Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Η οπτική γωνία που τοποθετείται κανείς απέναντι σ’ ένα γεγονός παίζει πάντα βασικό ρόλο στην εικόνα που θα διαμορφώσει και θα μεταφέρει.

Ένα από τα θέματα που απασχόλησε τους τελευταίους μήνες τα ΜΜΕ σε σχέση με την πανδημία είναι η δωρεάν διάθεση των self tests μέσα από τα φαρμακεία ως ένα από τα μέτρα που εφάρμοσε η πολιτεία για να περιορίσει όσο το δυνατό τη εξάπλωση του SARS CoV 2.

Ως νέο όπλο στη μάχη κατά του κορωνοϊού μπήκε στο μικροσκόπιο για την αποτελεσματικότητά του  αλλά και τον τρόπο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην πράξη ως ένα ιατροτεχνολογικό προϊόν για το σκοπό που επιλέχθηκε να χρησιμοποιηθεί.

Κι όταν εν τέλει αποφασίστηκε η δωρεάν διάθεσή του μέσα από το δίκτυο των 11.000 φαρμακείων άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο που είχε να κάνει με το κατά πόσο μετά το κλείσιμο των ραντεβού για τους εμβολιασμούς οι φαρμακοποιοί ήταν σε θέση να επωμιστούν ένα ακόμη φορτίο στην ούτως ή άλλως δύσκολη καθημερινότητά τους στα φαρμακεία.

Κι επειδή πράγματι αυτό δεν ήταν κάτι ούτε εύκολο ούτε αυτονόητο υπήρξαν δικαιολογημένα αντιδράσεις από πλευράς φαρμακοποιών σε ό,τι αφορά το χρονικό εύρος και τα όποια ανταποδοτικά οφέλη αυτής της εξυπηρέτησης για τους φαρμακοποιούς  με ορισμένους να δηλώνουν κάθετα την αντίθεσή τους στο να συνεχιστεί πέρα από τους δύο μήνες η διάθεσή τους από τα φαρμακεία. Τα ΜΜΕ έχοντας κατά νου τόσο τη σημασία που απέδωσε η κυβέρνηση στο μέτρο αλλά και τον κίνδυνο οι πολίτες να μην μπορούν να εξυπηρετηθούν από τα φαρμακεία ανέβασαν πολύ το ζήτημα των –δικαιολογημένων- διαμαρτυριών εντός του κλάδου με αποτέλεσμα εκ του αποτελέσματος – από τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ για τη συμμετοχή των φαρμακείων στη διάθεση των self tests που έφτασε στο 96,7% (δες εδώ) – να αφήσουν στη…σκιά το κομμάτι εκείνο που εν τέλει σφράγισε το έστω και περιπετειώδες –όπως αποδεικνύεται- άνοιγμα της οικονομίας και της κοινωνίας: τον αγώνα και τη θέληση των φαρμακοποιών που έδωσαν την ψυχή τους ώστε να ανταποκριθούν σε αυτή τη μάχη και τελικά να την κερδίσουν.

Αυτό θα προσπαθήσει να κάνει το DailyPharmaNews μιλώντας με τους πρωταγωνιστές αυτής της μάχης, φαρμακοποιούς που πραγματικά ξεπέρασαν τους εαυτούς τους δίνοντας μεγάλους αριθμούς self tests από τα φαρμακεία τους.

