Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Η πολιτεία πρέπει να ξεκαθαρίσει την προσέγγιση της απέναντι στο φαρμακείο που ενώ αποτελεί ένα υγειονομικό κέντρο κομβικής σημασίας σ’ ένα σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, έχει αντιμετωπιστεί τα τελευταία χρόνια από τις ελληνικές κυβερνήσεις με τη λογική ενός καταστήματος που πουλά οτιδήποτε άλλο εκτός από είδη πρώτης ανάγκης για την υγεία. Αυτό ήταν το μήνυμα της ομιλίας του προέδρου του επανεκλεγέντα προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας κ. Κώστα Ματσιόλη στο 5^ο Πανθεσσαλικό Συνέδριο που διοργανώθηκε πρόσφατα στην Αγριά, λίγο έξω από τον Βόλο. 

«Είμαστε επιστήμονες όταν μας χρειάζονται, αλλά έμποροι όταν δεν μας χρειάζονται. Το φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό όταν το ψάχνουμε στα διανυκτερεύοντα φαρμακεία, χαράματα το πρωί, και από την άλλη είναι εμπόρευμα όταν θέλουν να περάσουν μέτρα μνημονιακά. Όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια άλωσαν τις διατάξεις λειτουργίας των φαρμακείων, μετατρέποντας τες στα πρότυπα των καταστημάτων που πουλούν οτιδήποτε άλλο, εκτός από είδη πρώτης ανάγκης για την υγεία» ανέφερε χαρακτηριστικά στην έναρξη της ομιλίας του σημειώνοντας ότι «οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιληφθούν το πολύ μεγάλο κακό που προξένησαν στο ελληνικό φαρμακείο με τις επιλογές τους, εκούσιες ή ακούσιες. Δεν θέλησαν να μας ακούσουν στα σχέδιά  τους για συνδιαμορφώση ενός σωστού  σχεδιασμού  για το μέλλον της ΠΦΥ με ένα φαρμακείο ενεργό και αναπόσπαστο κρίκο του συστήματος υγείας, σύγχρονο και δυναμικό».

Ένα τεράστιο ζήτημα σύμφωνα με τον κ. Ματσιόλη είναι η μεγάλη αύξηση της ιδιωτικής συμμετοχής στη δαπάνη για το φάρμακο η οποία, όπως είπε, πλησιάζει πλέον στο 50%.

«Η ιδιωτική συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη προσεγγίζει το 50%! Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, το 2018 ξεπέρασε το 1,655 δισ. ευρώ, με τη δημόσια να είναι καθηλωμένη στα 1,945 δισ ευρώ». Πως προκύπτει αυτό το μεγάλο ποσοστό συμμετοχής;

Όπως είπε ο πρόεδρος του ΦΣ Μαγνησίας 364 εκατ. ευρώ είναι το ποσό κατέβαλαν οι πολίτες για τη θεσμοθετημένη συμμετοχή (0%,10%, 25%), 261 εκατ. ευρώ υπολογίζεται η συμμετοχή από την καταβολή της διαφοράς μεταξύ ασφαλιστικής και λιανικής τιμής, 1.030 εκατ ευρώ σε ΜΗΣΥΦΑ ή σκευάσματα της αρνητικής λίστας ή συνταγογραφούμενα που αγοράστηκαν, πλήρως από τους πολίτες. «Εάν αυτό το ποσό των 1,655 δισ. ευρώ το συγκρίνουμε με την ετήσια κρατική δαπάνη, (αφαιρουμένων των ανασφαλίστων πολιτών που δαπανούν πλέον των 200 εκατ. ευρώ ετησίως) η οποία ανέρχεται σε 1,745 δισ. ευρώ, τότε το συμπέρασμα είναι ότι η μέση συμμετοχή του Έλληνα πολίτη προσεγγίζει το 50% στο φάρμακο (φυσικά ισχύει ότι σε άτομα χωρίς χρόνια ιατρικά προβλήματα η συμμετοχή ανεβαίνει πολύ πάνω από το 50% ενώ για τα άτομα με χρόνια ιατρικά προβλήματα η συμμετοχή μειώνεται κάτω του 50% -ως καταναλωτές με αυξημένη φαρμακευτική δαπάνη)».

Το χειρότερο δε για τον κ. Ματσιόλη είναι ότι με την εκρηκτική αύξηση στις τιμές των νέων φαρμάκων και τη γήρανση του πληθυσμού σε επίπεδο ΕΕ, η ιδιωτική συμμετοχή πιθανόν θα ανέβει έτι περαιτέρω. Αλλά γι’ αυτό δεν μιλά κανείς, όπως τόνισε.

