Μετά τις εκλογές για τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο και εν όψει ενός Φθινοπώρου που ενδέχεται να είναι δύσκολο λόγω ενός νέου ξεσπάσματος της πανδημίας του κορωνοϊού στο βόρειο ημισφαίριο, όπου βρίσκεται και η Ελλάδα, έχει μεγάλη σημασία να δοθεί πλέον μεγάλο βάρος στην όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία των φαρμακείων να αντιμετωπίσουν τα πλέον αλλά και τα λιγότερο πιθανά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν.

Τα φαρμακεία αποτέλεσαν από την πρώτη στιγμή της πανδημίας μία από τις σημαντικότερες δομές στήριξης στον αγώνα κατά της εξάπλωσης της COVID – 19. Ωστόσο ο ρόλος τους δεν περιορίζεται, δεν πρέπει να είναι περιορισμένος μόνο σε αυτό.

Η Δρ. Αλίκη Πελετίδη, PhD, MUR accredited, MPharm, Διδάσκουσα Πρακτική Άσκηση - Φαρμακευτική Σχολή-ΑΠΘ, Λέκτωρας Φαρμακευτικής Πρακτικής, Κλινικής Φαρμακευτικής & Δημόσιας Υγείας, Πρόγραμμα Φαρμακευτικής- Παν/ο Λευκωσίας, Υπεύθυνη Εκπαίδευσης και Υπηρεσιών ΟΣΦΕ με άρθρο της για το DailyPharmaNews επιχειρεί να δώσει μία εικόνα για το πως επηρέασε η πανδημία το ρόλο του φαρμακοποιού της κοινότητας αλλά κυρίως το τι μπορεί και πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα. Φαίνεται ότι οι προκλήσεις για την όσο το δυνατό αποτελεσματικότερη απόκριση στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η πανδημία μπορούν και  πρέπει να ιδωθούν από εκείνους που έχουν στα χέρια τους τα ηνία του κλάδου περισσότερο ως ευκαιρίες και λιγότερο ως απειλές για το μέλλον του επαγγέλματος.

Από τον Χαράλαμπο  Πετρόχειλο

Ακολουθεί το άρθρο της κ. Πελετίδη:

Τα κοινοτικά φαρμακεία στην Ελλάδα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο εν μέσω πανδημίας COVID-19 στην παροχή συμβουλών και εκπαίδευσης του κοινού καθώς και στη διατήρηση του εφοδιασμού με φάρμακα. Ως επαγγελματίες υγείας πρώτης γραμμής, οι φαρμακοποιοί παίζουν σημαντικό ρόλο στη φροντίδα των ασθενών. Εκτός αυτού, τα φαρμακεία είναι ένα από τα πρώτα σημεία επαφής μεταξύ των ασθενών και του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον εντοπισμό και τη διαχείριση πιθανών περιπτώσεων του CΟVID-19.

Ερευνητικές μελέτες καταλήγουν ότι η ετοιμότητα των φαρμακοποιών σε υγειονομικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σε διεθνές επίπεδο, δεν είναι τόσο υψηλή συγκρινόμενη με αυτή των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού. Επίσης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και εν μέσω της πανδημίας του COVID-19 oι μη μεταδοτικές ασθένειες – καρδιαγγειακές παθήσεις, υπέρταση, διαβήτη παχυσαρκία, κ.α.- υπολογίζεται ότι ευθύνονται συνολικά για το περίπου 70% όλων των θανάτων παγκοσμίως. Άρα, το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι το πώς οι κοινοτικοί φαρμακοποιοί, το εθνικό ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, θα υποστηρίξουν μια συντονισμένη, αποτελεσματική και γρήγορη απόκριση για τη μείωση της νοσηλείας και της θνησιμότητας που σχετίζεται με τον κορονοϊό άλλα και την πρόληψη και έγκαιρη ανίχνευση και παραπομπή των ατόμων με πιθανούς παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με μη μεταδοτικές παθήσεις σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), οι υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας των μη μεταδοτικών ασθενειών έχουν στην πλειονότητά τους διακοπεί με την έναρξη της πανδημίας COVID-19. Περισσότερες από τις μισές (53%) χώρες που ερωτήθηκαν έχουν διακόψει εν μέρει ή πλήρως τις υπηρεσίες για τη θεραπεία της υπέρτασης, το 49% των χωρών διέκοψαν τις υπηρεσίες για τη θεραπεία του διαβήτη και των επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη και το 31% των χωρών διέκοψαν τις υπηρεσίες για τη θεραπεία των καρδιαγγειακών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.

Στα πλαίσια της ενημερωτικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε από τη Φαρμακευτική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κατά την διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Δημόσιας Υγείας 2020 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (European Public Health Association (EUPHA)) αλλά και όπως επισήμανε και ο κ. Χαράλαμπος Πετρόχειλος στο άρθρο του «Η προσπάθεια αποτύπωσης της πραγματικότητας του ελληνικού φαρμακείου κατά την κρίση της COVID 19 ένα καλό πρώτο βήμα...», που δημοσιεύθηκε στις 21/5/2020 στο DailyPharmaNews, οι αναφορές των φαρμακοποιών στην Ελλάδα έρχονται να συμφωνήσουν με τα αποτελέσματα των μελετών του ΠΟΥ, καθώς αναφέρουν ότι περιόρισαν τον ρόλο τους σε ό,τι αφορά ζητήματα όπως η μέτρηση διάφορων κλινικών παραμέτρων,  όπως για παράδειγμα της αρτηριακής πίεσης, της μέτρησης του σακχάρου, ή γενικότερα της μέτρησης διαφόρων άλλων τέτοιων κλινικών χαρακτηριστικών. 