Το ταξίδι ξεκινά από τη Δυτική Ελλάδα. Από το φαρμακείο του κ. Γιάννη Ρυακιωτάκη, στη Φιλιππιάδα Πρέβεζας, μια κωμόπολη λίγων χιλιάδων κατοίκων δίπλα στην Άρτα. Ο κ. Ρυακιωτάκης  έχει δώσει συνολικά 6.700 self tests από τότε που το κράτος ξεκίνησε να τα διαθέτει μέχρι σήμερα. «Ναι, για την περιοχή μου είναι μεγάλος αυτός ο αριθμός» αναφέρει. Το βλέπει όμως ως υποχρέωσή του στους πολίτες, ως μία ακόμη παροχή υπηρεσίας προς αυτούς που ήρθε να προστεθεί σε όλες εκείνες πάνω στις οποίες θεμελιώθηκε η διαχρονική σχέση εμπιστοσύνης που έχει ο πολίτης με τον φαρμακοποιό του. «Θεωρώ ότι είναι υποχρέωσή μας να τα δώσουμε στον κόσμο που τον έχουμε κάθε μέρα εκεί, στο φαρμακείο μας και περιμένει τις υπηρεσίες που του οφείλουμε. Θυμηθείτε και παλιότερα γκάλοπ που κατέληγαν ότι οι φαρμακοποιοί της γειτονιάς είμαστε οι επαγγελματίες που εμπιστεύεται περισσότερο ο Έλληνες. Αυτό δεν βγήκε τυχαία. Σκεφτείτε τους ηλικιωμένους που έρχονται σε εμάς για το σάκχαρο, για την πίεση, για το εμβόλιό τους. Όλη αυτή η παροχή υπηρεσιών… συν ένα ακόμη λιθαράκι επιπλέον. Δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο».

Άλλωστε πέρα από τη δωρεάν διάθεση των self tests από τα φαρμακεία οι φαρμακοποιοί, σημειώνει, συνέβαλλαν αποφασιστικά και στο ζήτημα του κλεισίματος των ραντεβού για τον εμβολιασμό κατά της COVID 19. Στην ίδια ακριβώς λογική.

Ο ίδιος έχει δύο υπαλλήλους και αυτό τον βοήθησε. Έπαιξε σημαντικό ρόλο το θέμα της οργάνωσης για να γίνει αυτός ο μεγάλος αριθμός των self tests καθώς έπρεπε να λειτουργούν όλα άψογα για να μπορεί να εξυπηρετηθεί ο κόσμος χωρίς να ταλαιπωρείται, ειδικά στην αρχή που υπήρχαν διάφορα προβλήματα με την τροφοδοσία, τη λειτουργία της πλατφόρμας κτλ. Αυτό που προφανώς όμως παίζει σημαντικό ρόλο είναι η επιθυμία να συμβάλλεις στην προσπάθεια. Αλλιώς δικαιολογίες υπάρχουν, όπως για παράδειγμα να επικαλεστείς ότι  δεν έχεις προσωπικό, ότι δεν δουλεύει το σύστημα, ότι έχεις κλείσει.  

Αν και θεωρεί τις διαμαρτυρίες που υπήρξαν δικαιολογημένες ωστόσο όπως λέει «ο εχθρός ήταν απέναντι και κάτι έπρεπε να γίνει. Δεν μπορείς να πεις “σταματάω να πολεμάω γιατί έρχονται και άλλοι αντίπαλοι. Είναι μία μάχη, πρέπει να τη δώσεις.  Σαφώς και τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν πάει καλύτερα καθώς για παράδειγμα στην αρχή υπήρχαν κάποια θέματα όπως για παράδειγμα η πρώτη επιλογή self test που είχε φτάσει στα φαρμακεία και ήταν σε σακουλάκι με εξαρτήματα που έπρεπε να συναρμολογηθούν». Βλέπει όμως ότι υπήρξε καλή διάθεση από την πλευρά του υπουργείου Υγείας. «Έχουν το καλό ότι ακούν αυτοί οι συγκεκριμένοι εκεί στο υπουργείο. Είναι από τις λίγες περιπτώσεις που μιλάει ο Πανελλήνιος (Φαρμακευτικός Σύλλογος) και αυτοί πράγματι ακούν και αλλάζουν».

