ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

Αντ. Καβαλλιεράκη: Οι φαρμακοποιοί, εάν δουλεύαμε πιο συντονισμένα, θα είμασταν πιο ισχυροί

Αντ. Καβαλλιεράκη: Οι φαρμακοποιοί, εάν δουλεύαμε πιο συντονισμένα, θα είμασταν πιο ισχυροί

Συνέντευξη στον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

 

Εάν κάποιος αναφερόμενος στο γεγονός ότι η κ. Αντωνία Καβαλιεράκη, μία γυναίκα που η ζωή της επιφύλασσε ανάμεσα στους διάφορους ρόλους, εκείνον της συζύγου, της μητέρας, της φαρμακοποιού βρέθηκε τα τελευταία εννέα χρόνια και με εκείνον της ασθενούς με καρκίνο έκανε λόγο για ατυχία, μάλλον δεν θα είχε μιλήσει ποτέ μαζί της.

Το DailyPharmaNews με αφορμή την ομιλία της στη διαδικτυακή ημερίδα που διοργανώνει την Τρίτη 19/1 το απόγευμα (5 – 7.30) ο Σύλλογος  Καρκινοπαθών - Εθελοντών - Φίλων - Ιατρών «Κ.Ε.Φ.Ι.» με θέμα την Φαρμακοεπαγρύπνηση, επικοινώνησε μαζί της  και  διαπίστωσε πόσο ένα «πρόβλημα» μπορεί να σε οδηγήσει να σκεφτείς πράγματα έξω από το κουτί και να βρεις αλήθειες που αλλιώς δεν θα έμπαινες καν στη διαδικασία να τις αναζητήσεις. 

Η κ. Καβαλλιεράκη που διατηρεί φαρμακείο στο Γύθειο θα μιλήσει στην ημερίδα για την Φαρμακοπεαγρύπνηση όχι απλά ως ασθενής – φαρμακοποιός αλλά ως μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου ΚΕΦΙ Αθηνών, ενός από τους πιο σημαντικούς Συλλόγους Ασθενών της χώρας.

Αν και τα πρώτα χρόνια της ασθένειας της δεν ήταν εύκολα, αυτό όχι μόνο δεν την έβαλε κάτω αλλά αντίθετα, τής έμαθε πράγματα και της έδωσε δύναμη να ασχοληθεί ενεργά με το χώρο των ασθενών συνδυάζοντας την ιδιότητα του επαγγελματία υγείας – φαρμακοποιού με αυτόν του ασθενούς με καρκίνο.

Όχι, τα πράγματα σαφώς δεν ήταν εύκολα, ειδικά στην αρχή. Όμως ο τρόπος που μαθαίνει κανείς να ψάχνεται, να μαθαίνει να αντιμετωπίζει τα πράγματα μ’ έναν διαφορετικό τρόπο με αφορμή ένα γεγονός είναι μία χρήσιμη εν τέλει διαδικασία αυτογνωσίας. Μία διαδικασία που κατακτιέται.

Επιστροφή λοιπόν στο χρόνο για να πει η ίδια η κ. Καβαλλιεράκη πως βίωσε την εμπειρία της.

«Εγώ όταν έμαθα ότι πάσχω από καρκίνο, πριν από εννέα χρόνια η αλήθεια είναι ότι δεν το πίστευα. Πίστευα ότι είναι κάτι που δεν με αφορά, ότι εγώ αποκλείεται να πάθαινα ποτέ μου καρκίνο. Όπως όλοι μας ή τέλος πάντων η μεγάλη πλειοψηφία που πιστεύουμε ότι πρόκειται για κάτι που μπορεί να συμβεί στο διπλανό μας, όχι όμως και σε εμάς. Το θέμα είναι ότι όταν το παθαίνεις ο ίδιος φεύγει η γη κάτω από τα πόδια σου. Ψάχνεις να βρεις τι είναι αυτό που έχεις κάνει στον εαυτό σου και γιατί έφτασες τον ίδιο σου τον οργανισμό να ενεργοποιήσει τα καρκινικά του κύτταρα να σου επιτεθούν και να δημιουργήσουν τους όγκους. Αυτό θέλει πολύ, μα πάρα πολύ ψάξιμο στον ίδιο σου τον εαυτό και βέβαια και ιατρικά. Ο Ογκολόγος είναι αυτός που θα εξηγήσει όλες τις απορίες που έχει ένας ασθενής. Το ψυχολογικό κομμάτι φυσικά θα το αναλάβει ο ψυχολόγος ή ο ψυχίατρος».