Ένα καλό παράδειγμα έρχεται από τη Σκωτία, όπου η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι οι φαρμακοποιοί της κοινότητας πρόκειται να διαδραματίσουν ενισχυμένο ρόλο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Οι φαρμακοποιοί θα είναι σε θέση να υποστηρίξουν περισσότερους ασθενείς, μέσω της αντιμετώπισης ήπιων συμπτωμάτων (minor ailments), μειώνοντας έτσι την πίεση του NHS Scotland, με απώτερο σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19. Επιπλέον, ανακοίνωσε και τα σχέδια επέκτασης της πρόσβασης σε δεδομένα περίθαλψης έκτακτης ανάγκης (ECS), τα οποία περιέχουν κυρίως πληροφορίες φαρμακευτικής αγωγής, στους φαρμακοποιούς. Πλέον, πάνω από 1000 κοινοτικά φαρμακεία παρέχουν μια σειρά υπηρεσιών φαρμακευτικής φροντίδας εκ μέρους του NHS στη Σκωτία.

Ωστόσο, κάτι που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες φαρμακοποιοί ανέφεραν ότι αυξήθηκε κατά πολύ ο συμβουλευτικός τους ρόλος κυρίως δια τηλεφώνου. Αυτό λοιπόν φέρνει στο προσκήνιο τη χρήση τηλε-φαρμακευτικής (telepharmacy) στη καθημερινή μας πρακτική με στόχο την καλύτερη φροντίδα και αντιμετώπιση του κοινού. Παρόλο που η τεχνολογία της τηλε-υγείας και η χρήση της δεν είναι νέα, η ευρεία υιοθέτησή της μεταξύ των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών πέρα από την απλή τηλεφωνική αλληλογραφία ήταν σχετικά αργή. Οι πρόσφατες αλλαγές πολιτικής κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 έχουν μειώσει τα εμπόδια στην πρόσβαση στην τηλεθεραπεία και έχουν προωθήσει τη χρήση της τηλεθεραπείας ως τρόπο παροχής πρωτοβάθμιας, οξείας, χρόνιας, και ειδικής περίθαλψης. Οι δομημένες υπηρεσίες Telehealth μπορούν να διευκολύνουν τις στρατηγικές ενίσχυσης της δημόσιας υγείας κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας, αυξάνοντας την κοινωνική αποστασιοποίηση. Αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να είναι μια ασφαλέστερη επιλογή για εμάς τους φαρμακοποιούς αλλά και για τους ασθενείς/πελάτες μας, μειώνοντας τις πιθανές μολυσματικές εκθέσεις και κατ’ επέκταση μειώνοντας την πίεση στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Επίσης, αποτελεί μια διέξοδο στην παροχή υπηρεσιών οι οποίες δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν δια ζώσης, όπως για παράδειγμα η υπηρεσία της Διαχείρισης της Φαρμακοθεραπείας για τους Χρονίως Πάσχοντες (Medication Management), όπως αναφέρει πολύ εύστοχα και ο πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς. 

Με βάση τα παραπάνω, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο κ. Βαλτάς, η συνεργασία με τις Φαρμακευτικές Σχολές της χώρας και η αναμόρφωση των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων τους αποτελεί το «κλειδί» για την αναβάθμιση του ρόλου του φαρμακοποιού στη σύγχρονη κοινωνία και πραγματικότητα, αλλά και του Ελληνικού Φαρμακείου ως Κέντρου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Επιπροσθέτως, όπως επίσης αναφέρει, είναι εξαιρετικά σημαντική η προαγωγή της έρευνας στον τομέα της Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής Πρακτικής για την καταγραφή και μελέτη των αντιλήψεων/απόψεων τόσο των Ελλήνων φαρμακοποιών ως παρόχων φροντίδας όσο και του κοινού οι οποίοι αποτελούν τους αποδέκτες όλων αυτών των υπηρεσιών. Το σημαντικότερο όμως κομμάτι για να ευοδωθούν όλες οι μελλοντικές προσπάθειες που θα γίνουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών δημόσιας υγείας από τα κοινοτικά φαρμακεία καθώς είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και της Φαρμακευτικής Πρακτικής του σήμερα.

Τέλος, μια πολύ καλή πρόταση για όλα τα παραπάνω έρχεται και από την Ο.Σ.Φ.Ε. (Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος) σχετικά με τη σύσταση του Συμβουλίου Φαρμακευτικής Πολιτικής στο οποίο θα συμμετέχουν όχι μόνο οι εκπρόσωποι της φαρμακοβιομηχανίας, του χονδρεμπορίου και των φαρμακοποιών αλλά? και εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας, του ιατρικού? κλάδου και φυσικά? των ασθενών, πάντα υπό? τον συντονισμό? και τον έλεγχο του Υπουργείου Υγειάς.