Εκτός όμως της αδυναμίας της πολιτείας να αντιληφθεί την πραγματική αξία του φαρμακείου σε μία χώρα χωρίς οργανωμένο σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που και λόγω γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων θα έπρεπε να το έχει αντιμετωπίσει ως θέμα πιο σοβαρά, εκτός του ότι η αύξηση της συμμετοχής του πολίτη στη φαρμακευτική δαπάνη λόγω της γενικότερης οικονομικής δυσκολίας πλήττει το ελληνικό φαρμακείο, υπάρχει και ένα ακόμη πολύ σοβαρό ζήτημα που, ναι μεν μπαίνει στο τραπέζι των φαρμακευτικών συνεδρίων, δεν υπάρχει ωστόσο ακόμη απάντηση για το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ως μία δυνητική απειλή για το ελληνικό φαρμακείο.

Είναι δεδομένο σύμφωνα με τον κ. Ματσιόλη πως οι νέες τεχνολογικές συνθήκες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης θα αλλάξουν πολλά επαγγέλματα και δεν μπορεί να πούμε ότι το δικό μας θα μείνει άθικτο. Η πραγματικότητα είναι ότι το χάσμα μεταξύ των “μικρών” και των “μεγάλων” φαρμακείων μεγαλώνει μέρα με την μέρα και όλες οι μεγάλες ιδέες που ακούγονται κατά καιρούς το μόνο που θα επιτύχουν είναι να λειτουργήσουν σαν καταλύτες που θα επιταχύνουν αυτήν τη διαδικασία. Το ελληνικό φαρμακείο έχει να αντιπαλέψει και τη δυσμενέστατη ελληνική οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, η οποία μετά από σχεδόν δέκα χρόνια μνημονίων έχει γονατίσει όλες τις επιχειρήσεις, αλλά και ειδικότερα τα φαρμακεία σε επίπεδα πολύ κάτω από τα όρια που μπορούσαν να αντέξουν, π.χ. νέες μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων στο επόμενο διάστημα. Σαν αποτέλεσμα έχουμε τις συνεχείς   δραματικές  μειώσεις  του κύκλου εργασιών και τις ακόμη δραματικότερες  μειώσεις  της κερδοφορίας».

Την ενίσχυση της διαστρωμάτωσης των φαρμακείων ενίσχυσαν στο μέγιστο βαθμό σύμφωνα με τον κ. Ματσιόλη οι ριζικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια, αλλαγές που απορρύθμισαν το χώρο και επηρέασαν δραματικά την καθημερινότητα των φαρμακείων και των φαρμακοποιών. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει η σημερινή κυβέρνηση να το δει σοβαρά καθώς «πλέον, η χώρα έχει (θεωρητικά) φύγει από τη στενότατη εποπτεία των δανειστών και υπάρχουν τα περιθώρια για την εκάστοτε κυβέρνηση να κάνει ορισμένες αλλαγές, εφόσον θεωρεί ότι αυτές είναι αναγκαίες. Ταυτόχρονα, η “χρησιμότητα” και οι επιπτώσεις ορισμένων μνημονιακών “μεταρρυθμίσεων” έχουν πλέον γίνει φανερές, ενώ οι ιδεοληψίες των υποστηρικτών της λεγόμενης “εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ”, αποδείχθηκαν εκτός πραγματικότητας για την (ελληνική) αγορά φαρμάκου».

Τα προβλήματα

Ο κ. Ματσιόλης αναφέρθηκε στα προβλήματα πάνω στα οποία χρειάζεται να υπάρξουν συγκεκριμένες νομοθετικές παρεμβάσεις ενώ κατέθεσε και τις προτάσεις του γι’ αυτές:

