Το DailyPharmaNews προδημοσιεύει το κεφάλαιο που αφορά τη νομοθεσία για τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ από το υπό έκδοση,  από τον εκδοτικό οίκο  «Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΕ» επιστημονικό σύγγραμμα του Πάνου Καπώνη με τίτλο «Φαρμακευτικό Δίκαιο» (φαρμακοποιοί-φαρμακεία-όργανα διοικήσεως), 2^η έκδοση 2021.

Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ο κ. Καπώνης αναφέρεται στη νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία των κρατικών φαρμακείων εκφράζοντας τη φαρμακοκεντρική άποψή του γι’ αυτήν, επισημαίνοντας παράλληλα θέσεις που υποστήριξε σε σχετικά πρόσφατο Φαρμακευτικό Συνέδριο.

3.1.3. Κρατικά φαρμακεία (ΕΟΠΥΥ)

204. Το Ελληνικό Φαρμακείο μπορεί και είναι ικανό, με την πρωταρχική του αποστολή, να παρέχει την ποιοτική και ασφαλή διάθεση του φαρμάκου και παράλληλα την μεγιστοποίηση της απόδοσης της φαρμακευτικής αγωγής και των φαρμακευτικών υπηρεσιών με την διασφάλιση της ορθής χρήσεως των φαρμάκων εκ μέρους των ασθενών-καταναλωτών και την συμμόρφωση τους στην πρόληψη αλληλεπιδράσεων. Σε όλο τον κόσμο πλέον, οι φαρμακοποιοί βρίσκονται στην διαδικασία να υλοποιήσουν μεθόδους και υπηρεσίες, οι οποίες με επιστημονική τεκμηρίωση θα συμβάλλουν στην προάσπιση της Δημόσιας Υγείας. Όμως υπάρχουν διάφορα εμπόδια που δεν επιτρέπουν στο Ελληνικό Φαρμακείο να ασκήσει με συνέπεια πλήρως τον ρόλο του ως μέρος του πρωτοβάθμιου συστήματος υγείας. Ένα από τα βασικά εμπόδια είναι, η ίδρυση και η λειτουργία των κρατικών φαρμακείων, παλαιότερα π.χ. του ΙΚΑ, του ΟΣΕ και διαφόρων άλλων κρατικών φορέων, όπως και των στρατιωτικών φαρμακείων, τα οποία όμως αποτελούν μια ιδιαίτερη και ιδιάζουσα περίπτωση. Μάλιστα, με την απόφαση Φ. 700/95/82967/Σ.415/31-7-2012 όπως αυτή τροποποιήθηκε το έτος 2015, καθορίστηκε ποσοστό μείωσης των τιμών φαρμάκων και λοιπών φαρμακευτικών προϊόντων που διατίθενται από τα Στρατιωτικά Φαρμακεία και τα υποκαταστήματά τους.[1] Εκείνα τα φαρμακεία που σήμερα παρέχουν φαρμακευτική περίθαλψη στον ασφαλισμένο Έλληνα, είναι τα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. ο οποίος προήλθε από συνένωση των Κλάδων Υγείας των ασφαλιστικών Ταμείων, ήτοι από την 1η Ιανουαρίου 2012 : του ΙΚΑ(Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων), του ΟΓΑ (Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων), του ΟΑΕΕ (Οργανισμός Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών), ΟΠΑΔ (Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου), ΤΥΔΚΥ (Ταμείο Υπαλλήλων Δήμων και Κοινοτήτων), και 1η Απριλίου 2012 του Ν.Α.Τ., του ΤΑΥΤΕΚΩ, από την 1η Μαΐου 2012, ΕΤΑΑ, από την 1η Νοεμβρίου 2012, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, από την 1η Δεκεμβρίου 2012 και το ΛΙΜΕΝΙΚΟ από τον Μάιο 2013 με ένταξη στον ΟΠΑΔ.

205. Ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίουτο οποίο αποτελεί αγοραστή υπηρεσιών υγείας στην Ελλάδα. Ο Οργανισμός συστάθηκε με τον νόμο 3918/2011 και ξεκίνησε τη λειτουργία του την 1η Ιανουαρίου 2012, αρχικά υπό την εποπτεία των Υπουργείων Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης με σκοπό την παροχή υπηρεσιών υγείας από έναν ενιαίο εθνικό φορέα. Στη συνέχεια, τέθηκε αποκλειστικά υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας.