κ. Γιάννης Ρυακιωτάκης

Για το θέμα που δημιουργήθηκε με τον Φαρμακευτικό Σύλλογο Αχαΐας, όπου τελικά μπήκαν τα self tests στα σούπερ μάρκετ ο κ. Ρυακιωτάκης κρίνει πως «ήταν λάθος και από τις δύο πλευρές, και της κυβέρνησης και του Συλλόγου».

Για τον ίδιο ήταν λάθος να βγει ο Σύλλογος να πει ότι σταματά τη διάθεση των self tests καθώς αυτήν την ευκαιρία περίμενε η κυβέρνηση και τα συμφέροντα που υπηρετούν συγκεκριμένοι άνθρωποι για να πουν «πάμε στα σούπερ μάρκετ». «Ήταν πολύ απλό να βγει και να πει ότι κατά συνείδηση όλοι οι φαρμακοποιοί, άλλοι το δίνουν άλλοι όχι και επισκεφτείτε τα φαρμακεία που το δίνουν. Πόσο πιο απλή λύση από αυτή;»  

Σε ό,τι αφορά το πόσο πιστεύει ότι όλη αυτή η προσπάθεια που κατέβαλλαν οι φαρμακοποιοί να στηρίξουν την επιχείρηση «Ελευθερία» θα αναγνωριστεί από την πολιτεία ο κ. Ρυακιωτάκης είναι συγκρατημένα αισιόδοξος. «Δεν έχω και πολύ εμπιστοσύνη στους πολιτικούς να πω την αλήθεια αλλά βλέπω ότι υπάρχουν και άνθρωποι που μας το αναγνωρίζουν στα λόγια προς το παρόν. Τώρα για τις πράξεις, θα δούμε. Το θέμα πάντως -και αυτό είναι μία ικανοποίηση- είναι ότι ακούν τις υποδείξεις μας, όσον αφορά τις παρεμβάσεις, τον τρόπο που πρέπει να λειτουργεί το σύστημα, τον τρόπο που πρέπει να δίνονται τα τεστ κτλ».

Προς τη σωστή κατεύθυνση βλέπει και την κίνηση να δοθεί μία αποζημίωση για τη δωρεάν διάθεση των self tests, έστω κι αν είναι μικρή. «Υπάρχουν και συνάδελφοι που παλεύουν κάθε μέρα για το μεροκάματο. Έστω κι αυτή η μικρή ανταμοιβή, όσο είναι, τη θέλουν. Θα νιώσουν μία ικανοποίηση».

Για το ίδιο πάντως η δωρεάν διάθεση των self tets από τα φαρμακεία είναι σαφές ότι επιβάρυνε την καθημερινότητα των φαρμακοποιών. «Είναι πρόβλημα. Είναι ξεκάθαρο» αναφέρει χαρακτηριστικά.. Όλο αυτό πρακτικά σημαίνει, όπως λέει, περισσότερο φόρτο εργασίας που θα μπορούσε να φτάσει και 3 ή και 4 ώρες την ημέρα. Το θέμα είναι ότι δεν πρόκειται για χρόνο σαφώς οριοθετημένο καθώς αυτοί που ζητούν να πάρουν τα δωρεάν self tests «έρχονται την ώρα που εσύ έχεις μία άλλη εργασία, που μπορεί να πρέπει να εξυπηρετήσεις έναν, δύο ηλικιωμένους με μία συνταγή στο χέρι, μία συνταγή που μπορεί να είναι μεγάλη και να θέλει το χρόνο της για να εκτελεστεί. Έρχονται λοιπόν και περιμένουν και αυτοί στη σειρά με αποτέλεσμα να υπάρχει μία νευρικότητα εκ μέρους τους ακριβώς λόγω της αναμονής αλλά και εκ μέρους του φαρμακοποιού που κάτω από πίεση θα ζητήσει υπομονή λέγοντας “τι άλλο να κάνω, πηγαίνετε παρακάτω”». Εκεί από την πλευρά του ο πολίτης που περιμένει, μπορεί πάνω στον εκνευρισμό του για την αναμονή να ξεφύγει.  «Μπορεί να σου πει “δεν έχετε σύστημα” και εν τέλει να πάει παρακάτω γιατί στο τέλος της ημέρας πρέπει να χτυπήσεις και “Ζ” στην ταμειακή. Εάν το “μαγαζί δεν δουλεύει”, τι θα κάνεις; Εάν μπουν εκατό άτομα μέσα και εσύ δεν έχεις είσπραξη και οι υποχρεώσεις τρέχουν είναι ένα θέμα. Ή να περάσουν δύο πελάτες σου και να μην μπορούν να περιμένουν επειδή έχεις ουρά, επειδή είναι τα self tests μπροστά. Ότι είναι ένα θέμα, ναι είναι θέμα». 