Είναι όμως και ο ίδιος ο ασθενής, το πως σκέφτεται, πως ψάχνεται, πως ακούει τα μηνύματα που παίρνει από το περιβάλλον του, όπως προανέφερε η κ. Καβαλλιεράκη η οποία είναι εννιά χρόνια ασθενής, εφτά περίπου χρόνια στο ΚΕΦΙ και έχει πολλές προσλαμβάνουσες εικόνες που σίγουρα σε συνδυασμό με το χαρακτήρα της, την έχουν βοηθήσει να δει τα πράγματα διαφορετικά σε σχέση με τον τρόπο που οι περισσότεροι τα βλέπουν, πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι άλλωστε και η ίδια τα έβλεπε στην αρχή. «Το ό,τι είμαι ασθενής και είμαι  συνειδητοποιημένος, ξέρω δηλαδή ακριβώς τι μου έχει τύχει, με βοηθά. Ενημερώνομαι πάντα για οτιδήποτε και έχω ενεργή άποψη  στις αποφάσεις των γιατρών. Δεν θέλω να μου επιβληθεί κάτι χωρίς να το έχω συζητήσει και να έχω ενημερωθεί. Ζητάω πάντα την ενημέρωση. Όλες οι εξετάσεις που κάνω περνούν πάντα και από μένα και τις βλέπω και έχω μία πλήρη συνεργασία και αλληλοκατανόηση με την ομάδα των γιατρών. Αυτή είναι και η συμβουλή μου για κάθε ασθενή. Ο ασθενής ο οποίος δεν θέλει να συμμετέχει στη θεραπεία του, να μην έχει δηλαδή άμεση συμμετοχή αλλά να βάζει μπροστά τον άντρα, τη γυναίκα του τον συγγενή του έχει κάνει ένα πολύ μεγάλο λάθος. Έχει σπρώξει τον εαυτό του στη γωνία και περιμένει το θάνατο.  Δεν πρέπει όμως να κάθεσαι στη γωνία. Αντίθετα πρέπει να καταλάβεις ότι ο καρκίνος απλά είναι ένα εμπόδιο στη ζωή όπως είναι μία καρδιοπάθεια, όπως είναι διάφορες άλλες χρόνιες ασθένειες. Οι περισσότερες μορφές καρκίνου έχουν πλέον καταστεί χρόνιες ασθένειες. Σιγά – σιγά μαθαίνουμε να ζούμε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση, συνειδητοποιώντας ότι έχουμε δίπλα μας, όχι έναν εχθρό αλλά έναν φίλο, που  είναι ο καρκίνος μας. Είναι δικό μας δημιούργημα. Δεν μας το δημιούργησε κανείς άλλος. Εμείς τον δημιουργήσαμε, εμείς πρέπει να τον ελέγξουμε σε μία ισορροπία με τον εαυτό μας και να μπορούμε ανά πάσα στιγμή να υπερβαίνουμε το κάθε εμπόδιο που μας βάζει εμπρός μας. Αυτό είναι το νόημα της ζωής. Ο καρκίνος μας μαθαίνει και πολλά καλά πράγματα και κυρίως μας μαθαίνει να ζούμε τις στιγμές μας. Να μην έχουμε συνεχώς τη σκέψη, την αγωνία για το τι θα γίνει αύριο. Όλη μας η ζωή αυτό ήταν μέχρι τον καρκίνο. Τι θα γίνει την άλλη μέρα. Κοιμόμαστε και το μόνο πράγμα που σκεφτόμαστε είναι να ξεκουραστούμε για να συνεχίσουμε με τη λογική ότι τελείωσε αυτή η μέρα και πάμε στην επόμενη. Δεν είναι έτσι. Ο καρκίνος μας μαθαίνει ότι η ζωή είναι οι στιγμές! Η επόμενη στιγμή σου είναι το μέλλον σου, δεν είναι η επόμενη μέρα. Θα ζήσεις τη στιγμή αυτή είτε είναι καλή είτε δεν είναι καλή. Θα τη ζήσεις, θα προσπαθήσεις να τη διορθώσεις, θα προσπαθήσεις οτιδήποτε κακό, “σκουπίδι”, τοξικό υπάρχει, να το πετάξεις από πάνω σου, κάτι που δεν το κάνουμε μέχρι να μας χτυπήσει την πόρτα ο καρκίνος. Τα φορτωνόμαστε όλα. Κάποια στιγμή γίνεται το “μπαμ” και μετά αναρωτιόμαστε “τι γίνεται τώρα;”. Και αρχίζουμε μετά να ξεσκαρτάρουμε. Και πετάμε  αυτό και το άλλο στη θάλασσα μέχρι που ξαλαφρώνουμε και κρατάμε αυτά που μας είναι απαραίτητα».