206. Κατά το έτος 2017 λειτουργούσαν 29 φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ σε όλη τη χώρα. Στις περιοχές της χώρας, όπου δεν είχαν συσταθεί φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, οι ασφαλισμένοι προμηθεύονται τα φάρμακα του καταλόγου υψηλού κόστους σοβαρών παθήσεων (Ν. 3816/2010) από τις κατά τόπους μονάδες υγείας του ΕΟΠΥΥ, μετά από παραγγελία. Με βάση την απόφαση ΦΕΚ 64/Β΄/16-01-2014, ο κατάλογος των φαρμάκων του Ν. 3816/2010 χωρίζεται σε δύο επιμέρους παραρτήματα: Το πρώτο αφορά φαρμακευτικά σκευάσματα με ένδειξη για νοσοκομειακή χρήση μόνο και το δεύτερο αφορά σε σκευάσματα των οποίων η χρήση δύναται να ξεκινήσει στο νοσοκομείο και να συνεχιστεί εκτός νοσοκομείου. Ο ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία προμηθεύονται τα προϊόντα του πρώτου παραρτήματος σε νοσοκομειακή τιμή απομειούμενη κατά 5% και των αντίστοιχων rebates, ενώ για τα φάρμακα του δεύτερου παραρτήματος ακολουθείται ο τρόπος τιμολόγησης που ισχύει βάσει αγορανομικών διατάξεων που έχουν αποφασιστεί από το Υπουργείο Υγείας. Μέχρι το 2015, η πλειονότητα των φαρμάκων υψηλού κόστους σοβαρών παθήσεων (Ν .3816/2010) παρεχόταν από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και τα φαρμακεία των νοσοκομείων. Από τον Ιανουάριο του 2016, βάσει της νέας νομοθετικής ρύθμισης για το νοσοκομειακό clawback (Ν. 4354/16-12- 2015, Κεφάλαιο Δ, άρθρο 41), όλα τα φάρμακα υψηλού κόστους σοβαρών παθήσεων που η χρήση τους είναι αμιγώς νοσοκομειακή (Παράρτημα 1Α) χορηγούνται αποκλειστικά και μόνο από τα φαρμακεία των δημόσιων νοσοκομείων. Τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ χορηγούν αποκλειστικά τα φάρμακα υψηλού κόστους που ανήκουν στο Παράρτημα 1Β. Στα πρώτα στάδια λειτουργίας του ΕΟΠΥΥ υπήρξαν προβλήματα λόγω προχειρότητας σχεδιασμού, πλήρους έλλειψης οργάνωσης, υποδομών και μηχανογράφησης και η έναρξη λειτουργίας του αναβλήθηκε για τις αρχές Ιανουαρίου του 2012. Τα προβλήματα όμως λειτουργίας του ΕΟΠΠΥ συνεχίστηκαν και το έτος 2012. Μάλιστα, το Ελληνικό Δημόσιο, με τον ν. 4038/2012 άρθρο 34, ανέλαβε την υποχρέωση να χρηματοδοτήσει τον ΕΟΠΥΥ μέχρι ένα δισεκατομμύρια ευρώ για να καλυφθεί μέρος των οφειλών του οργανισμού προς τα φαρμακεία, έπειτα από έκπτωση (!) 3,5% επί της αξίας των χορηγηθέντων φαρμάκων και μάλιστα με παραίτηση των δικαιούχων από τόκους και όποια άλλη αξίωση εναντίον του ΕΟΠΥΥ. (!!) Κατά τα άλλα δεν μπορεί να γίνει κατανοητή η εμμονή υπάρξεως των κρατικών φαρμακείων σε μια «ελεύθερη» οικονομία, όπως θέλει να παρουσιάζεται η οικονομία στην Ελλάδα.[2]

