Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Τις προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων φαρμάκων που ήδη έχει καταθέσει στην πολιτεία -χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής κάποια ουσιαστική ανταπόκριση- υπενθύμισε ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου την οποία πραγματοποίησε την Τετάρτη 2 Μαρτίου με αποκλειστικό αντικείμενο το συγκεκριμένο θέμα θέλοντας να το αναδείξει  ακόμη περισσότερο καθώς βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας με τις διεκδικήσεις του.

Όπως τόνισε από την αρχή της ομιλίας του ο κ. Βαλτάς είναι μακριά από την πραγματικότητα τα όσα ακούγονται για το θέμα των ελλείψεων φαρμάκων που θέλουν να είναι ελάχιστος ο αριθμός των φαρμάκων που είναι ελλειπτικά, αφού η εικόνα που έχει ο ΠΦΣ από τα φαρμακεία όλης της χώρας είναι ότι σήμερα περίπου 150 φάρμακα είναι δυσεύρετα κάνοντας δύσκολη την καθημερινότητα των φαρμακοποιών που αφιερώνουν πολύ χρόνο για να βρουν τρόπο να εξυπηρετήσουν τους ασθενείς που τα ψάχνουν.

Πρόκειται για ένα μεγάλο αριθμό φαρμάκων «εν αντιθέσει, όπως είπε ο κ. Βαλτάς, με αυτά που ακούγονται ότι τα ελλειπτικά φάρμακα είναι ελάχιστα ή είναι αυτά τα οποία δηλώνονται μέσω της πλατφόρμας του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων», γεγονός άλλωστε που έφερε τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο να προχωρήσει σε αυτήν τη συνέντευξη Τύπου.

Για τον ίδιο ο λόγος των παράλληλων εξαγωγών που οδηγούν σε ελλείψεις «είναι ένας, ότι είμαστε η χώρα με τις φθηνότερες τιμές φαρμάκων σχέση με όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ», γεγονός που κεντρίζει κάποιους να εξάγουν τα φάρμακα –μια καθόλα νόμιμη πρακτική, εφόσον όμως έχει διασφαλιστεί η επάρκεια της εγχώριας αγοράς- σε χώρες όπου οι τιμές τους είναι πολλαπλάσιες.

«Είναι γνωστοί οι τιμοκατάλογοι που κυκλοφορούν και αποτελούν πεδίο δόξης λαμπρό για την επιχειρηματικότητα ορισμένων, οπότε βάσει αυτών των καταλόγων διαμορφώνονται και οι ελλείψεις στον δικό μας χώρο», ανέφερε χαρακτηριστικά δίνοντας ενδεικτικά έναν κατάλογο με τις τιμές ελλειπτικών φαρμάκων στην Ελλάδα και στη Γερμανία αντίστοιχα μεταξύ των οποίων και τα παρακάτω:

Με αυτές τις διαφορές τιμών αναρωτήθηκε ο κ. Βαλτάς «ποια φαρμακαποθήκη θα σκεφτεί τις ανάγκες του Έλληνα πολίτη, του Έλληνα ασφαλισμένου» με τέτοια περιθώρια κερδοφορίας;

Ελλειπτικά φάρμακα υπάρχουν σε όλες τις κατηγορίες φαρμάκων χρόνιων παθήσεων, όπως καρδιολογικά, αναπνευστικά, οφθαλμολογικά, νευροληπτικά, αντιπηκτικά, αντιεπιληπτικά και αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Σε ό,τι αφορά τους εμπλεκόμενους φορείς ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου αναφέρθηκε ξεχωριστά σε φαρμακευτικές εταιρείες, φαρμακαποθήκες, φαρμακεία αλλά και τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων που είναι ο ελεγκτικός φορέας.

