Αν και, σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, η Κλινική Υπερθερμία αποτελεί μία από τις πλέον καινοτόμες και αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις στην ογκολογία, καθώς είναι μια ατοξική, καρκινοκτόνος, ανοσοδιεγερτική και φυσική θεραπεία είναι χαρακτηριστική η αργοπορία της ελληνικής πολιτείας για  την αποζημίωση της υπερθερμίας από τον ΕΟΠΥΥ σε αντίθεση με την πρακτική άλλων χωρών, όπως τόνισαν οι ειδικοί στο 37^ο Διεθνές Συνέδριο Κλινικής Υπερθερμίας που διοργανώνεται από την Πέμπτη 19 έως και το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου, στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης.

Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

Πιο συγκεκριμένα, σε ανασκόπηση 38 συνολικά μελετών, σε 3.478 ασθενείς, (Cancer Treat Reviews 2015), φάνηκε ότι η προσθήκη υπερθερμίας στην ακτινοθεραπεία βελτιώνει σημαντικά τον έλεγχο του όγκου του μαστού, κεφαλής-τραχήλου, ορθού, τραχήλου μήτρας και παιδιατρικού καρκίνου. Επίσης, σε πρόσφατη τυχαιοποιημένη μελέτη της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπερθερμικής Ογκολογίας (ESHO) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Έρευνα και τη Θεραπεία του Καρκίνου (EORTC), αναφέρθηκε μια απόλυτη αύξηση 12% στη συνολική επιβίωση, όταν προστέθηκε υπερθερμία στη χημειοθεραπεία, σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία για σάρκωμα μαλακών ιστών.

«Τουλάχιστον 20 τυχαιοποιημένες μελέτες φάσης ΙΙΙ έχουν δείξει ότι η προσθήκη υπερθερμίας στα άλλα θεραπευτικά σχήματα της ακτινο-χημειοθεραπείας αυξάνει σημαντικά και μεσοσταθμικά τα αποτελέσματα των άλλων θεραπειών», ανέφερε κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου ο αναπληρωτής καθηγητής ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας της ιατρικής σχολής ΕΚΠΑ, Βασίλειος Κουλουλίας.

Τι είναι η Κλινική Υπερθερμία

Η μέθοδος συνίσταται στην τεχνητή πρόκληση υπερθερμίας (τεχνητός - ελεγχόμενος πυρετός από 39^ο έως 42^ο C) σε τοπικά σημεία του σώματος ή σε ολόκληρο το σώμα που οδηγεί σε σταδιακή αυτόλυση (καταστροφή από τα ίδια τους τα ένζυμα) των καρκινικών κυττάρων (τα οποία δεν επιβιώνουν σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 39 ^ο), ενώ παράλληλα λόγω διαταραχής της διαπερατότητας της κυτταρικής τους μεμβράνης τα εμποδίζει να πολλαπλασιαστούν. Η υπερθερμία εκτελείται αμέσως μετά την ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία με συνεδρία μίας ώρας, δύο φορές την εβδομάδα.

Μόνο στο Αρεταίειο παρέχεται δωρεάν η εφαρμογή της κλινικής υπερθερμίας

«Η κλινική εφαρμογή της υπερθερμίας ξεκίνησε στην Ελλάδα στο Αρεταίειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο το 1986 με τη συνεργασία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και της Ιατρικής Σχολής Αθηνών», εξηγεί ο καθηγητής Β. Κουλουλίας. «Η συσκευή που χρησιμοποιήθηκε ήταν ένα σύστημα επιφανειακής υπερθερμίας 433MHz για θέρμανση όγκων μέχρι 3,5 εκατοστά από την επιφάνεια του δέρματος. Έκτοτε, με τη συνεργασία του ΕΜΠ, τα συστήματα υπερθερμίας στο Αρεταίειο εξελίχθηκαν και σήμερα βρισκόμαστε στην 4η γενιά, με έλεγχο της προσφερόμενης ενέργειας μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και καταχώρησης θερμομέτρησης.