Ο καρκίνος όμως δεν άλλαξε μόνο την ίδια. Άλλαξε και τη σχέση της με τους ασθενείς της στο φαρμακείο.

«Ως φαρμακοποιός, επειδή είμαι τώρα 40 χρόνια στο φαρμακείο, έρχομαι σε επαφή με πολλούς πελάτες, ασθενείς μεταξύ των οποίων και οι καρκινοπαθείς οι οποίοι πάντα ζητούσαν βοήθεια, εξυπηρέτηση και να τους σταθούμε αρωγοί. Είναι ένα κομμάτι της κοινωνίας που έχει ανάγκη την στήριξη των επαγγελματιών υγείας. Όχι μόνο του γιατρού ο οποίος έχει πάρα πολλά περιστατικά να διαχειριστεί αλλά και του φαρμακοποιού που είναι στην πρώτη γραμμή φροντίδας υγείας του ασθενούς, του καρκινοπαθούς όπως και του πάσχοντα από οποιαδήποτε ασθένεια.

Οι ασθενείς με καρκίνο είναι ως επί το πλείστο φοβισμένοι, τους έχει τύχει το αναπάντεχο ενώ δεν πρέπει να το βλέπουν έτσι. Ο φαρμακοποιός ακόμη κι εάν δεν είναι ο ίδιος ασθενής, όπως εγώ, το ξέρει αυτό και ξέρει ότι με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας συνεχώς βγαίνουν καινούργια φάρμακα, καινούργιες τεχνικές, καινούργια όπλα κατά του καρκίνου. Προσπαθούμε μέσα από αυτό να δώσουμε ως φαρμακοποιοί θάρρος στους ασθενείς, να τους εξυπηρετήσουμε και αυτό τους ανακουφίζει. Ο φαρμακοποιός ως σύμβουλος υγείας έχει μία ανακουφιστική δράση πάνω στον ασθενή ο οποίος είναι φοβισμένος και προσπαθεί να αγκιστρωθεί από οτιδήποτε μπορεί να του προσφέρει δύναμη και αισιοδοξία».

Η ίδια η κ. Καβαλλιεράκη βιώνει αυτό που ξέρει ότι περιμένουν οι ασθενείς από εκείνην, σε ό,τι αφορά το κομμάτι της γνώσης, ένα κομμάτι που οπωσδήποτε σε συνδυασμό με την ψυχολογική στήριξη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ψυχολογία του ασθενούς, του δίνει μία μεγαλύτερη αίσθηση σιγουριάς και ασφάλειας.

«Η ιδιότητα του φαρμακοποιού με έχει βοηθήσει στο να αντιμετωπίσω καλύτερα τον καρκίνο. Είναι σημαντικό πως ό,τι μου λένε οι γιατροί  το κατανοώ απόλυτα, καταλαβαίνω τι εννοούν. Καταλαβαίνω όταν μου μιλούν για ένα όργανο, καταλαβαίνω τι σημαίνει ο καρκίνος να χτυπά έναν λεμφαδένα, καταλαβαίνω ό,τι αφορά τη φαρμακοθεραπεία, το πως δρα ένα φάρμακο, τι επιπτώσεις έχει και πως αντιμετωπίζονται. Πολλές φορές δεν παίρνω τον γιατρό μου, ξέρω τι θα πρέπει να κάνω σαν πρώτο βήμα. Είναι η δουλειά μου αυτή. Οπωσδήποτε με έχει βοηθήσει το ότι είμαι φαρμακοποιός. Δεν το συζητώ».