Οι Φαρμακευτικές Εταιρείες

Σε ό,τι αφορά τις φαρμακευτικές εταιρείες ο κ. Βαλτάς διευκρινίζοντας ότι δεν αναφέρεται στο σύνολό τους είπε ότι:

• Δεν αναπροσαρμόζουν τις ποσότητες των φαρμάκων τις οποίες διαθέτουν στην αγορά από χρονιά σε χρονιά, όχι μόνο κατά 20% ως οφείλουν, αλλά υπάρχουν μαρτυρίες από φαρμακαποθήκες ότι υπάρχουν εταιρείες που μειώνουν περαιτέρω τις ποσότητες που εισάγουν και διανέμουν για συγκεκριμένα φαρμακευτικά σκευάσματα.
• Δεν γνωστοποιούν στον ΕΟΦ ούτε σε πραγματικό χρόνο, ούτε μετά από εύλογο χρονικό διάστημα, τις ποσότητες φαρμάκων τις οποίες διανέμουν όπως αυτές κατανέμονται ανά φαρμακαποθήκη, για να υπάρχει διαφάνεια, έλεγχος και σύγκριση της κατανομής.
• Δεν γνωστοποιείται από τις εταιρείες ούτε το χρονικό διάστημα της πραγματικής έλλειψης οφειλόμενης σε εσωτερικούς λόγους, ούτε και του χρόνου αποκατάστασης αυτής, που αποτελεί κρίσιμη πληροφορία την οποία χρειάζονται οι φαρμακαποθήκες, τα φαρμακεία και σίγουρα οι ασθενείς.
• Δημιουργούνται με ευθύνη των εταιρειών, τεχνητές ελλείψεις σε κρίσιμες χρονικές περιόδους ως διαπραγματευτικό μέσο πίεσης κατά την εξέταση αιτημάτων και ενστάσεων στην επιτροπή τιμών, προκειμένου να επιτύχουν καλύτερη διατίμηση.
• Υποτροφοδοτούν την αγορά «με το σταγονόμετρο» εξαιτίας της ανασφάλειας και επικαλούμενοι προσχηματικά τον κίνδυνο των εξαγωγών.
• Σε πολλές περιπτώσεις οι εταιρείες δεν απευθύνονται διαμαρτυρόμενες στον ΕΟΦ για την επίβλεψη και την επιβολή ελέγχου και που οφείλει να ασκεί ως ρυθμιστική αρχή στον εφοδιασμό της αγοράς φαρμάκου, όταν διαπιστώνουν στρεβλώσεις που αφορούν δικά τους σκευάσματα, τα οποία καταλήγουν να στερούνται οι ασθενείς.

Οι Φαρμακαποθήκες

Σε ό,τι αφορά το ρόλο του χονδρεμπορίου στο πρόβλημα των ελλείψεων φαρμάκων ο κ. Βαλτάς ανέφερε ότι υπάρχουν φαρμακαποθήκες που:

• ασχολούνται αποκλειστικά και μόνο με τις παράλληλες εξαγωγές, έχοντας πάνω από 50% του τζίρου τους για εξαγωγική δραστηριότητα,
• ελάχιστο πελατολόγιο φαρμακείων,
• ελάχιστους κωδικούς φαρμάκων πώλησης,
• με αξία αποθεμάτων πολύ μικρότερη από το μέσο όρο των φαρμακαποθηκών που ως βασική λειτουργία τους έχουν τη διάθεση φαρμάκων στα φαρμακεία της ελληνικής αγοράς,
• για να αποκτήσουν ανταγωνιστικότητα στο χώρο του χονδρεμπορίου, μπαίνουν και αυτές στην διαδικασία τις εξαγωγικής δραστηριότητος, ώστε να αποκτήσουν ρευστότητα και να είναι ανταγωνιστικές στο χώρο αυτό, λόγω του χαμηλού κέρδους της εσωτερικής αγοράς.
• αυξάνουν κατακόρυφα τις εξαγωγές τους στο τέλος κάθε έτους για να βελτιώσουν απλά τον ισολογισμό τους.

Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων

Αυστηρή κριτική έκανε ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου στον επίσημο εποπτικό φορέα που όπως είπε, «πρέπει να διεξάγει ελέγχους για να μπορεί να εξασφαλίζει την επάρκεια της ελληνικής αγοράς τουλάχιστον για ένα τρίμηνο, να μπορεί να παρακολουθεί τις φαρμακαποθήκες για τις παράλληλες εξαγωγές τους και ταυτόχρονα να καταρτίζει έναν επικαιροποιημένο κατάλογο με φάρμακα τα όποια είναι πραγματικά ελλειπτικά». Για τον κ. Βαλτά «δυστυχώς τίποτα από όλα αυτά δεν συμβαίνει».

Μάλιστα ο πρόεδρος του ΠΦΣ αναφέρθηκε στο γνωστό ζήτημα της εφαρμογής που θα βοηθούσε ο γιατρός να ενημερώνεται on line για το ποια φάρμακα είναι ελλειπτικά ώστε να μην τα συνταγογραφεί για όσο διάστημα λείπουν από την αγορά αλλά να κάνει μία άλλη επιλογή, όπου είναι αυτό εφικτό.

«Θα ήθελα να σας αναφέρω - γιατί είναι γνωστό - ότι πριν σχεδόν 2 χρόνια επί υπουργίας κ. Κικίλια, έγινε συνάντηση έπειτα από αίτημα του ΠΦΣ με όλους τους εμπλεκομένους φορείς  για τις ελλείψεις. Παρουσία του Υπουργού με τον Υφυπουργό κ. Κοντοζαμάνη, με υπηρεσιακούς παράγοντες του Υπουργείου Υγείας, τον κ Φιλίππου και υπηρεσιακούς παράγοντες του ΕΟΦ, έγινε τότε η συνάντηση γιατί το πρόβλημα ήταν αυξημένο, και αποφασίστηκε να δημιουργηθεί μια εφαρμογή που να παρακολουθεί τις πραγματικές ελλείψεις και όχι αυτές που θεώρει ο ΕΟΦ ότι είναι ελλείψεις.

Καταλήξαμε στην πρόταση ο ΠΦΣ να δημιουργήσει μια εφαρμογή οπού θα συλλέγει σε real time δεδομένα από τις φαρμακαποθήκες, τους φαρμακοποιούς και τους ΦΣ ανά περιοχή, τα οποία θα διασταυρώνονται σε ένα δείγμα αντιπροσωπευτικών ελλείψεων σε πανελλαδικό επίπεδο. Το δείγμα αυτό θα αποστέλλεται στην εφαρμογή του ΕΟΦ και θα δημιουργείται μια επικαιροποιημένη λίστα που θα ενημερώνει την ΗΔΙΚΑ, ώστε ο ιατρός να πληροφορείται σε πραγματικό χρόνο, ότι το φάρμακο που συνταγογραφεί είναι πιθανώς ελλειπτικό».

Γενικότερα οι γιατροί έχουν έλλειψη ενημέρωσης για το θέμα των ελλείψεων σύμφωνα με τον κ. Βαλτά, γεγονός που σίγουρα δεν βοηθάει. 

Όπως είπε «οι γιατροί υπερσυνταγογραφουν πέραν τον υποδείξεων των επισήμων κλινικών πρωτοκόλλων όπως τώρα πχ. για την αζιμοθρυκινη ή απλά συνεχίζουν να συνταγογραφούν ελλειπτικά φάρμακα καθόσον κανείς δεν τους έχει ενημερώσει για την έλλειψη αυτή.

Κανείς δεν τους ενημερώνει για τις αυξημένες ανάγκες που δημιουργούνται συγκυριακά λόγω της πανδημίας και που οδηγούν στην απότομη αύξηση και ζήτηση συγκεκριμένων φαρμάκων ή αυξημένα προβλήματα που δημιουργούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα. Αυτές οι ελλείψεις παρουσιάζονται εδώ και 2 χρόνια και σε άλλες χώρες της  ΕΕ, στις οποίες όμως η πολιτεία έχει βρει λύση στο πρόβλημα».