Στην ίδια λογική και ο φαρμακοποιός Παναγιώτης Κρικλάκης που έχει συνοικιακό φαρμακείο στην Μυτιλήνη. «Καταλαβαίνω τις αντιδράσεις των συναδέλφων που διαμαρτύρονται γιατί όλο αυτό ξεκίνησε αρχικά για ένα μικρό χρονικό διάστημα το οποίο έχει με τις παρατάσεις επιμηκυνθεί αρκετά. Υπάρχει πλέον μία κόπωση. Δεν είναι λογικό; Πολλοί πολίτες έρχονται, ρωτάνε πότε ανοίγει η εφαρμογή χωρίς να ενημερώνονται από πριν. Και το φαρμακείο δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και δουλειά να μην έχεις, πάντα είσαι φορτωμένος με πράγματα που πρέπει να κάνεις και θέλεις να βρεις χρόνο να τα κάνεις».

Ο κ. Κρικλάκης έδωσε 11.300 self tests, μεγάλο αριθμό για μία επαρχιακή πόλη, όπως η Μυτιλήνη με 27.500 κατοίκους, όπου υπάρχουν και άλλα, περισσότερα από 40 φαρμακεία. Ο ίδιος το αποδίδει στη θέση που βρίσκεται, «γιατί είμαι κοντά σε σχολεία, υπάρχουν κοντά επίσης υπηρεσίες, οπότε έρχονται μαθητές, υπάλληλοι και ζητούν».

Κι εδώ υπήρξε φόρτος εργασίας ωστόσο η δωρεάν διάθεση των self tests είχε και ένα θετικό. Έφερε στο φαρμακείο του κ. Κρικλάκη ανθρώπους που δεν ήταν πελάτες του. «Ναι σίγουρα υπήρξε ένα μικρό όφελος από όλο αυτό. Απέκτησα καινούργιους πελάτες αλλά και πολλοί επίσης που ήταν πελάτες με την ευκαιρία που έμπαιναν στο φαρμακείο για τα self tetst έπαιρναν και κάτι άλλο, ένα depon, ένα αντηλιακό ή οτιδήποτε του ερχόταν στο μυαλό ότι ήθελε σαν κατά κάποιο τρόπο να ανταπέδιδε την αίσθηση που είχε ότι ο φαρμακοποιός εκείνη τη στιγμή του παρείχε μία υπηρεσία, του αφιέρωνε κάποιο από το χρόνο του».

«Ο κόσμος, εφόσον εξυπηρετείται σαφώς και είναι ευχαριστημένος και το εκτιμάει αυτό» σημειώνει ο κ. Κρικλάκης που, μάλιστα φέρνει στη μνήμη του κάποιες περιπτώσεις ανθρώπων που είπαν ότι “έχετε επωμιστεί μεγάλο βάρος” και ότι “παρέχετε σημαντική βοήθεια για να αντιμετωπιστεί ο COVID 19”.

