την απόφαση συντάσσονται από τον κατά τόπον αρμόδιο φαρμακευτικό σύλλογο σχετικοί πίνακες διημέρευσης και διανυκτέρευσης, οι οποίοι ισχύουν για ένα έτος και είναι υποχρεωτικοί για τα μέλη τους. Τέλος, υφίσταται για τα εν λόγω φαρμακεία αφενός μεν η υποχρέωση συμμετοχής τους στις διημερεύσεις και διανυκτερεύσεις, αφετέρου δε δυνατότητα επιλογής διευρυμένου ωραρίου. Τα δε φαρμακεία που επιθυμούν να λειτουργήσουν σε διευρυμένο ωράριο, υποχρεωτικά θα πρέπει να κλείνουν στις 21:00 τις καθημερινές ημέρες, και στις 20.00 το Σάββατο.

ΙΙ. Μονοεδρικά φαρμακεία

Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 2 του Β.Δ. 398/1963 (ΦΕΚ Α΄ 113) «Περί κανονισμού των χρονικών ορίων εργασίας εν τοις Φαρμακείοις» ορίζεται ότι : «Εις κωμοπόλεις εις ας λειτουργεί έν μόνον φαρμακείον αι ώραι εργασίας δεν δύνανται να υπερβαίνωσι τας δέκα (10) ημερησίως, ως και του προσωπικού αυτών».

Η σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου Υγείας αναφέρει ότι: «…η υποχρεωτική λειτουργία των φαρμακείων της περίπτωσης παρ. 2 του άρθρου 1 του Β.Δ. 398/1963 για κωμοπόλεις, όπου λειτουργεί ένα μόνο φαρμακείο, προσδιορίζεται από το συνδυασμό της ανωτέρω διατάξεως του Β.Δ. και της διάταξης της παρ. 1 του άρθρου 257 του Ν. 4512/2018, ώστε να προκύπτει λειτουργία μέχρι 10 ώρες ημερησίως και όχι λιγότερο από 40 ώρες την εβδομάδα. Περεταίρω σε ό,τι αφορά τα ανωτέρω (μονοεδρικά) φαρμακεία, δεν υφίσταται για αυτά η υποχρέωση συμμετοχής τους στις διημερεύσεις και διανυκτερεύσεις, υφίσταται όμως δυνατότητα επιλογής διευρυμένου ωραρίου σύμφωνα με τα οριζόμενα στις σχετικές διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 257 του Ν. 4512/2018».

Συνεπώς, όσον αφορά στα μονοεδρικά φαρμακεία ισχύουν τα εξής:

α) υφίσταται η υποχρέωση τηρήσεως υποχρεωτικού ωραρίου τουλάχιστον σαράντα (40) ωρών την εβδομάδα,

β) δεν υποχρεούνται να συμμετέχουν σε διημερεύσεις και διανυκτερεύσεις, και

γ) διατηρούν τη δυνατότητα επιλογής διευρυμένου ωραρίου όταν οι ώρες λειτουργίας του φαρμακείου υπερβαίνει τις δέκα ημερησίως.

δ) τα μονοεδρικά φαρμακεία που επιθυμούν να λειτουργήσουν σε διευρυμένο ωράριο, υποχρεωτικά θα πρέπει να κλείνουν στις 21:00 τις καθημερινές ημέρες, και στις 20.00 το Σάββατο.

ΙΙΙ. Τέλος, ευνόητο είναι ότι σε Δήμους, Δημοτικές Κοινότητες και Δημοτικές Ενότητες όπου λειτουργούν πάνω από 6 φαρμακεία (ήτοι έχουν εκδοθεί πάνω από έξι άδειες ιδρύσεως φαρμακείου) ισχύουν όσα ορίζουν οι διατάξεις του άρθρου 9 του Ν. 1963/1991 ως ισχύει, και δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις των προηγούμενων περιπτώσεων Ι και ΙΙ.

Υπενθυμίζεται ότι ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος σύμφωνα με τα όσα είχε πει μιλώντας στο DailyPharmaNews o πρόεδρός του κ. Απόστολος Βαλτάς (δες εδώ) ήδη κάνει ενέργειες ώστε να υπάρξει καταγραφή της σημερινής κατάστασης των φαρμακείων (χωροταξικά και νομικά) με στόχο την  συλλογή αξιόπιστων στοιχείων για την τεκμηρίωση των θέσεών του προς την ηγεσία του  Υπουργείου Υγείας αλλά και την Πολιτεία. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας εντάσσεται και η καταγραφή των μονοεδρικών φαρμακείων, να υπάρξει δηλαδή μία εικόνα για το πόσα μονοεδρικά φαρμακεία λειτουργούν στη χώρα, σε ποιες δηλαδή κοινότητες λειτουργεί ένα και μόνο φαρμακείο, ή δύο φαρμακεία ή και περισσότερα.