207. Σύμφωνα με σχετική εισήγηση του συγγραφέα στο 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο[3] τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ θα έπρεπε να καταργηθούν, όταν στην χώρα τα 11.000 ιδιωτικά φαρμακεία – που υπάρχουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδος - έχουν την δυνατότητα να παρέχουν με ασφάλεια φαρμακευτική περίθαλψη, ακόμα και των λεγόμενων Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ), όπως ορθολογικά αποφάσισε σχετικά πρόσφατα η Ελληνική Κυβέρνηση με τον νόμο 4655/2020 άρθρο 4.[4] Μάλιστα, η ηγεσία[5] του ΕΟΠΥΥ διαφήμισε την αύξηση των κρατικών φαρμακείων και στέρησε από τα «ανοικτά στο κοινό» φαρμακεία[6] τη χορήγηση σκευασμάτων άνω των 1.000,000 ευρώ παρά τις διαμαρτυρίες του Π.Φ.Σ.[7]αντί να τα ενισχύσει. Αντίθετα, στην Κύπρο, όπως ανακοίνωσε το Κυπριακό Υπουργείο Υγείας, από την 2α Σεπτεμβρίου 2019, τα 28 από τα 43 φαρμακεία του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥΠΥ) έκλεισαν.[8] Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία, σε περίπτωση που ανοίξει ιδιωτικό φαρμακείο σε περιοχή όπου λειτουργεί ένα από τα κρατικά φαρμακεία, το κρατικό φαρμακείο θα τερματίζει τη λειτουργία του, αφού και οι εξωνοσοκομειακοί ασθενείς της περιοχής αυτής θα εξυπηρετούνται από τον ιδιωτικό τομέα.  Σήμερα τα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ στην Ελλάδα ανέρχονται σε τριάντα τέσσερα.[9]

208. 208. Περαιτέρω, με τον Ν. 4238/2014 (ΦΕΚ 38/Α/17-2-2014) επετράπη να ιδρύουν φαρμακεία στην Ελλάδα (ημι-κρατικά) οι Φορείς Ασφαλίσεως κλάδων υγείας που δεν έχουν ενταχθεί στον ΕΟΠΥΥ και λειτουργούν με την μορφή μη κερδοσκοπικών ΝΠΙΔ. Η ίδρυση και λειτουργία τους διέπεται από τους ίδιους κανόνες που ισχύουν για τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ.

209. 209. Η σχετική με τον ΕΟΠΥΥ νομοθεσία, ενδεικτικά είναι η εξής : Ν. 4600/2019, ΥΑ ΕΑΛΕ/ΓΠ 46157/2018, ΥΑ Δ3(α)/οικ 63585/2018 (claw back), YA ΕΑΛΕ/ΓΠ330452/2018 (rebate), ΥΑ Γ5(α)/οικ43125/2017, Ν. 4472/2017, ΥΑ Γ3γ/35539/2016, ΥΑ Γ5/οικ13547/2016, ΥΑ Γ5/οικ12007/2016, ΥΑ ΓΔΟΥ/2314/2015, ΥΑ Γ5/63587/2015, ΥΑ Γ3γ/οικ42429/2015, ΥΑ οικΓ5/63587/2015, ΥΑ ΓΔΟΥ/2314/2015, ΥΑ Υ9/οικ70522/2014, ΥΑ ΔΥΓ3/ΓΠοικ70519/2014, ΥΑ Υ9/οικ38071/2014, Ν. 4238/2014, ΠΔ 108/1993, ΥΑ Υ9/οικ76818/2013, ΥΑ Υ9/οικ77307/2013, Ν. 4208/2013, Ν. 4213/2013, ΥΑ Υ9/οικ76818/2013, Ν. 4093/2012, Ν. 4038/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικ3222/2012, ΥΑ ΕΜΠ5/2012, ΥΑ ΔΥΓ3α/οικΓΥ/148/2012, ΥΑ 110034/2012, ΥΑ ΕΜΠ5/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ150/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ/148/2012, ΥΑ ΔΥΓ3(α)/οικΓΥ149, ΓΥ24α, 151, 154 & 155/2012, Ν. 3996/2011 (ΥΠΕΔΥΦΚΑ), Ν. 3918/2011 (ίδρυση).

210. 210. ΝΕΟΣ ΕΝΙΑΙΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΧΩΝ ΥΓΕΙΑΣ (Ε.Κ.Π.Υ.)

Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 4898/Β/1-11-2018) δημοσιεύτηκε η απόφαση ΕΑΛΕ/ΓΠ80157 «Τροποποίηση και αντικατάσταση της με αριθμ. πρωτ. ΕΑΛΕ/Γ.Π. 46846/19-06-2018 (Β΄ 2315) κοινής υπουργικής απόφασης, με περιεχόμενο «Ενιαίος Κανονισμός Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ) του Εθνικού Οργανισμού Παροχών Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ)», σύμφωνα με τις διατάξεις των ν. 3918/2011 (Α' 31), «Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας και άλλες διατάξεις», και ιδίως το άρθρο 30, όπως ισχύει και του ν. 4238/2014 (Α' 38), «Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), αλλαγή σκοπού ΕΟΠΥΥ και λοιπές διατάξεις», όπως ισχύει. Κατά το άρθρο 1, όπου περιγράφεται ο σκοπός : «Ο Εθνικός Οργανισμός Παροχών Υπηρεσιών Υγείας, εφεξής ΕΟΠΥΥ ή Οργανισμός, ως αγοραστής υπηρεσιών υγείας κατά το ν. 4238/2014 (Α' 38), με τον παρόντα Ενιαίο Κανονισμό Παροχών Υγείας, εφεξής ΕΚΠΥ ή Κανονισμός, επιδιώκει να εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση όλων των δικαιούχων του ΕΟΠΥΥ, όπως αυτοί προσδιορίζονται στο άρθρο 3 του παρόντος, σε υπηρεσίες υγείας που αποσκοπούν στην πρόληψη, στη διατήρηση, στην προαγωγή, στη βελτίωση και στην αποκατάσταση της υγείας τους. Ειδικότερα, με τον παρόντα Κανονισμό καθορίζονται οι παροχές υγείας σε είδος, η έκταση, το ύψος, ο τρόπος και η διαδικασία χορήγησης τους και προσδιορίζονται οι δικαιούχοι των παροχών αυτών, καθώς και ο τρόπος αποζημίωσης της σχετικής δαπάνης».

[1] Βλ. Π. Καπώνης «Νέο Φαρμακευτικό Δίκαιο», σελ. 417, Αθήνα 2019.

[2] Βλ. απόφαση ΔΕΚ C-150/2000 Επιτροπή κατά Δημοκρατίας της Αυστρίας.

[3] Το 5ο Πανθεσσαλικό Φαρμακευτικό Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 16 & 17 Νοεμβρίου 2019 στον Βόλο και πιο συγκεκριμένα στο ξενοδοχείο «Valis» της Αγριάς. Θέμα εισηγήσεως Π. Καπώνη, «Καθεστώς ελληνικών φαρμακείων σήμερα».

[4] Όπως τροποποίησε το άρθρο 22 ν. 4213/2013.

[5] Πριν την παραίτηση του προέδρου του ΕΟΠΥΥ τον Οκτώβριο 2018, ο οποίος παρείχε αμέσως μετά τις υπηρεσίες του στον ιδιωτικό τομέα υγείας..

[6] Βλ. απόφαση ΔΕΚ C-150/2000 Επιτροπή κατά Δημοκρατίας της Αυστρίας.

[7] Βλ. εφημερίδα «Καθημερινή», ρεπορτάζ 11-07-2018.

[8] Βλ. εφημερίδα «Καθημερινή», ρεπορτάζ 11-07-2018.

[9] Φαρμακεία ΕΟΠΥΥ : Μαρούσι Αττικής (κεντρικό), Αγίου Νικολάου Κρήτης, Αθηνών 1, Αθηνών 2, Αθηνών 3 (Αμπελοκήπων), Αχαΐας Πάτρα, Βόλου, Έβρου, Ευβοίας, Ευόσμου, Πύργου Ηλείας, Ηρακλείου Κρήτης, Ιωαννίνων, Καβάλας, Καλλιθέας Αθηνών, Καματερού Αττικής, Κατερίνης, Θεσσαλονίκης (κέντρο), Κερκύρας, Κομοτηνής, Λαμίας, Λάρισας, Καλαμάτας, Μυτιλήνης, Νέας Ιωνίας Αττικής, Πειραιά, Περιστερίου Αττικής, Πρεβέζης, Αγ. Ιωάννου Ρέντη Αττικής, Ρόδου, Σερρών, Θεσσαλονίκης (Τούμπα), Τριπόλεως, Χανίων Κρήτης (https://www.eopyy.gov.gr/PharmacyList) .