Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Από το καλοκαίρι έχει στείλει πολλές επιστολές στον Υπουργό Υγείας κ. Βασίλη Κικίλια θέτοντας του το θέμα αλλά παρά τις διαβεβαιώσεις έρχονται νέες καταγγελίες στα γραφεία της Ομοσπονδίας.   

Ελλείψεις βασικών φαρμάκων στα φαρμακεία καταγγέλλει η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου που εκπροσωπεί όλα τα σωματεία καρκινοπαθών της χώρας κάνοντας μάλιστα λόγο για ασθενείς και γιατρούς που βρίσκονται σε απόγνωση λόγω «τεχνητών ελλείψεων στα φαρμακεία».

Συγκεκριμένα η ΕΛΛΟΚ αναφέρει σε δελτίο Τύπου που εξέδωσε για το θέμα ότι έχει γίνει μάρτυρας σωρείας καταγγελιών για ελλείψεις βασικών αντινεοπλασματικών φαρμάκων οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την μεγάλη καθυστέρηση και σε πολλές περιπτώσεις ακύρωση προγραμματισμένων χημειοθεραπειών, σε πολλά νοσοκομεία της χώρας. Επίσης ασθενείς και γιατροί βρίσκονται σε απόγνωση λόγω ελλείψεων φαρμάκων που είναι απαραίτητα και τα οποία προμηθεύονται από τα φαρμακεία.

Ως βασικά φάρμακα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, όπως εξηγεί η ΕΛΛΟΚ ορίζει τα φάρμακα τα οποία «ικανοποιούν κατά προτεραιότητα τις ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης του πληθυσμού». Πρόκειται για φάρμακα τα οποία πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμα σε ικανοποιητικές ποσότητες και σε γενικά σε τιμές στις οποίες μπορούν να τα προμηθευθούν οι ασθενείς.

Το πρόβλημα είναι ότι πολλά από τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται σε θεραπείες περισσότερων της μιας μορφών καρκίνου και επομένως καθίσταται αδύνατη η εκτέλεση προγραμματισμένων χημειοθεραπειών, ακόμη και αν υπάρχουν στο φαρμακείο του νοσοκομείου τα άλλα αντινεοπλασματικα φάρμακα σχημάτων χημειοθεραπείας. Αυτός είναι και ο λόγος που ο αρμόδιος  φορέας ΙΦΕΤ σε συνεργασία με τον ΕΟΦ,  φροντίζει για την προμήθεια και ύπαρξη επάρκειας των φαρμάκων αυτών, αλλά και τη δημιουργία αποθέματος ασφαλείας για τις περιπτώσεις ανωμαλιών στην παραγωγή ή τη συνεργασία με τον προμηθευτή.

Η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου, ήδη από τα τέλη Αυγούστου, έχει αποστείλει επιστολή προς το νέο Υπουργό Υγείας (και από τότε έχει επανέλθει αρκετές φορές) με την οποία, ενημερώνει για το πρόβλημα και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή ένταση του φαινομένου διεύρυνσης των ελλείψεων, φθηνών βασικών φαρμάκων. Παράλληλα υπήρξαν επανειλημμένες επαφές με το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) προκειμένου να πάρει απαντήσεις σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος με συγκεκριμένα βασικά φάρμακα που βρίσκονται σε έλλειψη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός μήνα. Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι το ΙΦΕΤ αποτελεί θυγατρική εταιρεία του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων και δραστηριοποιείται κυρίως στην παραγωγή, εισαγωγή και διάθεση φαρμακευτικών προϊόντων, τα οποία δεν κυκλοφορούν στην Ελληνική αγορά από ιδιωτικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις, πλην όμως κρίνονται ως απολύτως απαραίτητα για την θεραπεία των ασθενών και την προστασία της δημόσιας υγείας.

«Οι διαβεβαιώσεις που λαμβάνουμε κάθε φορά από τους υπεύθυνους» αναφέρει η ΕΛΛΟΚ στο δελτίο Τύπου που εξέδωσε για το θέμα, «δεν φαίνεται να είναι ικανές να ομαλοποιήσουν την κατάσταση καθώς νέες καταγγελίες έρχονται συνεχώς από διάφορα μέρη της χώρας, όπως τη Θεσσαλονίκη την περασμένη εβδομάδα, όπου δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν αυτόλογες μεταμοσχεύσεις λόγω έλλειψης φθηνού βασικού φαρμάκου, ή την Κρήτη όπου στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο του Ηρακλείου οι γιατροί αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα εμπόδια στη χορήγηση των προβλεπόμενων θεραπειών. Επιπλέον  προβλήματα υπάρχουν και στην προμήθεια φαρμάκων που συνταγογραφούνται και τα  οποία προμηθεύονται οι ασθενείς από τα φαρμακεία».