Το ότι είναι φαρμακοποιός την έχει βοηθήσει όμως πολύ και στο να καταλάβει καλύτερα και λάθη που έκανε ως επαγγελματίας στην προσέγγιση των καρκινοπαθών ασθενών πριν ασθενήσει η ίδια και δει από πρώτο χέρι πως μπορεί να λειτουργεί, να αισθάνεται και τι πραγματικά χρειάζεται ένας καρκινοπαθής. «Βέβαια», διευκρινίζει, «αυτό ισχύει γιατί στην άγνοια της ασθένειας, όταν κάτι δεν το έχεις περάσει ο ίδιος είναι πολύ δύσκολο να έχεις την πλήρη ενσυναίσθηση του τι περνά ο ασθενής που έχεις απέναντί σου. Πρέπει να έρθεις στην κατάστασή του για να μπορέσεις να τον καταλάβεις. Αυτό δεν μπορεί να γίνει εάν ο ίδιος δεν αρρωστήσεις. Όσο και να προσπαθήσεις, θα τον καταλάβεις σ’ ένα βαθμό, θα τον βοηθήσεις, θα του παρέχεις οτιδήποτε να τον διευκολύνεις να είναι ήρεμος. Όταν όμως εσύ είσαι ο ίδιος άρρωστος είναι σαν να χτυπάς εσύ την πόρτα στον ίδιο σου τον εαυτό, να του ζητάς βοήθεια. Εγώ συγκινούμαι πάρα πολύ όταν πατριώτες μου εδώ, μου χτυπούν την πόρτα και μου λένε “Αντωνία, σε παρακαλώ, το έχεις περάσει τόσα χρόνια, βοήθησε τον άντρα μου”. Για μένα αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί να μου προσφέρει η ζωή αυτή τη στιγμή. Με όλη μου την καρδιά, με όλη μου τη διάθεση θα πάω να τον επισκεφτώ, θα του δώσω συμβουλές, θα του δώσω αυτό που εγώ νιώθω πραγματικά. Αυτό που έχει ανάγκη. Ξέρω πια ο ασθενής, ο καρκινοπαθής τι έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή να ακούσει και ειδικά από έναν φαρμακοποιό.

Δεν θα μιλήσω για λάθη που έκανα. Θα πω ότι έχω πλέον ταυτίσει τον ασθενή που έχω απέναντί μου με τον εαυτό μου, πράγμα που δεν είχε γίνει πριν αρρωστήσω. Τον φροντίζω πολύ περισσότερο. Δίνω όλη μου την προσπάθεια, όλο μου το συναίσθημα. Περισσότερο χρόνο, περισσότερες πρακτικές συμβουλές όσον αφορά τη χρήση φαρμάκων. Περισσότερες συμβουλές στο θέμα της διατροφής που παίζει έναν πολύ μεγάλο ρόλο. Ενημέρωση για  τις παρενέργειες των φαρμάκων, ώστε να μη φοβηθεί και να ξέρει ότι υπάρχει και αυτό. Ξέρετε, όταν ο ασθενής ακούει ότι το πέρασε και ο φαρμακοποιός, σκέφτεται διαφορετικά, δίνει θάρρος στον εαυτό του. Έχουμε φτάσει εμείς οι φαρμακοποιοί λόγω της σχέσης που αναπτύσσουμε με τους ασθενείς μας να έχουμε ψυχοθεραπευτικό ρόλο. Εγώ ειδικά ασχολούμαι ακόμη και με το πως συμπεριφέρονται στον ασθενή οι γύρω του που βλέπουν τον καρκίνο σαν κάτι κακό. Τον βοηθάω να ξεπεράσει το θέμα του καρκίνου ως ένα στίγμα. Προσπαθώ να τον κάνω να καταλάβει ότι δεν έχει το “έξω από εδώ” αλλά μία ασθένεια η οποία μπορεί να θεραπευτεί, μπορεί να γίνει μία χρόνια ασθένεια και πρέπει να την παρακολουθούμε, να την προσέχουμε. Αυτό είναι κάτι που όλοι μας ως κοινωνία θα πρέπει να καταλάβουμε. Εμάς αυτό που πολλοί λένε ως “κακιά αρρώστια” μάς έμαθε να ζούμε, πράγμα που ένας υγιής δεν μπορεί να το καταλάβει. Χάνεται μέσα στη δουλειά, δεν δίνει χρόνο στον εαυτό του, δεν δίνει χρόνο στη χαλάρωσή του, στο να σκεφτεί, να πει “μέχρι εδώ”.

