Από την Τάνια Η. Μαντουβάλου

tanmadu@gmail.com

Ενδιαφέροντα ευρήματα για το ψυχοκοινωνικό αποτύπωμα της πανδημίας στην Ελλάδα, καταγράφει σειρά μελετών υπό τον τίτλο: «Α.Π.Ο.Ψ.Ι.Σ.», οι οποίες  διενεργήθηκαν από το Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, την Α’ Ψυχιατρική κλινική του ΕΚΠΑ, τη Γ’ Ψυχιατρική Κλινική του ΑΠΘ και το Ινστιτούτο Πολιτικής Υγείας, την περίοδο της εντατικοποίησης των μέτρων, σε τρεις πληθυσμούς- στόχους (γενικό κοινό, υγειονομικό προσωπικό και φοιτητές).  Ο  αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Κυριάκος Σουλιώτης, μιλά στο DailyPharmaNews συγκεκριμένα για το υγειονομικό προσωπικό, το οποίο από τις πρώτες ημέρες της πανδημίας φάνηκε ότι  θα κληθεί να αποτελέσει  την ασπίδα της κοινωνίας απέναντι στη νέα απειλή. Το φορτίο, μάλιστα, το οποίο ανέλαβε το ανθρώπινο δυναμικό των υπηρεσιών υγείας ήταν ιδιαίτερα βαρύ, δεδομένων τόσο των ελλείψεων σε κάποιους κρίσιμους πόρους όπως π.χ. οι κλίνες ΜΕΘ, όσο και των διαχρονικών κενών του συστήματος.  Σύμφωνα με τον κ. Σουλιώτη τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνάς  σε δείγμα 1.300 ατόμων που εργάζονται στις υπηρεσίες υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, φαρμακοποιοί, διασώστες κ.λπ.) είναι ενδεικτικά των απόψεων και των συνθηκών που επικράτησαν κατά την περίοδο εκείνη καθώς:

• 1 στους 4 θεωρεί ότι ο ιός είναι εκτός ελέγχου.
• 1 στους 2 διαφωνεί με την άποψη ότι ο ιός είναι παρόμοιος με τη γρίπη, την οποία υιοθετεί το 30%.
• Σε αντίθεση με το γενικό κοινό όπου τα σχετικά ποσοστά ανέρχονται σε 40%, το ποσοστό όσων εκτιμούν ότι ο ιός είναι κατασκευασμένος και η διασπορά του εξυπηρετεί κάποιο σκοπό, είναι 17%.

Όσον αφορά τις στάσεις και συμπεριφορές την περίοδο της κλιμάκωσης των μέτρων προστασίας, σύμφωνα με τον καθηγητή,  καταγράφονται τα εξής:

• το 95% δεν χρησιμοποιεί καθόλου μέσα μαζικής μεταφοράς, ποσοστό αντίστοιχο με αυτό του γενικού κοινού.
• Διαφορά καταγράφεται στη συχνότητα απουσίας από το σπίτι, με το «συνέχεια» και «αρκετές φορές» να εμφανίζει ποσοστά 24% και 41% αντίστοιχα, προφανώς λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων την περίοδο αναφοράς.
• Η πειθαρχία στο μέτρο του πλυσίματος των χεριών είναι πολύ υψηλή (πάνω από 90%).

Αξίζει να σημειωθεί ότι η σύγχυση που παρατηρήθηκε την περίοδο αναφοράς σχετικά με τη χρήση της μάσκας, επιβεβαιώνεται και στο υγειονομικό προσωπικό, καθώς στην ερώτηση «πόσο συχνά φοράτε μάσκα όταν βγαίνετε από το σπίτι», το 40% απάντησαν «καθόλου» ή «σπάνια», ποσοστό το οποίο είναι αντίστοιχο με αυτών που απάντησαν «συνέχεια» και «αρκετές φορές», αναφέρει  ο κ. Σουλιώτης. Επιπλέον, όπως λέει, στα ίδια επίπεδα με το γενικό κοινό κυμαίνεται και η συχνότητα της καθημερινής ενημέρωσης για τον ιό, με το 40% περίπου να δηλώνουν ότι ενημερώνονται «συνέχεια» και «αρκετές φορές.

Μεγαλύτερη η ανησυχία για την υγεία οικείων προσώπων

«Σχετικά με τις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας, αξίζει να σημειωθεί ότι η ανησυχία που εκφράζεται από το υγειονομικό προσωπικό, αφορά σε μεγαλύτερο ποσοστό στην υγεία κάποιων ατόμων του περιβάλλοντός τους και λιγότερο σε αυτή των ίδιων των ερωτώμενων, οι οποίοι όμως δηλώνουν έντονη ανησυχία μήπως μεταδώσουν οι ίδιοι τον ιό σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο. Μικρή είναι η ανησυχία όσον αφορά το ενδεχόμενο εξάντλησης των αποθεμάτων σε είδη προστασίας από τον ιό (π.χ. μάσκες, γάντια κ.λπ.) ενώ, αντίθετα, υψηλά ποσοστά ανησυχίας εκφράζονται για τις οικονομικές επιπτώσεις της όλης κατάστασης. Υπογραμμίζεται ότι περίπου το 70% των ερωτώμενων εργάζονται πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα,  ενώ το 73% είναι άνω των 40 ετών».

Περισσότεροι από 4 στους 10 υγειονομικούς εμπιστεύθηκαν περισσότερο το κράτος

Αξιοσημείωτο είναι επίσης, σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Υγείας,  ότι υψηλό ποσοστό των ερωτώμενων δηλώνει ότι υπάρχουν και θετικά στην καραντίνα (π.χ. επαναπροσδιορισμός προτεραιοτήτων, οφέλη στο περιβάλλον κ.λπ.) ενώ, όπως και στην περίπτωση του γενικού κοινού, πάνω από το 40% των υγειονομικών που συμμετείχαν στην έρευνα, δηλώνουν ότι αυξήθηκε η εμπιστοσύνη τους στο κράτος και τους θεσμούς, κατά τη διάρκεια της πανδημίας (μείωση της εμπιστοσύνης καταγράφει το 15%). Είναι προφανές ότι η πανδημία του νέου κορωνοϊού αποτελεί μια δοκιμασία για την κοινωνία, το σύστημα υγείας και την πολιτεία, με τη μέχρι τώρα ανταπόκριση να θεωρείται ικανοποιητική, τονίζει ο κ. Σουλιώτης. «Ωστόσο, τα διδάγματα της πρώτης φάσης της πανδημίας σχετικά με την ανάγκη διαρκούς επαγρύπνησης σε θέματα δημόσιας υγείας, ενίσχυσης του συστήματος υγείας και συστηματικής εκπαίδευσης των πολιτών, υποδεικνύουν τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση τόσο αυτής, όσο και επόμενων κρίσεων δημόσιας υγείας».