Από την Τάνια Η. Μαντουβάλου

Η  καθολική χρήση  μάσκας, όταν συνδυαστεί με μέτρα ατομικής υγιεινής και τήρηση των αποστάσεων, μπορεί να εξαλείψει την πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο σε διάστημα δύο μηνών, δηλώνει στο DailyPharmaNews η καθηγήτρια Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ Αθηνά Λινού, κρούοντας παράλληλα καμπανάκι για το νομό Αττικής, όπου σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αναφέρει, είναι ασαφείς οι εστίες διασποράς, και ως εκ τούτου δυσχεραίνει και η όποια παρέμβαση.

Για την τηλε-εργασία  που την υποστηρίζει σθεναρά, τονίζει  ότι μπορεί   να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της μεταδοτικότητας, εφόσον όμως εφαρμοστεί σε μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων, και για ποσοστό άνω του 80  έως  και 100% του πληθυσμού των εργαζομένων.

Όσον αφορά ζητήματα που ανακύπτουν για ανθρώπους οι οποίοι φοβούνται να δηλώσουν ότι νοσούν, μήπως χάσουν τη δουλειά τους, ή την παραμονή τους στην Ελλάδα, η κ. Λινού σχολιάζει: «Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι καθαρά ανθρωποκεντρική με διαβεβαιώσεις και μέτρα που θα προστατεύουν τον άνθρωπο που νοσεί από το ρατσισμό». 

Πως περιγράφετε την επιδημιολογική καμπύλη στην παρούσα φάση;  Κατά πόσον έχει αποδώσει το  τελευταίο πλέγμα μέτρων;

Η καμπύλη αυτή τη στιγμή παρουσιάζει αύξηση των κρουσμάτων και ταυτόχρονα αυξάνεται και ο ρυθμός αύξησης τους. Τα μέτρα πιθανόν απέδωσαν μερικώς και μείωσαν τον ρυθμό αύξησης, χωρίς όμως να έχουν καταφέρει να ισοπεδώσουν την καμπύλη και να οδηγήσουν σε μείωση των ημερήσιων νέων κρουσμάτων.

Πόσο σας ανησυχεί  η κατάσταση στην Αττική που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων ;

Η κατάσταση στην Αττική είναι εξαιρετικά ανησυχητική δεδομένου ότι φαίνεται πως ο ιός έχει εξαπλωθεί σε ομάδες πληθυσμού, στις οποίες υπάρχει μεγάλος συνωστισμός, όπως είναι ομάδες μεταναστών που κατοικούν στο κέντρο της Αθήνας. Παρόμοια πολύ ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι υπήρξε έξαρση σε οίκο ευγηρίας, της οποίας η προέλευση αποδίδεται σε εργαζόμενο. Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη δομή βρίσκεται στην ίδια περιοχή με την ευρύτερη έξαρση της επιδημίας, είναι πιθανό ότι οι εργαζόμενοι που συνεισέφεραν στην διασπορά του ιού στην συγκεκριμένη μονάδα, να προέρχονται από τις ίδιες ομάδες στις οποίες βρέθηκε η έξαρση, χωρίς όμως να είναι σαφές ποιες είναι οι υποομάδες με τη μεγαλύτερη διασπορά, ώστε να είναι εφικτή και η κατάλληλη παρέμβαση.

Πόσα υπολογίζονται αυτή τη στιγμή τα ορφανά και τι σηματοδοτεί αυτός ο αριθμός;

Είναι αδύνατον να γνωρίζουμε πόσα είναι τα ορφανά κρούσματα στην χώρα μας, όπως δεν είναι δυνατόν να ξέρουμε ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των συνολικών κρουσμάτων, δεδομένου ότι επιδημιολογική μελέτη στην οποία να εξετάζεται αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου του πληθυσμού δεν υπάρχει, και εξ όσων γνωρίζω δεν σχεδιάζεται αυτή τη στιγμή.

Ποιος είναι ο αριθμός εκείνος των ημερήσιων κρουσμάτων  που θα μας βάλει με ασφάλεια στο χειμώνα;

Ασφαλής αριθμός κρουσμάτων δεν υπάρχει. Θα αισθανθούμε ασφαλείς μόνο όταν υπάρχουν  σποραδικά κρούσματα στην χώρα μας, αλλά και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου, με τις οποίες έχουμε συνεχή φυσική επικοινωνία.

Σε τι ποσοστά μπορεί να μειωθεί η μεταδοτικότητα  με κάθε μέτρο π.χ μάσκα παντού, τηλε-εργασία  σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι σήμερα, ή τροποποιήσεις στα ΜΜΜ, για τα οποία έχετε μιλήσει;

Ελάχιστες μελέτες υπάρχουν οι οποίες προσδιορίζουν το ποσοστό μείωσης της διασποράς, με κάθε μέτρο το οποίο εφαρμόζεται. Βεβαίως τέτοιες μελέτες δεν είναι δυνατόν να εκπονηθούν σε μια χώρα όπως η δική μας, όπου δεν είναι γνωστή η συχνότητα της αποδοχής και εφαρμογής κάθε μέτρου, το οποίο παίρνει η κυβέρνηση.  Από διεθνείς μελέτες όμως φαίνεται ότι η ευρεία εφαρμογή της καθολικής χρήσης της μάσκας από όλους και σε όλους τους χώρους είναι δυνατόν να μειώσει δραστικά την διασπορά. Και όταν συνδυαστεί με χρήση μέτρων ατομικής υγιεινής και τήρηση των αποστάσεων, μπορεί να εξαλείψει την πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο, σε διάστημα δύο μηνών. Η τηλε-εργασία είναι δυνατόν να βοηθήσει σημαντικά, εφόσον εφαρμοστεί σε μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων, και για όσο το δυνατόν περισσότερους εργαζόμενους. Για ποσοστό άνω του 80 έως και 100% του πληθυσμού των εργαζομένων.

