Πρέπει να χτυπηθούν οι παράλληλες εξαγωγές που είναι το βασικότερο αίτιο των ελλείψεων φαρμάκων. Αυτή είναι η θέση που εκφράζει μιλώντας στο DailyPharmaNews o Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Απόστολος Βαλτάς τονίζοντας ότι η συνεχής προσπάθεια ανάδειξης της ανάγκης επίλυσης του συγκεκριμένου προβλήματος, τόσο από τη διοίκηση του ΠΦΣ όσο και από τις παρεμβάσεις τοπικών Φαρμακευτικών Συλλόγων καθώς και οι προσπάθειες συνεννόησης με τους υπόλοιπους φορείς που εκπροσωπούν τους υπόλοιπους κρίκους της αλυσίδας του φαρμάκου, πρέπει επιτέλους να οδηγήσει σε ουσιαστικές και πρακτικά εφαρμόσιμες λύσεις για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση αυτού του μεγάλου διαχρονικού προβλήματος, που τελικά όμως απαιτεί κόψιμο του γόρδιου δεσμού με εφαρμογή πολύμηνης απαγόρευση εξαγωγών των ελλειπτικών φαρμάκων. 

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

«Οι πρωτοβουλίες μας για το θέμα των ελλείψεων φαρμάκων είναι συνεχείς καθόσον, όπως έχω πει επανειλημμένα, για εμάς αυτό είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα μετά την επίλυση του προβλήματος των «μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων μέσω e-shop» ξεκαθάρισε εξαρχής ο κ. Βαλτάς, θέλοντας να δώσει μία καλύτερη εικόνα του παγόβουνου που υπάρχει κάτω από την επιφάνεια της προσπάθειας που καταβάλλεται, για να βρεθεί λύση στο χρόνιο αυτό πρόβλημα που ταλαιπωρεί καθημερινά φαρμακοποιούς και ασθενείς.

Αυτή η προσπάθεια έχει ξεκινήσει, όπως λέει από την πρώτη του κιόλας θητεία, όταν διαδέχτηκε τον τέως πρόεδρο κ. Κυριάκο Θεοδοσιάδη, ύστερα από τη συμφωνία μεταξύ τους να μοιραστούν από 1,5 χρόνο την προεδρία στο Δ.Σ. του ΠΦΣ που είχε προκύψει από τις εκλογές του 2017. Και έφερε μάλιστα και μία σημαντική συμφωνία με τη διοίκηση του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, έστω κι εάν μέχρι σήμερα αυτή παραμένει στον αέρα με ευθύνη του κρατικού φορέα. «Θα ήθελα εδώ να θυμίσω ότι πριν τρία χρόνια με την ανάληψη της θέσης του προέδρου του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου στην πρώτη μου θητεία, λίγο μετά το καλοκαίρι του 2019 ζήτησα και είχα μία συνάντηση με τον τότε Υπουργό Υγείας, τον κ. Βασίλη Κικίλια και με τον κ. Βασίλη Κοντοζαμάνη που ήταν Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας, παρουσία όλου του επιτελείου του ΕΟΦ. Σε αυτή τη συνάντηση είχε ληφθεί μία από κοινού με τον ΕΟΦ απόφαση, να φτιάξουμε μία πλατφόρμα όπου συλλέγοντας data μέσω των φαρμακευτικών συλλόγων και των φαρμακοποιών όλης της χώρας για τα φάρμακα που πραγματικά είναι σε έλλειψη, θα τα αποστέλλουμε στον ΕΟΦ ώστε να ενημερώνονται online οι ιατροί για να μην τα συνταγογραφούν. Ενώ όμως το κομμάτι που του αναλογούσε ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος το υλοποίησε και μάλιστα άμεσα, ο ΕΟΦ αποδείχθηκε κατώτερος των περιστάσεων, δεν φάνηκε συνεπής με το δικό του κομμάτι της συναπόφασης το οποίο μέχρι σήμερα έχει μείνει ανεκπλήρωτο. Εμείς κάναμε αυτό που έπρεπε, ετοιμάσαμε από την πλευρά μας την πλατφόρμα που μας στοίχησε μάλιστα αρκετά χρήματα και θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να ξεκινήσει να λειτουργεί, εφόσον ο ΕΟΦ το αποφασίσει. Η πλατφόρμα για εμάς είναι σημαντική γιατί θα έρθει για να αποτυπώσει την εικόνα των ελλείψεων σε πραγματικό χρόνο και θα βοηθήσει ειδικά τον ασθενή για να μην ταλαιπωρείται τόσο πολύ, εφόσον ο γιατρός πλέον θα γνωρίζει ποιο είναι το ελλειπτικό φάρμακο».