Η κλινική εφαρμογή της υπερθερμίας συνεχίστηκε ανελλιπώς όλα αυτά τα χρόνια και μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί σε υπερθερμία περισσότεροι από 1000 ασθενείς, διαφόρων τύπων καρκίνου, με αποτελεσματικότητα που έφτασε και την πλήρη ανταπόκριση στη συνδυασμένη θεραπεία είτε με ακτινοθεραπεία είτε με χημειοθεραπεία. Σημειωτέον ότι κανένας ασθενής στο 1^ο  τρίμηνο παρακολούθησης μετά τη συνδυασμένη θεραπεία δεν εμφάνισε υποτροπή ή πρόοδο νόσου, ενώ η αποτελεσματικότητα αναφορικά με την πλήρη ανταπόκριση κυμάνθηκε από 30-65% και την μερική από 70-35%.

Σήμερα, η κλινική εφαρμογή της υπερθερμίας προσφέρεται δωρεάν από το Νοσοκομείο Αρεταίειο, λόγω της μη αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ», κατέληξε ο κύριος Κουλουλίας.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η θεραπεία της κλινικής υπερθερμίας έχει κοστολογηθεί ήδη από το 2012, με υπουργική απόφαση, η οποία δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 2408/τεύχος β΄(31/9/2012), αλλά παρόλα αυτά δεν αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ.

Οι ογκολογικοί ασθενείς που πρέπει να κάνουν εν τω βάθει ή ολοσωματική υπερθερμία αναγκάζονται να απευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα με δική τους δαπάνη.

Θετικά τα συμπεράσματα μελετών για την εφαρμογή της Ογκοθερμίας

Όπως επισημαίνει, ο Άλφρεντ Μπάριτς, χειρουργός- ογκολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Εξατομικευμένης Ογκολογίας: «Όλες οι τυχαιοποιημένες μελέτες για την Ογκοθερμία των τελευταίων 30 ετών, ήταν όλες θετικές υπέρ του συνδυασμού. Για να κυκλοφορήσει ένα καινούργιο χημειοθεραπευτικό φάρμακο, αρκεί μια μελέτη Φάσης ΙΙΙ, και αν μιλάμε για μονοκλωνικό αντίσωμα, μέχρι δυο μελέτες ΦΙΙΙ αρκούν. Υπάρχουν πολλές μελέτες και μετα-αναλύσεις, που δείχνουν ότι ο συνδυασμός με την υπερθερμία ελαττώνει τις παρενέργειες και αυξάνει την αποτελεσματικότητα, τόσο της χημειοθεραπείας όσο και της ακτινοθεραπείας, οπότε προκύπτει όφελος για τον ασθενή, αλλά όφελος και σε λογιστικά μεγέθη, αφού το συνολικό κόστος θεραπείας για το κράτος μειώνεται.

Προκειμένου να συμπεριληφθεί η υπερθερμία στις κατευθυντήριες γραμμές (NCCN Guidelines) για την αντιμετώπιση της υποτροπής του καρκίνου του μαστού, έπρεπε να ολοκληρωθούν 7 ΦΙΙΙ μελέτες και να προταθεί ακτινοθεραπεία μαζί με υπερθερμία.

Ακόμα υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι επειδή η υπερθερμία επηρεάζει και το μικροπεριβάλλον των καρκινικών κυττάρων, υπάρχει συνέργεια και με τις ανοσοθεραπείες. Στο συνέδριο θα κατατεθεί η εμπειρία των πλέον εξειδικευμένων κέντρων ανά τον κόσμο, και οι μελέτες από τα κέντρα αυτά, επιβεβαιώνουν την σημαντικότητα της μεθόδου».

Παγκοσμίως διαδεδομένη η υπερθερμία ως συμπληρωματική θεραπεία στην ογκολογία

Ο διδάκτορας χειρουργικής του ΔΠΘ,  Λάζαρος Δανιηλίδης, πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, τόνισε την αργοπορία της ελληνικής πολιτείας για την αποζημίωση της υπερθερμίας από τον ΕΟΠΥΥ σε αντίθεση με την πρακτική άλλων χωρών. Πιο συγκεκριμένα είπε:

«Ελπίζουμε ότι η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας θα ενεργοποιήσει το ψηφισμένο από το 2012 ΦΕΚ και θα εκδώσει τις απαραίτητες  διευκρινιστικές εγκυκλίους,  προκειμένου να αποζημιώνονται οι ασθενείς που κάνουν υπερθερμία από τον ΕΟΠΥΥ και στην Ελλάδα.

Η υπερθερμία ως συμπληρωματική μέθοδος στη μάχη εναντίον του καρκίνου είναι πια παγκοσμίως διαδεδομένη. Επιστημονικά έχει αποδεχθεί ότι σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα και μπορεί να συμπληρώσει τις ήδη υπάρχουσες θεραπείες, αυξάνοντας την επιβίωση.