Το θέμα όμως για τον κ. Βαλτά είναι ότι πέρα ότι δεν λαμβάνονται τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν, δεν εφαρμόζεται καν η υφιστάμενη νομοθεσία. «Προβληματιζόμαστε γιατί υπάρχει δυσκολία από την πολιτεία να αξιοποιήσει και να εφαρμόσει τους υπάρχοντες νόμους όπως πχ  για την προστασία της Δημόσιας Υγείας ή να νομοθετήσει νέους», όπως είπε χαρακτηριστικά.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος υπενθύμισε στους δημοσιογράφους που παρακολούθησαν διαδικτυακά τη συνέντευξη Τύπου ότι ήδη έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για το θέμα των ελλείψεων, και συγκεκριμένα:

• Απαγόρευση των εξαγωγών σε διαπιστωμένα ελλειπτικά φάρμακα, όχι για ένα διάστημα τριών μηνών αλλά για ένα διάστημα πέραν των έξι, καθόσον οι φαρμακαποθήκες στην πρώτη περίπτωση τα κρατούν 2 – 3 μήνες στις αποθήκες τους χωρίς να τα διαθέτουν στην ελληνική αγορά και μετά τα εξάγουν μαζικά.
• Απαγόρευση των πωλήσεων μεταξύ των φαρμακαποθηκών πέραν από ένα φυσιολογικό ποσοστό. Δεν είναι δυνατόν το 70 – 80% τους τζίρου μιας φαρμακαποθήκης να είναι πωλήσεις σε μια άλλη φαρμακαποθήκη. Αυτό θα πρέπει να περιοριστεί σε ένα αποδεκτό ποσοστό, για να δώσει την δυνατότητα συνεργασιών μικρών συνήθως φαρμακαποθηκών για την αγορά από κοινού παραφαρμάκων, καλλυντικών ώστε να μπορούν να είναι ανταγωνιστικές.
• Να υπάρξει εφαρμογή real-time ενημέρωσης για το τι εξαγωγές πραγματοποιεί κάθε φαρμακαποθήκη. Ώστε να γνωρίζουν όλοι, η πολιτεία, η φαρμακευτική εταιρία και εμείς οι φαρμακοποιοί τι εξάγει η κάθε φαρμακαποθήκη (περιγραφή: τις ζητήθηκε ένα συγκεκριμένο ελλειπτικό σκευάσματα και ενώ αρνήθηκε να το διαθέσει, το εξήγαγε και δεν ικανοποίησε το αίτημα του ελληνικού φαρμακείου, ένας τρόπος για να εξαλειφθεί η ταλαιπωρία του Έλληνα ασφαλισμένου).
• Τον έλεγχο των φαρμακαποθηκών ως προς τους κωδικούς που έχει συνολικά. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει φαρμακαποθήκη που να έχει πχ 1000 κωδικούς, όταν το φαρμακείο σήμερα διαθέτει πάνω από 6000 κωδικούς. Αυτές οι αποθήκες δεν είναι αποθήκες που προμηθεύουν φαρμακεία αλλά φαρμακαποθήκες παράλληλων εξαγωγών.
• Υλοποίηση επιτέλους της απόφασης του ΕΟΦ και του ΠΦΣ για την εφαρμογή από την οποία θα ενημερώνεται ο γιατρός για το φάρμακο που τελεί υπό έλλειψη.

Πέρα από τη συνέντευξη Τύπου ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, όπως είπε ο κ. Βαλτάς, «ανέλαβε την πρωτοβουλία να συγκαλέσει έκτακτη συνάντηση με όλους τους εμπλεκομένους φορείς, φαρμακευτικές εταιρείες φαρμακαποθήκες ιδιωτικές και συνεταιριστικές, για να συνομολογήσουμε ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί και ότι θα πρέπει να πάρουμε αποφάσεις και να υπάρξουν συμβιβαστικές λύσεις, με καθαρή στόχευση ότι επιτέλους ο Έλληνας Ασφαλισμένος  ο Έλληνας ασθενής θα πρέπει να βρίσκει το φάρμακο του και την θεραπεία του.

Αυτές οι προτάσεις θα κατατεθούν στον Υπουργό Υγείας καθόσον μπορεί να απαιτούν και νέες νομοθετικές ρυθμίσεις».