Η ΕΛΛΟΚ αναφερόμενη στα αίτια του προβλήματος εστιάζει ιδιαίτερα στο θέμα των τιμών εξηγώντας ότι από τη μία είναι καλή η κίνηση του Υπουργείου να κρατήσει χαμηλά τις τιμές, έχει όμως και την ευθύνη να υπάρχει επάρκεια σκευασμάτων στα φαρμακεία της χώρας. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «όλοι μας υποστηρίξαμε με θέρμη και επικροτήσαμε την απόφαση του Υπουργού Υγείας σχετικά με την μη αύξηση των τιμών των φαρμάκων και τη μείωση πολλών από αυτών για το 2020, ωστόσο είναι εξίσου σημαντικό να διασφαλιστεί η επάρκεια σκευασμάτων στα φαρμακεία της χώρας. Δυστυχώς όμως και σε αυτό τον τομέα το τελευταίο διάστημα παρουσιάζονται φαινόμενα δυσλειτουργίας. Οι μειωμένες εισαγωγές, πιθανόν λόγω clawback, σε συνδυασμό με τις διαπιστωμένες ελλείψεις φαρμάκων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο λόγω προβλημάτων παραγωγής και τις παράλληλες εξαγωγές σε χώρες όπου πωλούνται σε υψηλότερη τιμή τα “ελλείποντα” φάρμακα, δημιουργούν μια κρίσιμη κατάσταση ελλείψεων φαρμάκων που είναι απαραίτητα στις αγωγές που πρέπει να λάβουν οι ασθενείς».  

Τα εύλογα ερωτήματα

Τα ερωτήματα που προκύπτουν για την ΕΛΛΟΚ –και στα οποία κάποιος προφανώς θα πρέπει να δώσει απαντήσεις- είναι τα εξής:

• Γιατί ένα γνωστό και εν πολλοίς διαχρονικό πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται στρατηγικά, αλλά μόνο πυροσβεστικά όταν η κατάσταση φθάσει στο απροχώρητο;
• Γιατί ο ΙΦΕΤ δεν διατηρεί απόθεμα ασφαλείας σε βασικά φάρμακα, όπως εκ του νόμου υποχρεούται;
• Τη στιγμή που το Υπουργείο Υγείας προσπαθεί να εξασφαλίσει υψηλού κόστους καινοτόμες θεραπείες για τους ογκολογικούς ασθενείς, γιατί μένει εκτεθειμένο με ελλείψεις φθηνών βασικών φαρμάκων;
• Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν και ποιοι κανόνες να θεσπιστούν για να σταματήσει η «τεχνητή έλλειψη» και να μη δημιουργούν πρόβλημα οι παράλληλες εξαγωγές;

Σημειώνει δε με νόημα η ΕΛΛΟΚ ότι «το πρόβλημα των ελλείψεων φθηνών βασικών φαρμάκων αλλά και άλλων φθηνών, μη συνταγογραφούμενων, ευρείας κατανάλωσης φαρμάκων απολύτως απαραίτητων για τη δημόσια υγεία,  δεν είναι νέο, αλλά εμφανίζεται περιοδικά και αφορά συνήθως τα ίδια συγκεκριμένα φάρμακα, γεγονός που εκθέτει ακόμη περισσότερο τις αρμόδιες υπηρεσίες οι οποίες θα έπρεπε να έχουν μεριμνήσει έγκαιρα».

Η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου δηλώνει ότι παρακολουθεί το θέμα συνεχώς και καλεί το Υπουργείο Υγείας να προβεί στις ανάλογες ενέργειες προκειμένου να επέλθει και πάλι η ομαλοποίηση της διάθεσης φαρμάκων, ενώ παράλληλα τονίζει ότι θα πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα που θα οδηγήσουν στην αποτροπή της εμφάνισης του ίδιου φαινομένου στο μέλλον.

Μεγάλη αγωνία και από τους γιατρούς

Το θέμα των ελλείψεων μετά και τη δημοσίευση του άρθρου του προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Λάρισας κ. Θάνου Κουτσούκη στο DailyPharmaNews (δες εδώ) φαίνεται να ανοίγει όλο και περισσότερο (δες εδώ και εδώ) καθώς για τους φαρμακοποιούς αποτελεί πρόβλημα υψίστης προτεραιότητας (δες εδώ και εδώ). Φαίνεται ωστόσο ότι μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι γιατροί όπως αναφέρει ο Γραμματέας της ΕΛΛΟΚ κ. Γιώργος Καπετανάκης στο DailyPharmaNews. «Σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι γιατροί μας. Σε επικοινωνίες που έχουμε εκφράζουν μεγάλη αγωνία και πολλοί από αυτούς δεν ξέρουν τι να κάνουν, πώς να λειτουργήσουν. Και δεν μιλάω μόνο για νοσοκομειακά σκευάσματα. Πρόσφατα είχαμε τρομερά παράπονα από το Ηράκλειο της Κρήτης, όπου δεν μπορούσαν να κάνουν χημειοθεραπείες. Όμως υπάρχουν σοβαρά προβλήματα και με φθηνά φάρμακα που υπάρχουν στα φαρμακεία και τα οποία τα χρειάζονται για την αγωγή των ασθενών και δεν μπορούν να τα βρουν και δεν ξέρουν τι να δώσουν».