Πάντως σημειώνει ότι για τα μικρά φαρμακεία που δεν υπάρχει κάποιος υπάλληλος όλο αυτό το φορτίο δεν είναι εύκολη υπόθεση για να μπορέσει ο φαρμακοποιός μόνος του να τα βγάλει πέρα. «Είναι δύσκολα, το βάρος είναι δυσανάλογο για ένα μεγάλο φαρμακείο σε σχέση με ένα μικρό. Εάν ήμουν μόνος προφανώς και δεν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω σε όλον αυτόν τον όγκο δουλειάς».

Ο ίδιος ελπίζει ότι η πολιτεία «θα έχει μία ανταπόκριση που να δικαιώνει τον φαρμακοποιό που στάθηκε και στέκεται πάντα στην πλευρά δίπλα στην πολιτεία και στον πολίτη». Για το τι ακριβώς περιμένει να δει ως ανταπόκριση απαντά πως «θα ήθελα κάτι από τα θεσμικά προβλήματα του κλάδου, όπως το rebate, το κλιμακωτό ποσοστό κέρδους το οποίο μας έχει ρίξει αρκετά χαμηλά, να ικανοποιηθεί ώστε να φανεί έμπρακτα αυτή η αναγνώριση για το πόσο πολύ εμείς σταθήκαμε αρωγοί στην πολιτεία σε όλη αυτήν την προσπάθεια».

Στην ερώτηση για το εάν είναι ευχαριστημένος από τον τρόπο που η ηγεσία του κλάδου χειρίστηκε τόσο το θέμα των self tests όσο και το θέμα των εμβολιασμών ο κ. Κρικλάκης απαντά πως «δεν θα μπορούσαν να κάνουν και διαφορετικά. Μπήκαμε στο χορό, χορεύουμε. Νομίζω ότι είμαι ευχαριστημένος από την άποψη ότι πραγματικά τι άλλο θα μπορούσε να κάνει. Να πει ότι “τα παρατάω;”. Δεν νομίζω ότι θα το έκανε».  

κ. Παναγιώτης Κρικλάνης

Επόμενος σταθμός η Κρήτη. Ο κ. Kώστας Ραϊσάκης, Φαρμακοποιός με συνοικιακό φαρμακείο στα Χανιά έχει δύο βοηθούς. Έχει δώσει 8.444 self tests μέχρι σήμερα. Πρόκειται για έναν μεγάλο αριθμό συγκριτικά με τον μέσο όρο του αριθμού self tests που δόθηκαν από το σύνολο των φαρμακείων των Χανίων o οποίος είναι γύρω στα 3900 - 4.000 με την κίνηση πάντως να έχει μειωθεί αισθητά, όπως λέει ο κ. Ραϊσάκης, τις τελευταίες μέρες.

Δεν το κυνήγησε. «Κάποιος τρόπος να το κυνηγήσεις δεν υπήρχε και για μένα δεν θα ήταν και δόκιμο αυτό. Αυτό που κυνηγούσα ήταν να εξηγήσω στον κόσμο γιατί έπρεπε να πάρει το test και να το κάνει διότι υπήρχε μεγάλη αμφισβήτηση και η μεγάλη αμφισβήτηση εδραζόταν σε πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα η συζήτηση για το βαθμό αξιοπιστίας του τεστ. Καμιά φορά η υπερβολική ενημέρωση είναι μεν δημοκρατία αλλά εάν δεν υπάρχει το κατάλληλο υπόβαθρο να καταλάβεις και να αξιολογήσεις την πληροφορία που σου δίνεται και να δεις την μεγάλη εικόνα μπορεί αυτό να γυρίσει και εις βάρος ενός σωστού μέτρου».

Για τον κ. Ραϊσάκη όλη αυτή η συζήτηση δημιουργούσε ανασφάλεια με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να μη βλέπουν ότι όλο αυτό είχε να κάνει με την προσπάθεια για την προάσπιση της δημόσιας υγείας. «Ήταν ένα εγχείρημα που είχε να κάνει με την προάσπιση της δημόσιας υγείας, ήταν μία έκτακτη ανάγκη και θεωρώ ότι έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει ασχέτως εάν θα έβγαζε κάποια λίγα ψευδή αποτελέσματα τα οποία υπήρχε τρόπος να διασταυρωθούν».