1. Η ηλεκτρονική συνταγή αποκτά νέα φίλτρα και έτσι δεν περνούνόλα τα φάρμακα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην καθημερινότητά μας.
2. Οι ελλείψεις καλά κρατούν και η λίστα διευρύνεται μέρα με την μέρα.
3. Το ποινολόγιο για τα πρωτότυπα φάρμακα καλά κρατεί με το χαράτσι του 0,85% να είναι μόνιμο.
4. Τα οικονομικά στοιχεία του μέσου φαρμακείου μέρα με την μέρα χειροτερεύουν και το άνοιγμα της ψαλίδας μας δείχνει ξεκάθαρα το μέλλον που έρχεται
5. Ταe-shop τρώγονται λυσσαλέα μεταξύ τους και την ίδια στιγμή τρώνε και μας. Κανείς δεν ξέρει που μπορεί να φτάσουν οι εκπτώσεις στα κάθε λογής παραφάρμακα και συμπληρώματα διατροφής.
6. Η εφορία έχει πάρει πλέον το μεγαλύτερο μερίδιο των υποτιθέμενων κερδών μας.
7. Στοe-dapy, αναλώσιμα Σακχαρώδη Διαβήτη, Σκευάσματα Ειδικής Διατροφής, ορθοπεδικά κλπ απεδείχθη «άνθρακες ο θησαυρός». Εμείς θυμόμαστε ακόμη  την περιβόητη σύμβαση για τη οποία τηρείται πλέον σιγή ιχθύος για βελτίωσή της.

Οι προτάσεις για τα μεγάλα προβλήματα

Ο κ. Ματσιόλης έθεσε προς συζήτηση τις προτάσεις του για τα μεγάλα ζητήματα του κλάδου, με λίγα λόγια για το καθένα από αυτά.

Ωράριο: Η πρόσφατη ρύθμιση για το κλείσιμο των διευρυμένων στις 9 μ.μ. είναι στη θετική κατεύθυνση αλλά εκπεφρασμένη θέση του κλάδου είναι η κατάργηση των διευρυμένων και η ύπαρξη ενός ενιαίου ωραρίου για κάθε περιοχή προσαρμοσμένο στις τοπικές ανάγκες. Μεγάλη εφεύρεση του νομοθέτη να εφημερεύουν δίπλα στα υποχρεωτικά εφημερεύοντα, και τα διευρυμένα. Άραγε αυτό ποιους εξυπηρετεί;

Ιδιοκτησιακό: Προφανής στόχος είναι η κατάργηση των ρυθμίσεων που επιτρέπουν σε μη φαρμακοποιούς να κατέχουν άδεια λειτουργίας φαρμακείων. Επίσης, η σταδιακή κατάργηση της πολυϊδιοκτησίας. Σε μια περίοδο που πολλοί νέοι συνάδελφοι είναι εκτός αγοράς εργασίας, δεν έχει νόημα να επιτρέπεις σε φαρμακοποιούς (και μη) να έχουν περισσότερα του ενός φαρμακεία.

Κίνητρα για συνενώσεις/ δίκτυα: (φορολογικά, ασφαλιστικά, ΕΣΠΑ κλπ) προκειμένου όσοι φαρμακοποιοί το επιθυμούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε μεγαλύτερες και πιο σύγχρονες μονάδες, που θα μπορούν να παρέχουν ακόμη καλύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες στους ασθενείς/ πελάτες τους. Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Παπαδάκη, Καθηγητή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο το πρόβλημα για το στήσιμο αυτής της οργάνωσης - πρακτικά για τα πολλά και μικρά φαρμακεία - θα μπορούσε να ξεπερασθεί με τις συνενώσεις, πολυσυστεγάσεις με 2 και 3 φαρμακοποιούς στο ίδιο κατάστημα. Μέσω αυτής της λύσης μπορεί να δημιουργηθεί μια ικανή οργάνωση ομάδας ανθρώπων με καταμερισμό αρμοδιοτήτων και διαδικασιών τέτοια ώστε να μπορέσει να παρέχει τις πολυποίκιλες αυτές λειτουργίες. Αυτή η εξέλιξη όμως δεν αποτελεί ένα εύκολο εγχείρημα, γατί απαιτεί πολύ καλή οργάνωση και προετοιμασία ώστε να μην αποτύχει.

ΜΥΣΥΦΑ: Προφανώς θα πρέπει να αποτραπεί με κάθε τρόπο η διάθεσή τους σε κανάλια εκτός φαρμακείων, καθώς και στο διαδίκτυο. Σημαντικό θέμα η επαναφορά της κρατικής διατίμησης.

Περιθώριο κέρδους φαρμάκων: Είναι πλέον φανερό ότι το σημερινό κλιμακωτό περιθώριο κέρδους είναι μη βιώσιμο για τα φαρμακεία. Ιδιαιτέρως δε, γιατί σχεδόν όλα τα νέα φάρμακα, που έχουν και τα μεγάλα μερίδια αγοράς, έχουν χονδρική τιμή άνω των 50 ευρώ, που σημαίνει mark up για το φαρμακείο, μόλις 20%. Μία πρώτη λύση θα ήταν να καταργηθεί η κατηγορία 50-100 ευρώ χονδρικής με mark up 20% και να πάνε αυτά στο 30%.