Ο κ. Βαλτάς ωστόσο πέρα από το ότι με ευθύνη του ΕΟΦ δεν προχώρησε η συγκεκριμένη εφαρμογή και ακόμη αναμένεται η λειτουργία της, που σίγουρα θα βοηθούσε, θεώρησε ανάγκη να υπενθυμίσει ότι σε αυτές τις συναντήσεις τέθηκαν μία σειρά από ζητήματα και αυτό συνέβη, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «με πρωτοβουλία μόνο δική μας όταν κάποιοι άλλοι – κυρίως οι φαρμακαποθηκάριοι αλλά ακόμη και οι εταιρείες – απλώς βρισκόντουσαν σε συναντήσεις με μία λογική ότι αυτό δεν είναι δικό τους πρόβλημα. Για εμάς όμως από τότε που αναλάβαμε τη διοίκηση του Πανελληνίου το θέμα αυτό, μας απασχολεί διαρκώς και φροντίζουμε να είναι πάντα στην επικαιρότητα με πλήθος δελτίων Τύπου, επιστολών, δημόσιων παρεμβάσεων και από εμάς ως Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο και από τοπικούς Φαρμακευτικούς Συλλόγους.

Μην ξεχνάτε ότι βρεθήκαμε σε αντιπαράθεση με τους ιδιώτες φαρμακαποθηκάριους όταν προσβάλανε την απόφαση της απαγόρευσης των εξαγωγών από τον ΕΟΦ προσφεύγοντας στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Κι αυτό το κάνουμε όχι γιατί το πρόβλημα είναι δικό μας μόνο, είναι του κόσμου και είναι ένα πρόβλημα που διογκώνεται».

Ωστόσο το θέμα για τον κ. Βαλτά αυτή τη στιγμή δεν είναι η αντιπαράθεση αλλά να βρεθεί λύση στο πρόβλημα. Σε ό,τι αφορά την πρόσφατη κίνηση του ΣΦΕΕ να καταθέσει με επιστολή του προτάσεις προς το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΦ για το θέμα των ελλείψεων ο κ. Βαλτάς επισημαίνει ότι στοχεύει εκεί που στοχεύουν και οι φαρμακοποιοί, «εκείνοι για τους δικούς τους λόγους, εμείς για τους δικούς μας αλλά ο στόχος είναι ένας, το ότι δεν είναι δυνατόν να βρισκόμαστε συνεχώς απέναντι σ’ ένα πρόβλημα που διογκώνεται και λέγεται αύξηση των παράλληλων εξαγωγών. Υπ’ αυτήν την έννοια τις προτάσεις ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος τις κρίνει ως θετικότατες. Σε κάποια στιγμή θα πρέπει να πάψουμε να στρουθοκαμηλίζουμε ή να μιλάμε αόριστα».

Αυτό, όπως τονίζει ο κ. Βαλτάς, η διοίκηση του ΠΦΣ ήδη έχει δείξει ότι το κάνει εδώ και πολύ καιρό στην πράξη. «Στις 2 Μαρτίου σε συνέντευξη Τύπου αναφερόμενος στο ποιοι εμπλέκονται στο θέμα των ελλείψεων μίλησα για τις φαρμακευτικές εταιρείες, μίλησα για τις φαρμακαποθήκες, μίλησα για τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, μίλησα ακόμη και για τις ευθύνες φαρμακοποιών, που όμως είναι ελάχιστοι, ενώ κατέθεσα και συγκεκριμένες προτάσεις. Όλα αυτά, για να βρούμε μία κοινή συνισταμένη και να πάμε στον αρμόδιο Υπουργό, όχι για να λύσουμε το πρόβλημα αλλά για να ξεκινήσουμε διαδικασίες για την άμβλυνση του προβλήματος.

Πριν λοιπόν δύο εβδομάδες τηλεφώνησα σε όλους τους προέδρους των φορέων που συμμετέχουμε από κοινού στην αλυσίδα διακίνησης του φαρμάκου. Τους ρώτησα εάν συμφωνούν στο να ετοιμαστεί μία επιστολή που να σταλεί στον Υπουργό και να τον καλεί, ενόψει Αυγούστου - που θα κλείσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες και το πρόβλημα των ελλείψεων θα επιδεινωθεί - να συγκαλέσει μία συνάντηση όλων μας για να συζητήσουμε το πρόβλημα και μέσα από την κατάθεση προτάσεων που δεν θα είναι στη θεωρία αλλά στην πράξη να δούμε τι μέτρα μπορούν να ληφθούν. Εξαιτίας της γενικότερης κατάστασης με τις ελλείψεις πρώτων υλών, λόγω πανδημίας και πολέμου στην Ουκρανία, οι χώρες - της βόρειας Ευρώπης κυρίως - που προσπαθούν να αναπληρώσουν τις δικές τους ελλείψεις θα το κάνουν στρεφόμενες προς τις χώρες εκείνες που έχουν χαμηλότερες τιμές φαρμάκων για να κάνουν παράλληλες εισαγωγές από αυτές. Σε τέτοιες συνθήκες το πρόβλημα για εμάς όχι μόνο απλά επιδεινώνεται αλλά στην πραγματικότητα πολλαπλασιάζεται και γι’ αυτό θεωρήσαμε σωστό να πάρουμε αυτήν την πρωτοβουλία. Ο Υπουργός αποδέχτηκε την πρότασή μας και αναμένεται μέσα στις επόμενες μέρες να γίνει αυτή η σημαντική συνάντηση με την παρουσία του ΕΟΦ».   