Πως όμως ένας φαρμακοποιός, με δεδομένο το φόρτο εργασίας, τη γραφειοκρατία, τις ελλείψεις και τα μύρια θέματα που πρέπει να διαχειριστεί καθημερινά μπορεί να πει “μέχρι εδώ” για να προστατευθεί ως καρκινοπαθής, όταν έχει και άλλες πέρα των επαγγελματικών, υποχρεώσεις;

Η κ. Καβαλλιεράκη ήταν τυχερή σε αυτό, όπως λέει. Όχι μόνο τα κατάφερε αλλά μπόρεσε να «εξειδικευθεί» σε κάτι που της αρέσει και τη βοηθά στη ζωή της βλέποντας μάλιστα και προοπτικές για… πρωτοποριακά για τη χώρα μας πράγματα.

«Ήμουν τυχερή επειδή αρρώστησα από καρκίνο σε μία ηλικία που τα παιδιά μου ήταν ήδη στο Πανεπιστήμιο, δεν ήταν μωρά. Βέβαια το θέμα του φαρμακείου  μέχρι να αποκατασταθεί η υγεία μου καθώς πέρασα πολύ άσχημα τα πρώτα χρόνια -δεν μπορούσα να καταπιώ, είχα παρά φύση έδρα για να τρέφομαι κτλ- ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Τα πάντα ήταν πολύ δύσκολα  Από τη στιγμή όμως που κατάφερα να ορθοποδήσω χάρη στους γιατρούς μου και στη δύναμη και τη στήριξη που μου πρόσφερε η οικογένειά μου, επανήλθα στο επάγγελμα, όχι όμως πλέον με τόση ένταση όση είχα πριν. Ο άντρας μου είναι φαρμακοποιός,  τώρα έγινε και ο γιος και με την υπάλληλο που έχουμε, κάπου έχει μοιραστεί η δουλειά. Εγώ ασχολούμαι με το θέμα του καρκίνου. Δεν με αφήνουν να ασχοληθώ με κάτι άλλο! Ασχολούμαι με τους καρκινοπαθείς ασθενείς που έχουμε στο φαρμακείο. Έχω έναν απολύτως εξειδικευμένο ρόλο πια. Είναι πλέον σαν να έχω μία ειδικότητα. Και αυτό πιστεύω δεν βοηθά μόνο εμένα αλλά και τους ασθενείς. Τους βοηθά πάρα πολύ. Είμαι για παράδειγμα τώρα με την καραντίνα στο σπίτι και επικοινωνώ με τους ασθενείς που βλέπω και βάζουμε κάτω διάφορα πράγματα να δούμε αυτό, το άλλο. Το ζητά ο ίδιος ο ασθενής αυτό. Μακάρι να ήμασταν τόσο προχωρημένοι και εμείς εδώ στην Ελλάδα και να μπορούσαμε να φτάσουμε να εξειδικευθούμε στις υπηρεσίες προς τους ασθενείς, όπως συμβαίνει αλλού στον κόσμο. Στη λογική που προχωρά το επάγγελμα διεθνώς, ως προσφορά πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στον ασθενή, θα μπορούσε αυτό να είναι μία προοπτική».

