Γράφει ο Πάνος Ζαρογουλίδης

Φαρμακοποιός, ΜΒΑ, Διαμεσολαβητής

Πρόεδρος ΦΣ Πέλλας

Ο εξορθολογισμός των συνεχώς αυξανόμενων δαπανών αποτελεί μια παγκόσμια δοκιμασία για τα συστήματα υγείας, τα οποία καλούνται να καλύψουν το κόστος των καινοτόμων και προηγμένων θεραπειών ως προϊόντα της συνεχούς έρευνας, που ανεβάζει διαρκώς τις πιθανότητες για πρόληψη, αναγνώριση και θεραπεία των ασθενειών. Σε όλες τις χώρες ο προβληματισμός εστιάζεται στην ηθική κατανομή των διαθέσιμων πόρων με στόχο την επίτευξη του μέγιστου δυνατού οφέλους για τους ασφαλισμένους, μετρήσιμο σε ποιότητα ζωής.

Με την αναδιοργάνωση και τον προσδιορισμό του ορισμού της «αξίας» φτάσαμε στην “Values-Based Medicine (VbM)”[1] και Values based Healthcare η οποία αποτελεί πλέον ένα Μοντέλο τετραδιάστατο :

• Κατάλληλη φροντίδα για την επίτευξη των προσωπικών στόχων των ασθενών (προσωπική αξία),
• επίτευξη καλύτερων δυνατών αποτελεσμάτων με τους διαθέσιμους πόρους (τεχνική αξία),
• δίκαιη κατανομή πόρων σε όλες τις ομάδες ασθενών (κατανεμητική αξία)
• συμβολή της υγειονομικής περίθαλψης στην κοινωνική συμμετοχή και τη επαφή (κοινωνική αξία)

Η ορθή μέτρηση και κοστολόγηση των πιο πάνω αναγκών καθορίζει ουσιαστικά και την σπατάλη που καταγράφεται από την κακή διαχείριση και εκτίμηση στις ανάγκες του συστήματος.

Με βάση την «Κατάσταση Υγείας στην ΕΕ Ελλάδα Προφίλ Υγείας 2019»[2] που δημοσιεύτηκε από τον OECD  το κάπνισμα η παχυσαρκία και η χαμηλή προσβασιμότητα ως αποτέλεσμα της άνισης κατανομής των πόρων αποτελούν τις μεγάλες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η πολιτεία.

Στην Ελλάδα κύριες αιτίες θανάτου παραμένουν  το εγκεφαλικό επεισόδιο και η ισχαιμική καρδιοπάθεια ενώ σταθερή σε μεταβολή παραμένει, η κύρια αιτία καρκίνου στην χώρα, ο καρκίνος του πνεύμονα.  

Η επίπτωση των ΑΕΕ στο σύστημα διογκώνεται λόγω αύξησης του μέσου χρόνου ζωής, αφού η πιθανότητα προσβολής και ο
κίνδυνος διπλασιάζεται για κάθε δεκαετία της
ζωής μετά τα 55 έτη, ανεξάρτητα από το φύλο[3]  και της ανοδικής αύξησης των παραγόντων κινδύνου όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, το κάπνισμα , οι καρδιοπάθειες, η παχυσαρκία κτλ

Εικόνα 1 Θνησιμότητα και κύριες αιτίες θανάτου

Σε μελέτη που έγινε σε Ελληνικό πανεπιστημιακό νοσοκομείο στην οποία μελετήθηκαν τόσο ο χρόνος και το κόστος νοσηλείας βρέθηκε ότι ο μέσος χρόνος νοσηλείας ήταν 9,5 ημέρες και το μέσο ημερήσιο κόστος νοσηλείας για κάθε ασθενή ήταν 244 ευρώ. Το κόστος για μετρίου βαθμού αναπηρία ήταν 1.573 ευρώ και για σοβαρή αναπηρία 4.136 ευρώ. [4] Το κόστος της θεραπείας αποκατάστασης στο σπίτι ήταν 5.553,3 ευρώ με μέση διάρκεια 9,4 μήνες για φυσικοθεραπείες, λογοθεραπείες και ασκήσεις στην πισίνα.

Το αναμενόμενο πιο πάνω αποτέλεσμα επιβαρύνεται περαιτέρω από την βαθιά οικονομική κρίση που έπληξε την χώρα μας για πάνω από 10 έτη και οδήγησε σε οικονομική αδυναμία μεγάλο μέρος του πληθυσμού, που μην έχοντας εύκολη πρόσβαση σε εθνικές δομές του συστήματος υγείας μέχρι το 2015 αδυνατούσε  να καλύψει, με ιδίους πόρους, την ιατροφαρμακευτική του περίθαλψη.