Τι περιμένει ο κ. Βαλτάς από αυτή τη συνάντηση σε σχέση με ό,τι έχει συμβεί στο παρελθόν; «Προτάσεις υλοποιήσιμες στη βάση ότι το πρόβλημα δεν είναι η κερδοφορία κάποιων αλλά η καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών. Αυτό που περιμένω είναι να βρεθούμε όλοι με τον Υπουργό και τον Πρόεδρο του ΕΟΦ για να βρούμε λύσεις ρεαλιστικές, - προφανώς δεν περιμένουμε να λυθεί το πρόβλημα από τη μία μέρα στην άλλη - καθώς είναι σημαντικό τουλάχιστον να συμφωνήσουμε σε κάποιους κανόνες που σταδιακά θα ελαττώσουν, θα ελαχιστοποιήσουν τις ελλείψεις φαρμάκων στην Ελλάδα. Υπ’ αυτό το πρίσμα θεωρώ σωστές τις προτάσεις του ΣΦΕΕ όπως και η τοποθέτηση του προέδρου της ΟΣΦΕ – σ.σ. μέσα από το DailyPharmaNews- πάνω στις προτάσεις αυτές αλλά η ουσία για μένα είναι μία: ποια είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος; Από τη στιγμή που οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα είναι χαμηλές ο “θεωρητικισμός” και η πρόθεση να αυξηθούν οι τιμές των φαρμάκων ώστε να πάψουν τα φάρμακα που έχουμε στη χώρα μας να είναι εξαγώγιμα λόγω μεγάλων διαφορών στη τιμή τους σε σχέση με άλλες χώρες όπου είναι πολύ ακριβότερα, δεν έχει νόημα να τίθεται στο τραπέζι. Μπορεί ενδεχομένως αυτό να εφαρμοστεί σε 4-5 χρόνια. Στην παρούσα φάση λοιπόν θα πρέπει κάποιοι να βάλουν νερό στο κρασί τους και κάποιοι να σκεφτούν το ρόλο και το λόγο λειτουργίας τους που είναι η εξυπηρέτηση του ασθενή. Αυτό σημαίνει ότι παράλληλες εξαγωγές δεν μπορούν να γίνονται για φάρμακα που είναι ελλειπτικά».

Ενόψει της συνάντησης με τον Υπουργό Υγείας και τον Πρόεδρο του ΕΟΦ ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου για μία ακόμη φορά τονίζει τη βασική του θέση, την οποία προφανώς και θα θέσει ως βάση συζήτησης από πλευράς φαρμακοποιών: «Οι παράλληλες εξαγωγές είναι ο βασικός λόγος και ο πυρήνας του φαινομένου των ελλείψεων φαρμάκων στη χώρα μας. Όλα τα άλλα είναι κερασάκια στο πρόβλημα».

Εξηγώντας καλύτερα αυτήν την τοποθέτηση ο κ. Βαλτάς θέτει κάποια ερωτήματα. «Εγώ θέλω να ακούσω από τους άλλους ποιο είναι γι’ αυτούς το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα που δημιουργεί τις ελλείψεις; Είναι αληθές το γεγονός ότι υπάρχουν φαρμακαποθήκες που δίνουν φάρμακα μόνο σε άλλες φαρμακαποθήκες; Είναι αληθές το γεγονός ότι κατά κάποιο τρόπο μία φαρμακαποθήκη ενώ της δίνει η εταιρεία 100 κουτιά ενός φαρμάκου, τα 50 από αυτά τα διοχετεύει σε άλλη αποθήκη. Γιατί να το κάνει αυτό; Για να τα δώσει αυτή η αποθήκη στους δικούς της πελάτες. Όχι φυσικά. Για να τα εξάγει στο εξωτερικό! Σε τελική ανάλυση, εάν θέλουμε να μιλήσουμε με ειλικρίνεια θα πρέπει να παρθούν αποφάσεις με βάση την αναγκαιότητα η ελληνική αγορά να είναι καλυμμένη από φάρμακα και θα πρέπει να απαγορευτούν οι εξαγωγές σε τέτοιο χρονικό διάστημα ώστε αυτός που σκέπτεται να εξάγει, να μην εξάγει!