Σε ότι αφορά το χρόνο που αφιέρωσε για τη δωρεάν χορήγηση των self tests o κ. Ραϊσάκης, αφού εξηγεί ότι «το φαρμακείο μου είναι πάνω από τον μέσο όρο αλλά δεν θεωρείται ένα μεγάλο φαρμακείο, είναι ένα συνοικιακό φαρμακείο 1,5 χιλιόμετρο από το κέντρο της πόλης, όπου συνήθως βρίσκονται τα πολύ μεγάλα φαρμακεία» απαντά  ότι «κάποιες μέρες μπορεί να μου απορρόφησε το ¼ του χρόνου εργασίας μου. Υπήρχε μέρα που δώσαμε και 300 και 350 tests».

Για τον ντόρο που έγινε και για το εάν όλο αυτό θα μπορούσε να είχε πάει καλύτερα η άποψη του κ. Ραϊσάκη είναι ότι τελικά ήταν μάλλον δύσκολο να εξελιχθούν διαφορετικά τα πράγματα. «Η αίσθησή μας, δεν ξέρω, νομίζω ότι έχω δίκιο σε αυτό, είναι ότι πρόκειται για ένα μέτρο που αποφασίστηκε και επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Δεν ήταν κάτι που είχε προγραμματιστεί μήνες πριν. Ήταν μία ιδέα της κυβέρνησης, κατ’ εμέ σωστή, όπου δόθηκε η εντολή να στηθεί ένα σύστημα υποστήριξης και να σχεδιαστεί μέσα σε πολύ λίγες μέρες. Για τον μικρό χρόνο που υπήρχε για να υλοποιηθεί το εγχείρημα θεωρώ ότι πήγε πάρα πολύ καλά. Δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια από τη στιγμή που έγινε υπό πίεση χρόνου να γίνει πολύ καλύτερα, να οργανωθεί περισσότερο. Είναι πολύ σημαντική βέβαια η συνεισφορά του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου στην υλοποίηση γιατί συμβούλευε την Κυβέρνηση με ποιο τρόπο θα έπρεπε να προχωρήσει ώστε η πίεση να είναι μικρότερη για τα φαρμακεία μας. Εάν δεν υπήρχε αυτή η παρέμβαση θεωρώ ότι τα πράγματα θα ήταν πολύ πολύ πιο δύσκολα».

Στην παρατήρηση ότι ενδεχομένως εάν όλο αυτό δεν αποφασιζόταν τελευταία στιγμή αλλά είχε προγραμματιστεί και οργανωθεί πιο έγκαιρα να είχαν αποφευχθεί τα προβλήματα που υπήρξαν ο κ. Ραϊσακης σχολιάζει ότι «είναι δεδομένο ότι έτσι θα γινόταν πιο σωστά, θα οργανωνόταν καλύτερα και θα ήταν μικρότερη η ταλαιπωρία μας. Το θέμα είναι ότι δεν υπήρχε χρόνος να αναβληθεί, θεωρώ».