Πως κατά τη γνώμη σας πρέπει να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που ανακύπτουν από ανθρώπους χωρίς χαρτιά που φοβούνται να δηλώσουν ότι είναι άρρωστοι, ή από άτομα που εξίσου φοβούνται να δηλώσουν ότι είναι άρρωστοι για να μην χάσουν τη δουλειά τους;

Το να φοβάται να δηλώσει κάποιος ότι έχει συμπτώματα που παραπέμπουν σε μόλυνση από κορωνοϊό είναι καταρχήν θέμα ρατσισμού κατά του αρρώστου, και όχι κατά της νόσου. Αλλά ταυτόχρονα μπορεί να προκύψει όταν αυτός που θα δηλώσει την ύπαρξη συμπτωμάτων κινδυνεύει  να χάσει μέρος ή το σύνολο των εισοδημάτων του, ή να έχει σοβαρές συνέπειες ως προς την παραμονή του στην χώρα. Η αντιμετώπιση πρέπει να είναι καθαρά ανθρωποκεντρική με διαβεβαιώσεις και μέτρα που θα προστατεύουν τον άνθρωπο που νοσεί, από τον ρατσισμό και την μεταφορά ευθυνών.  Μέτρα  που θα εξασφαλίζουν το εισόδημα για όσο διάστημα ο άνθρωπος χρειαστεί να μπει σε καραντίνα. Ακόμη θα πρέπει να υπάρχουν διαβεβαιώσεις ότι δεν θα γίνουν διώξεις για εκείνους που κατοικούν στην χώρα μας χωρίς χαρτιά, σε περίπτωση που  βρεθεί ότι νοσούν ή που αναφερθούν κατά τη  διάρκεια της ιχνηλάτησης.

Αυτά τα άτομα που φοβούνται, για οποιοδήποτε λόγο, το στιγματισμό κατέχουν υψηλό ποσοστό στο σύνολο των κρουσμάτων;  

Δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό ή το ποσοστό των ανθρώπων που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Δεδομένου όμως ότι έχουν υπάρξει μαρτυρίες και στοιχεία που δείχνουν ότι τα άτομα που αμείβονται με ημερομίσθιο έχουν συνεισφέρει στην δημιουργία εστιών υπέρμετάδοσης και επίσης ότι σε περιοχές μεγάλης συγκέντρωσης κρουσμάτων κατοικούν πολλοί πρόσφυγες και μετανάστες, είναι λογικό να αποδεχθούμε ότι το ποσοστό αυτό είναι αρκετά υψηλό.

Έχετε μιλήσει όπως και άλλοι επιστήμονες για τις κοινωνικές φούσκες. Πόσο εφικτό μπορεί να είναι κάτι τέτοιο κατά τη γνώμη σας  από ανθρώπους που δεν έχουν οικογένεια ή κάποιο σύντροφο;

Για τις περιπτώσεις μοναχικών ατόμων  έχει προταθεί ο τύπος της υποστηρικτικής φούσκας – κάψουλας.  Με τη μέθοδο αυτή ένα άτομο  ηλικιωμένο συνδέεται με μία οικογένεια και αποτελούν μία ομάδα η οποία αλληλοϋποστηρίζεται.

Πότε βλέπετε να ξεμπερδεύουμε με τον covid. 

Είναι αδύνατον να προβλέψει κάποιος πότε θα απαλλαγούμε πλήρως από το πρόβλημα του κορωνοϊού. Είναι όμως πιθανό να υπάρξει σημαντική βελτίωση στην παγκόσμια εικόνα με την ευρεία αξιοποίηση ενός νέου εμβολίου. Αυτό είναι πιθανό να επιτευχθεί μέσα στο 2022, χωρίς όμως να είμαστε σίγουροι ότι νωρίτερα θα υπάρξει δυνατότητα να καλυφθεί μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού.

Πότε αναμένετε να εμφανιστούν τα πρώτα εμβόλια στην Ελληνική αγορά;

Με βάση αυτά τα οποία έχουν ανακοινωθεί και την γνώση που έχουμε για την τεράστια προσπάθεια ανακάλυψης και παραγωγής νέων εμβολίων, είναι πιθανό να υπάρχει εμβόλιο στην Ελλάδα προς το τέλος του 2020 και αρχές του 2021.

Τι ποσοστό προστασίας θα παρέχουν τα εμβόλια πρώτης γενιάς; Και τι ρόλο θα παίξει αυτή η προστασία στην παύση των ΜΑΠ. Πότε δηλαδή υπολογίζετε ότι θα απαλλαγούμε εντελώς από τα μέτρα ατομικής προστασίας;

Όλοι ελπίζουμε ότι το εμβόλιο θα παρέχει επαρκή προστασία, έτσι ώστε να μη χρειάζονται για τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί επιπλέον μέτρα ατομικής προστασίας. Όμως επειδή ακόμα και ένας γενικός εμβολιασμός θα είναι δύσκολο να καλύψει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και να οδηγήσει σε ανοσία αγέλης, θα χρειαστεί μεγάλο διάστημα, μέχρι να επιτευχθεί η πλήρης απαλλαγή μας από τον ιό και τότε μόνο θα μπορούμε να πούμε ότι δεν χρειάζονται επιπλέον μέτρα ατομικής προστασίας εκτός από τα κλασσικά μέτρα ατομικής υγιεινής. Όλα αυτά όμως θα ισχύουν, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει ένα άλλο κύμα λοιμώδους νοσήματος και ότι ο εμβολιασμός θα οδηγήσει σε μακροχρόνια ανοσία.