H χώρα μας παρουσιάζει το μεγαλύτερο ποσοστό ιδιωτικών δαπανών στην ευρωζώνη, γεγονός που επιτείνει την δυσχερή πρόσβαση των πολιτών σε δομές φροντίδας υγείας.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι από το 2009 και έπειτα έχουν εκδοθεί πάνω από 20+ μειωτικά δελτία τιμών τα οποία οδήγησαν σε μειώσεις τιμών πάνω από 63%. Το φαινόμενο της υποκατάστασης των παλαιών και αποτελεσματικών φαρμάκων από νέα ακριβότερα, μαζί με την έλλειψη των κατάλληλων κινήτρων από πλευράς των φαρμακοποιών για την καθοριστική αύξηση του ποσοστού των γενοσήμων φαρμάκων που κρατούν τα ποσοστά καθηλωμένα, καθώς και ή αύξηση της πίτας των φαρμάκων ειδικής διαχείρισης (ΦΥΚ) έχουν εξαλείψει τα οφέλη για το σύστημα υγείας.

 [6]

Εικόνα 2 ΕΟΦ Επίσημα Στοιχεία πωλήσεων φαρμάκων 2009-2018 Φαρμακεία Φαρμακαποθήκες

Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω η συνήθης τακτική των οριζόντιων μειώσεων κρίνεται ιστορικά αναποτελεσματική αντιθέτως κρίνονται αναγκαία :

1) Η θέσπιση κινήτρων για την παραμονή στην αγορά των παλαιών και φθηνών σκευασμάτων

2) η αύξηση του ΠΚ στην διακίνηση των γενοσήμων φαρμάκων από πλευράς των φαρμακοποιών ως κίνητρο για την αύξηση της πίτας.

3) η ορθότερη κατανομή των δαπανών υγείας που να επιτρέπει την διευκόλυνση της πρόσβασης για όλους του ς ασφαλισμένους.

4) Αλλαγή του συστήματος αποζημίωσης των φαρμάκων με καθοριστικότερη συμμετοχή των φαρμακοποιών στην ΠΦΥ.

5) Ενεργοποίηση των Οικογενειακών ιατρών αφού το 75% των εξωνοσοκομειακών επισκέψεων λαμβάνουν χώρα σε αυτούς (GateKeepers)[7] και το 90% αυτών των περιστατικών τους εξυπηρετείται πλήρως από αυτούς δίχως άλλη επιβάρυνση για το σύστημα υγείας.

6) Αποσύνδεση των δράσεων και δαπανών που λειτουργούν προληπτικά πχ Εμβολιασμοί ενηλίκων.

7) Δόμηση κινήτρων σε όλους του παρόχους υγείας για τον εντοπισμό των αδιάγνωστων περιστατικών.

8) Ενεργοποίηση της Επιτροπής διαπραγμάτευσης με στόχο την ταχύτερη και ουσιαστικότερη αξιολόγηση των νέων θεραπειών χαρακτηρίζοντας αρχικά την καινοτομία με όρους ξεκάθαρους και μετρήσιμους.
9) Μέτρηση της αποδοτικότητας για όλους του παρόχους.

[1] “Values-Based Medicine (VbM)” as “the theory and practice of effective healthcare decision-making for situations in which legitimately different (and hence potentially conflicting) value perspectives are in play” and take the different perspective on “value(s)” into consideration DEFINING VALUE IN “VALUEBASED HEALTHCARE” Report of the Expert Panel on effective ways of investing in Health (EXPH) page 27

[2]https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9552c910-el.pdf?expires=1576603242&id=id&accname=guest&checksum=8C6344A35CBC02DF71DF85C0C0171E36

[3] Michael K, Shaughnessy M. Stroke prevention and management
in older adults. J Cardiovasc Nurs 2006, 21(Suppl):S21–S26

[4] Kritikou P, Spengos K, Zakopoulos N et al. Resource utilization
and costs for treatment of stroke patients in an acute stroke
unit in Greece. Clin Neurol Neurosurg 2015, 142:8–14

[5] Asssalute Numeri e indici dell automedicazione 2019

[6] ΕΟΦ Στοιχεία πωλήσεων Φαρμάκων : http://www.eof.gr/web/guest/stats

[7] https://www.ypakp.gr/uploads/docs/3605.pdf