Για τις αντιδράσεις που υπήρξαν από πλευράς φαρμακοποιών  η άποψη του κ. Ραϊσάκη είναι ότι «το κράτος έχει μία συνταγματική υποχρέωση να προασπίζει τη δημόσια υγεία. Αυτό θα πρέπει να του το αναγνωρίσουμε ασχέτως του τρόπου με τον οποίο το ίδιο νομίζει ότι πρέπει να το κάνει. Μέσα στη δημοκρατία η εκλεγμένη κυβέρνηση αποφασίζει πάντα -και αυτό το λέω χωρίς να με ενδιαφέρει ποιο κόμμα κυβερνά- πως θα προασπίσει τη δημόσια υγεία σε έκτακτες καταστάσεις. Θεωρώ ότι οι υγειονομικοί, ανεξάρτητα του ποιος κυβερνά, από τη στιγμή που το κράτος αποφασίζει με έναν συγκεκριμένο τρόπο για τη δημόσια υγεία, έχουν υποχρέωση όχι μόνο από το νόμο αλλά και ηθική, να στηρίξουν, όπως κάνουν πάντα όλα τα χρόνια στην κοινωνία, την όποια απόφαση που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν αυτό το εγχείρημα. Επομένως δεν το συζητώ ότι ήταν κάτι που έπρεπε να γίνει. Δεν κατανοώ τις αιτιάσεις του στυλ “έγινε πρόχειρα, κουράστηκα, δεν μπορώ, μου σπάνε τα νεύρα”. Όντως μας έσπασαν τα νεύρα. Υπήρχαν άνθρωποι που πίεζαν, δεν κατανοούσαν τις προϋποθέσεις και το πως λειτουργεί το μέτρο, νόμιζαν ότι εμείς αποφασίζαμε για το τι και πως θα γίνεται. Μας έτρωγαν χρόνο άδικα, κάποια φορά είχαμε και απρεπή συμπεριφορά αλλά θεωρώ ότι δεν πρέπει να χάνουμε τη μεγάλη εικόνα. Έπρεπε να στηρίξουμε όπως και όλοι οι υγειονομικοί, ο καθένας από το πόστο του αυτό κι οποιοδήποτε άλλο εγχείρημα θα βοηθούσε τον περιορισμό του κορωνοϊού».

Υπήρχαν ωστόσο και οι παράπλευρες… ωφέλειες. «Θεωρώ ότι το φαρμακείο ωφελήθηκε διότι δεχτήκαμε, και όχι μόνο εγώ αλλά και συζητώντας το και με άλλους συναδέλφους, την επίσκεψη από ανθρώπους που δεν είχαμε δει ποτέ μπροστά μας. Αυτοί οι άνθρωποι έμαθαν την πόρτα μας και εκτίμησαν το ρόλο μας. Δεν είναι τόσο το οικονομικό όφελος. Αυτό που κερδίσαμε είναι μεγαλύτερη κοινωνική αναγνώριση γιατί μας το έλεγαν οι άνθρωποι που έμπαιναν στο φαρμακείο μας. Ο κόσμος μας ευχαριστούσε. Κάποιοι μας έλεγαν και μία πρόταση παραπάνω. Μας έλεγαν γιατί μας ευχαριστούν. Ήταν πάρα πολύ σημαντικό αυτό για μένα. Στο φαρμακείο μου μπήκε πάρα πολύς κόσμος που εγώ δεν τον είχα ξαναδεί ποτέ. Αυτό νομίζω ότι ήταν ένα μεγάλο κέρδος».

Καλή η κοινωνική αναγνώριση, τι γίνεται όμως εάν δεν υπάρξει παράλληλα και αναγνώριση της προσφοράς των φαρμακοποιών από την πολιτεία; Στο κατά πόσο περιμένει και αυτήν την αναγνώριση ο κ. Ραϊσάκης απαντά: «Δεν γνωρίζω κανέναν που δεν θέλει να αναγνωρίζεται η προσφορά του. Από όποιο μετερίζι κι εάν προσφέρει, σε όποιους κι εάν προσφέρει. Από εκεί και πέρα προς το παρόν έχουμε δηλώσεις των αξιωματούχων της κυβέρνησης οι οποίοι έχουν αναγνωρίσει το ρόλο μας και την προσφορά μας και έχουν κάτσει –το είχαν προαναγγείλει άλλωστε- να συζητήσουν τα αιτήματα του κλάδου τα οποία είναι περισσότερο θεσμικά και λιγότερο οικονομικά. Γι’ αυτά βέβαια είναι αρμόδιος περισσότερο ο πρόεδρος μας (του ΠΦΣ) να σας μιλήσει, όμως ελπίζω ότι τουλάχιστον θα η θεσμοθέτηση των υπηρεσιών, το δικαίωμα να προσφέρεις υπηρεσίες και να αμείβεσαι θα εδραιωθεί».   