Η άποψη της κ. Καβαλλιεράκη πάντως είναι ότι προς το παρόν οι Σύλλογοι ασθενών δεν έχουν καταλάβει το σημαντικό ρόλο που παίζει και που μπορεί να παίξει ο φαρμακοποιός στις διάφορες δράσεις τους και στην επιτυχία των σκοπών τους και αυτό έχει να κάνει με μία γενικότερη αντίληψη των πραγμάτων. Φταίει όμως, όπως λέει, και κάτι άλλο. «Κακά τα ψέμματα, ο φαρμακοποιός δεν έχει αυτή τη στιγμή την αίγλη που είχε όταν ο ίδιος έφτιαχνε τα φάρμακα. Ο παππούς μου κάποτε έφτιαχνε ο ίδιος σιρόπι σε μία κατσαρόλα. Τότε το επάγγελμα είχε μία αίγλη. Τα τελευταία χρόνια ο φαρμακοποιός έχει περιοριστεί να κατεβάζει το κουτάκι και να λέει αυτό που πρέπει να πει, άντε και λίγο παραπέρα ενώ οι γνώσεις του είναι πάρα πολλές και μπορεί να κάνει πολύ καλό. Αν εκμεταλλευόμασταν αυτές τις γνώσεις θα μπορούσαμε να έχουμε μεγάλη δύναμη… Μπορούμε να διεκδικήσουμε πράγματα από το κράτος που αφορούν το ρόλο μας στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Ρόλο που έχει να κάνει με την ψυχολογική στήριξη των ασθενών, την ενημέρωση τους για τις παρενέργειες των φαρμάκων κτλ. Θα μπορούσαμε να μαζεύουμε οι ίδιοι τους ασθενείς μας και να τους ενημερώνουμε. Εγώ να μαζεύω τους δικούς μου ασθενείς, ο άλλος συνάδελφος τους δικούς του και να διοργανώσουμε μαζί μία ημερίδα. Τι καλύτερο θα μπορούσε να γίνει; Εμείς γνωρίζουμε καλύτερα από τον καθένα τους ασθενείς μας και τα θέματα που τους απασχολούν, από το οικονομικό μέχρι το οτιδήποτε. Κακά τα ψέμματα όλες τις αρρώστιες, όλα τα προβλήματα ο  φαρμακοποιός τα ζει, περνούν από το φαρμακείο καθημερινά. Οι φαρμακοποιοί, εάν δουλέψουμε πιο συντονισμένα και όχι ατομικά ο καθένας για τον εαυτό του μέσω, τόσο του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου  όσο και των τοπικών Συλλόγων των νομών, πιστεύω ότι θα ήμασταν πολύ ισχυροί».

Η κουβέντα με την Καβαλλιεράκη φυσικά δεν θα μπορούσε να κλείσει χωρίς αναφορά στο θέμα για το οποίο θα μιλήσει στην εκδήλωση του ΚΕΦΙ, την φαρμακοεπαγρύπνηση, ένα θέμα για το οποίο θεωρεί πολύ σημαντικό το ρόλο τόσο του γιατρού όσο και του φαρμακοποιού στο να ευαισθητοποιεί τον ασθενή για το θέμα, όπως επίσης και στο να είναι και οι ίδιοι ευαισθητοποιημένοι στο να αναφέρουν μέσα από τη συμπλήρωση της γνωστής «κίτρινης κάρτας», τις όποιες τυχόν παρενέργειες φαρμάκων υποπέσουν στην αντίληψή τους. Και η ίδια παραδέχεται ότι δεν είναι συνεπής σε αυτό το ζήτημα της συμπλήρωσης της κίτρινης κάρτας και γι΄ αυτό θεωρεί πολύ σημαντική την πρωτοβουλία του ΚΕΦΙ να αναδείξει το θέμα καθώς, όπως λέει, είναι θέμα κοινωνικής υγείας και τέτοιες εκδηλώσεις που ευαισθητοποιούν ασθενείς και επαγγελματίες υγείας στη συμπλήρωση της κίτρινης κάρτας είναι μία καλή αρχή για την αλλαγή της κατάστασης που υπάρχει σήμερα και φαίνεται να αγνοεί τη σοβαρότητα αυτής της ενέργειας.