Στις ΗΠΑ έχει συμπεριληφθεί στις κατευθυντήριες γραμμές με ένδειξη εφαρμογής της στις υποτροπές καρκίνου του μαστού, ενώ είναι πολύ κοντά η ένδειξη εφαρμογής της στον καρκίνο του προστάτη και τα γλοιοβλαστώματα.

Στην Ευρώπη αποζημιώνεται από το Δημόσιο σε πολλές χώρες (Ελβετία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία). Έχει ευρεία εφαρμογή στα σαρκώματα, σε όγκους τραχήλου, καθώς και σε τοπικές υποτροπές καρκίνου. Στην Γερμανία και την Ολλανδία συνδυάζουν την υπερθερμία με την ανοσοθεραπεία, γεγονός πολύ ενθαρρυντικό για θετικά αποτελέσματα.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του Α.Π.Θ., σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, σήμερα γίνεται έρευνα με θερμοευαίσθητα λιποσώματα, ώστε να επιτευχθεί στοχευμένη στον όγκο χημειοθεραπεία.

Η δυνατότητα περιορισμού της υπερθερμίας σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος μπορεί να επιτρέψει και τη στόχευση της χημειοθεραπείας. Αν επαληθευτεί η έρευνα, μπορεί αντί της χορήγησης του χημειοφαρμάκου ενδοφλεβίως, με αποτέλεσμα τις γνωστές παρενέργειες, να γίνει χορήγηση με τη χρήση θερμοευαίσθητων λιποσωμάτων. Τα θερμοευαίσθητα λιποσώματα είναι σφαιρίδια φτιαγμένα από μια λιπιδιακή μεμβράνη παρόμοια με την κυτταρική, η οποία μπορεί να διαλυθεί, όταν το λιπόσωμα βρεθεί σε μια συγκεκριμένη θερμοκρασία, μεγαλύτερη από τη φυσιολογική θερμοκρασία του ανθρώπου. Αν, λοιπόν, καταστήσουμε ένα θερμοευαίσθητο λιπόσωμα φορέα του χημειοφαρμάκου, τότε αυτό μπορεί να κυκλοφορεί στο αίμα, χωρίς καμιά επίπτωση στους υγιείς ιστούς. Αντίθετα, με τη βοήθεια της τοπικής υπερθερμίας, μπορούμε να διαλύσουμε το περίβλημα του λιποσώματος και να πετύχουμε τοπικά την έκλυση του χημειοφαρμάκου. Αυτό έχει διπλά θετικό αποτέλεσμα: Από τη μια πλευρά, επιτρέπει την χημειοθεραπεία, με μειωμένες παρενέργειες, άρα και την αύξηση της χορηγούμενης δόσης, αφού αυτή καταλήγει κυρίως στον καρκινικό όγκο (στοχευμένη θεραπεία), από την άλλη, η ταυτόχρονη υπερθερμία στην περιοχή του όγκου ενισχύει τη δράση της χορηγούμενης δόσης», κατέληξε ο κύριος Δανιηλίδης.

Να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο του συνεδρίου το Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου στις 7 το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί ενημερωτική ομιλία για το κοινό στο Δημαρχείο Πανοράματος, από τον κύριο Δανιηλίδη.

Στο συνέδριο που πραγματοποιείται κάθε χρόνο σε διαφορετική χώρα του κόσμου συμμετέχουν διακεκριμένοι ιατροί και επιστήμονες από την Ελλάδα, τη Ρωσία, την Κίνα, την Ταϊβάν, την Ινδία, τη Νότια Αφρική, την Ελβετία, την Ουγγαρία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Τουρκία και τη Βόρεια Μακεδονία.

Η  Διεθνής Εταιρεία Κλινικής Υπερθερμίας δημιουργήθηκε με στόχο να παράσχει αποτελεσματικές και μη τοξικές εξατομικευμένες θεραπευτικές αγωγές προκειμένου να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών και να σταματήσει την ταλαιπωρία τους. Το 37ο συνέδριο της είναι αφιερωμένο στην δημιουργία ενός φόρουμ για εμπειρογνώμονες προκειμένου να συζητήσουν τις ιδέες τους και να παρουσιάσουν την έρευνά τους και την κλινική τους εμπειρία δίνοντας τη δυνατότητα στο κοινό να ενημερωθεί σχετικά με τη χρήση της ογκολογικής υπερθερμίας.