Εάν ξαφνικά, αύριο βρεθεί κάποιος μάγος που απαγορεύσει τις εξαγωγές για ένα χρόνο, μετά από ένα μήνα δεν θα υπάρχει φάρμακο ελλειπτικό. Και να το τονίσω αυτό για ποιο λόγο; Κάποιοι λένε ότι “εγώ εξάγω όχι ελλειπτικά φάρμακα αλλά αυτά που μου περισσεύουν. Ψεύδεται ασύστολα! Μάλλον θέλει να ωραιοποιήσει μία κατάσταση σε ένα πρόβλημα που είναι πραγματικό αλλά εκείνος θέλει να το υποβαθμίσει. Κυκλοφορούν λίστες στις εγχώριες φαρμακαποθήκες με φάρμακα τα οποία ζητάνε οι ξένες χώρες για εισαγωγή προς αυτές. Όσες φορές έπεσαν στα χέρια μου αυτές οι λίστες, όλα τα φάρμακα ήταν μέσα σε αυτές ήταν ελλειπτικά φάρμακα. Τα ελλειπτικά φάρμακα είναι τα φάρμακα όχι ελληνικών εταιρειών αλλά πολυεθνικών εταιρειών που είναι καινοτόμα, πρωτότυπα. Ούτε γενόσημα, ούτε off patent».

Το θέμα βεβαίως είναι ότι απέναντι σε αυτή τη «μαγική λύση» - μίας πολύ μεγάλης και χρονικά παρατεταμένης απαγόρευσης των εξαγωγών κάποιων φαρμάκων που είναι αποδεδειγμένα ελλειπτικά λόγω των παράλληλων εξαγωγών - θα υπάρξουν προσφυγές στη δικαιοσύνη από πλευράς φαρμακαποθηκών. Με βάση ότι η νομοθεσία - ευρωπαϊκή και ελληνική - επιτρέπει τις παράλληλες εξαγωγές το DailyPharmaNews έθεσε στον κ. Βαλτά το ερώτημα, στη λογική του «ότι είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό» –ειδικά όταν κάποιοι εκμεταλλεύονται το νόμο για να κερδίσουν σε βάρος της υγείας και της ασφάλειας των πολιτών- πώς θα έβλεπε ως μία πιθανή κίνηση άμυνας απέναντι σε αυτήν την πρακτική της προσφυγής, την δημοσιοποίηση του ονόματος των φαρμακαποθηκών που προσφεύγουν ώστε πολίτες και φαρμακοποιοί να γνωρίζουν ποιος κάνει τι.

Ο κ. Βαλτάς απάντησε ότι συμφωνεί απόλυτα αλλά και πάλι αυτό θα αναδείκνυε τη μία πλευρά του προβλήματος σημειώνοντας ότι «υπάρχουν και κάποιοι που δεν προσφεύγουν αλλά εξάγουν κι ίσως εξάγουν πολύ».         

Για τον ίδιο θα έπρεπε, και το περιμένει να γίνει, να δημιουργηθεί μία επιτροπή που να γνωρίζει αν η τάδε φαρμακαποθήκη  εξάγει και μάλιστα τα είδη και τις ποσότητες που εξάγει. Πρέπει να δημιουργηθούν εργαλεία που να ενισχύσουν τη διαφάνεια στη διακίνηση του φαρμάκου από την παραγωγή μέχρι την αγορά από το χρήστη του. Αυτό κάποιοι, όπως λέει, δεν το υποστηρίζουν και δεν το επιθυμούν κι αναρωτιέται «για ποιο λόγο να μην το γνωρίζει σε τελική ανάλυση ο ίδιος ο πελάτης της φαρμακαποθήκης για να μπορεί να πράξη τα δέοντα; Έχει νόημα ο ΕΟΦ να έχει τα στοιχεία αυτά και να τα κρατάει μόνο για τον εαυτό του;».

Καταλήγοντας ο κ. Βαλτάς εκφράζει την αισιοδοξία του για το αποτέλεσμα της επικείμενης συνάντησης των φορέων της διακίνησης των φαρμάκων με τον Υπουργό Υγείας και τον Πρόεδρο του ΕΟΦ υπενθυμίζοντας και πάλι την πολύ δουλειά που έχει γίνει για το θέμα αυτό από πλευράς ΠΦΣ λέγοντας χαρακτηριστικά ότι η προαναφερόμενη πρόταση για τη διαφάνεια «είναι μία μόνο από τις πολλές προτάσεις που έχουμε καταθέσει ως Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος. Ωστόσο θεωρούμε ότι όλα αυτά απαλύνουν το πρόβλημα. Το πρόβλημα θα λυθεί μόνο εάν κόψεις τον γόρδιο δεσμό και αυτό γίνεται με πολύμηνη - χωρίς πισωγυρίσματα - απαγόρευση των εξαγωγών ελλειπτικών φαρμάκων».