Ενδιαφέρον έχει η άποψη του κ. Ραϊσάκη για το θέμα των αντιδράσεων σε σχέση με το μέγεθος και τις δυνατότητες του κάθε φαρμακείου με την έννοια ότι προφανώς για τα μικρότερα φαρμακεία χωρίς υπαλλήλους όλο αυτό δεν θα ήταν απλά δύσκολο αλλά βουνό. «Είναι κάτι που το κατανοώ απολύτως. Υπήρξε ένα διάστημα που κι εγώ δεν είχα βοηθό. Άλλωστε να σημειώσω εδώ ότι οι βοηθοί που έχω δεν εργάζονται ταυτόχρονα αλλά σε δύο βάρδιες. Άλλος το πρωί άλλος το απόγευμα. Είχαν δίκιο. Η πίεση όταν είσαι μόνος σου είναι μεγάλη, πιο μεγάλη. Συνήθως όμως το φαρμακείο που δεν έχει βοηθό έχει λιγότερη δουλειά άρα η πίεση είναι πιο ελεγχόμενη. Όταν έχεις βοηθό σημαίνει ότι τον χρειάζεσαι, δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη. Αυτοί που ήταν μόνοι και είχαν δουλειά έτσι κι αλλιώς και δούλευαν στο όριο, αυτοί θεωρώ ότι πράγματι ταλαιπωρήθηκαν αρκετά».

Η απάντηση αυτή του Ραϊσάκη έφερε ως ερώτημα το εάν όλο αυτό που έχει συμβεί τους τελευταίους μήνες με τα ραντεβού για τους εμβολιασμούς και τα self tests και τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ένας οδηγός ενδεχομένως για το που θα πρέπει να βαδίσει το ελληνικό φαρμακείο. Ο ίδιος πιστεύει ότι «το 2021 είναι μία χρονιά – σταθμός  για τα φαρμακεία γιατί για πρώτη φορά μπήκαν στις υπηρεσίες, με την έννοια ότι θεσμοθετήθηκε ο ρόλος τους, θεσμοθετήθηκε η αμοιβή τους για παροχή υπηρεσιών. Ήταν ένα πάγιο και διαρκές αίτημα. Δεν θα εξετάσω εάν η αμοιβή είναι μικρή ή εάν οι υπηρεσίες ακόμη είναι περιορισμένες. Θα πω ότι αυτή η πανδημία μας έδωσε μία ευκαιρία και την αρπάξαμε από τα μαλλιά καθώς αποδείξαμε ότι έχουμε το δίκτυο να στηρίξουμε το οποιοδήποτε εγχείρημα και να παρέχουμε υπηρεσίες στους πολίτες. Αυτό θα πρέπει να το μετατρέψουμε σε προστιθέμενη αξία και να μας βοηθήσει στο να κατανοήσουμε ότι θα πρέπει να υπάρξουμε σε μεγαλύτερες μονάδες γιατί το να παρέχεις πλειάδα υπηρεσιών πέρα από αυτές που παρείχαμε προφανώς προϋποθέτει άλλο μέγεθος, άλλη οργάνωση. Δεν μπορούμε κατά μόνας να το κάνουμε. Λίγα πράγματα μπορούμε να κάνουμε κατά μόνας. Η κουβέντα αυτή έχει ανοίξει πολλά χρόνια. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή θα υπάρξουν κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις και θα προχωρήσουμε. Στην Ελλάδα είναι δύσκολο, δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε, δυστυχώς, μεταξύ μας».

 κ. Kώστας Ραϊσάκης