ΦΥΚ. Υπάρχει μια σειρά από λόγους που τα ΦΥΚ (ή ένα μέρος τους) πρέπει να επιστρέψουν στο ιδιωτικό φαρμακείο.

Πληθυσμιακό: Μια από τις πρώτες μνημονιακές (από)ρυθμίσεις ήταν η μείωση του πληθυσμιακού σε 1:1000 κατοίκους. Είναι προφανές πλέον, μετά και την δραματική συρρίκνωση της αγοράς ότι οι 1.000 κάτοικοι ΔΕΝ είναι όριο βιωσιμότητας για το φαρμακείο. Πρέπει να εξεταστεί η επαναφορά, τουλάχιστον στην προ-Λοβέρδου εποχή, δηλ στο 1:1500 κατοίκους.

Δια βίου εκπαίδευση στα πρότυπα χωρών του εξωτερικού: Μετατροπή του ΙΔΕΕΑΦ σε ινστιτούτο, ικανού να αναλάβει αυτό το έργο. Δεν μπορούμε να ομιλούμε για υπηρεσίες και για εκσυγχρονισμό του ρόλου του φαρμακείου, χωρίς αξιόπιστη και συστηματική δια βίου εκπαίδευση που θα ανταποκρίνεται σε αυξημένες απαιτήσεις αυτού του νέου ρόλου.

Ο κ. Ματσιόλης βεβαίως δεν θα μπορούσε να κάνει και μία αναφορά στο φαρμακείο των υπηρεσιών που ήταν και το θέμα του συνεδρίου στο οποίο ήταν ο οικοδεσπότης.  

Μίλησε λοιπόν για τις υπηρεσίες που παρέχονται από τα ευρωπαϊκά φαρμακεία σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωσης Φαρμακοποιών (PGEU), υπηρεσίες που γίνονται ολοένα και περισσότερο πραγματικότητα στην ανεπτυγμένη Ευρώπη που –όλοι υποτίθεται θέλουμε να προσεγγίσουμε.   

Σε ό,τι αφορά λοιπόν τις υπηρεσίες που προσφέρονται μέσω των φαρμακείων, ο κ. Ματσιόλης ενδεικτικά ανέφερε ότι:

• Στο 23% των χωρών διεξάγονταιεμβολιασμοί στα φαρμακεία
• Στο 90% παρέχεταιμέτρηση της αρτηριακής πίεσης
• Στο 76% παρέχεταιμέτρηση γλυκόζης
• Στο 73% παρέχειμέτρηση χοληστερόλης
• Στο 70% παρέχειυπηρεσία διακοπής καπνίσματος
• Στο 53% παρέχεται ησυζήτηση και αναθεώρηση της αγωγής μεταξύ φαρμακοποιού και ασθενή
• Στο 43% παρέχονταιυπηρεσίες διαχείρισης άσθματος
• Στο 43% παρέχονταιυπηρεσίες διαχείρισηςδιαβήτη 
• Στο 37% παρέχονταιυπηρεσίες διαχείρισης υπέρτασης.

Για την ανάπτυξη του φαρμακείου των υπηρεσιών στη χώρα μας ο κ. Ματσιόλης θεωρεί ότι σημαντικό ρόλο παίζουν οι Συνεταιρισμοί Φαρμακοποιών.  Γι’ αυτό και μίλησε για «εκσυγχρονισμό της συνεταιριστικής νομοθεσίας, ώστε οι συνεταιρισμοί να ενισχύσουν τη θέση τους και να αναβαθμίσουν τον ρόλο τους, ειδικά στον τομέα στης συνεργασίας φαρμακείων και της δημιουργίας εικονικών δικτύων», που πανθομολογουμένως μεταξύ των άλλων θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη ενός κατάλληλου περιβάλλοντος για την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών των φαρμακείων προς τον πολίτη.

Καταλήγοντας στην ομιλία του ο πρόεδρος του ΦΣ Μαγνησίας επισήμανε ότι «αυτά είναι μερικά μόνο, αλλά ίσως και τα πιο σημαντικά σημεία-μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει ο κλάδος σήμερα» τονίζοντας ότι «ο αγώνας είναι προφανώς διαρκής και άνισος, αλλά αν θέλουμε να έχουμε ένα κάποιο μέλλον και μια προοπτική ως κλάδος, θα πρέπει να προωθήσουμε άμεσα τα περισσότερα από αυτά τα θέματα».