Αυτό που θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις ΡΠ τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο είναι η καλύτερη κατανόηση των «σημείων πόνου».  

Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη

Οι Ρευματικές Παθήσεις αφορούν ένα ευρύ φάσμα εμπλεκομένων: αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις για τις πολιτικές υγείας, τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, τους επαγγελματίες υγείας, τις φαρμακευτικές εταιρείες αλλά και το γενικό πληθυσμό. Ενώ όμως η υγειονομική περίθαλψη έχει γίνει ένα πολύ ορατό θέμα διεθνούς συζήτησης λόγω της πανδημίας COVID-19, οι ρευματικές παθήσεις παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστες και αδιευκρίνιστες σε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, παρά τη σοβαρότητα και τον επιπολασμό τους.

Στην κατανόηση των «σημείων του πόνου» επικεντρώνεται το φετινό μήνυμα της EULAR και της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.

Η επικέντρωση στην κατανόηση των «σημείων πόνου» που έχουν οι ασθενείς με ρευματικά νοσήματα, η συρρίκνωση του ιατρικού εργατικού δυναμικού, οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής για ραντεβού ή η έλλειψη κατανόησης των ρευματικών παθήσεων μεταξύ των κυβερνητικών υπευθύνων λήψης αποφάσεων, είναι το φετινό μήνυμα της EULAR και της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α) με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αρθρίτιδας-12 Οκτωβρίου.  

Κατανόηση και διαχείριση του χρόνιου πόνου

Είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα, το οποίο όσοι το έχουν βιώσει μπορούν να το περιγράψουν με διαφορετικό τρόπο, καθώς διαφορετικοί και υποκειμενικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την εμπειρία ενός ατόμου στον πόνο.
Μπορεί να εκδηλώνεται ως δυσκολία ή αδυναμία κίνησης ενός μέλους του σώματος, ως μούδιασμα, τσίμπημα, κάψιμο, μπορεί να είναι ήπιος, έντονος ή βασανιστικός.

Μπορεί κάποιος να αισθάνεται πόνο σε μια περιοχή του σώματος, όπως το στήθος, το γόνατο, στην πλάτη, την κοιλιά ή μπορεί να αισθάνεται πόνο διάχυτο σε όλο το σώμα. Ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος.

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε για να μπορέσουμε να τον διαχειριστούμε καλύτερα τον οξύ και το χρόνιο πόνο

Ο οξύς πόνος συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά λόγω τραυματισμού, φλεγμονής ή ασθένειας και έχει περιορισμένη διάρκεια.

Ο χρόνιος πόνος διαρκεί περισσότερο από τον οξύ πόνο, συνεχίζει να υπάρχει για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συνήθως περισσότερο από 3 μήνες και γενικά είναι ανθεκτικός στη φαρμακευτική θεραπεία. Ο χρόνιος πόνος είναι μια σύνθετη ασθένεια, είναι πολύπλοκος και κάθε ασθενής τον βιώνει διαφορετικά, δε θεραπεύεται πάντα, αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι αποτελεσματικής διαχείρισης του.

Η έγκαιρη θεραπεία είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης του μακροχρόνιου πόνου

Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία και το είδος του πόνου. Υπάρχουν διαθέσιμες πολλές φαρμακευτικές θεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των αναλγητικών, των αντιεπιληπτικών και των αντικαταθλιπτικών. Υπάρχουν, επίσης, συμπληρωματικές ή εναλλακτικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός, η ψυχοθεραπεία, η φυσικοθεραπεία. Υπάρχουν και τεχνικές αυτοδιαχείρισης –στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής– που μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να μειώσει τον πόνο ή τον τρόπο με τον οποίο νιώθει τον πόνο και να μπορέσει να αυξήσει την ποιότητα ζωής του.

Ο χρόνιος πόνος έχει αναγνωρισθεί από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως ασθένεια

Οι καταστάσεις χρόνιου πόνου είναι οι πιο διαδεδομένες χρόνιες παθήσεις που απασχολούν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της κοινωνικής και επαγγελματικής δραστηριότητας, καθώς και σε κοινωνική απομόνωση και να επηρεάσει δραματικά την καθημερινή ζωή του ατόμου που υποφέρει από πόνο. Η εμπειρία του πόνου επηρεάζει και επηρεάζεται από τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις συμπεριφορές, το κοινωνικό και εργασιακό μας περιβάλλον. Η ίδια η κατάθλιψη επιδεινώνει τον πόνο, με αποτέλεσμα το άτομο να μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο.

Η επιτυχής διαχείριση του χρόνιου πόνου απαιτεί εκπαίδευση και αυτοδιαχείριση σε βασικές δεξιότητες ζωής

Η εκπαίδευση στη διαχείριση του πόνου εξακολουθεί να αποτελεί χαμηλή προτεραιότητα στα προγράμματα σπουδών των επαγγελματιών υγείας, παρά την έρευνα δεκαετιών που τεκμηριώνει τις ανεκπλήρωτες παγκόσμιες εκπαιδευτικές ανάγκες.

Οι ΡΠ αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία αναπηρίας, είναι υπεύθυνες για το 60% των αναρρωτικών αδειών μακράς διαρκείας και οδηγούν εκτός εργασίας το 50% των ασθενών. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι το 25% των ασθενών με ρευματικές παθήσεις εγκαταλείπει την εργασία του μέσα στα 5 πρώτα χρόνια από την διάγνωση. Το δε κοινωνικό κόστος των ρευματοπαθών είναι δυσβάσταχτο, πλήττει καίρια την κοινωνική ανάπτυξη και ευημερία.
«Οι πάσχοντες υφίστανται μεγάλες συνέπειες στην προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική τους ζωή. Στην Ελλάδα, με την παρατεταμένη κρίση και ύφεση, οι πάσχοντες έχουν δυσκολίες στην πρόσβαση τους στο γιατρό και στην θεραπεία», τόνισε η Πρόεδρος της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α, κα Αθανασία Παππά.

Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν πρόβλημα πρόσβασης σε ιατρό λόγω αδυναμίας εξασφάλισης ραντεβού στις δημόσιες δομές ή σε ιατρό συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ, λόγω αδυναμίας πληρωμής αμοιβής ιδιώτη γιατρού αλλά και λόγω απόστασης ή αδυναμία μετακίνησης στο ιατρείο. Ασθενείς δηλώνουν ότι η κατάσταση της υγείας τους επιδεινώθηκε λόγω καθυστέρησης ή ακόμα και διακοπής της θεραπείας τους. Οι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις θα πρέπει να έχουν κατάλληλη πρόσβαση σε εξειδικευμένη και ποιοτική ιατρική και υγειονομική φροντίδα, ώστε να βελτιστοποιηθεί η μακροχρόνια ποιότητα της ζωής.
«Στην Ελλάδα η έλλειψη πολιτικών υγείας για την ορθή αντιμετώπιση των ρευματικών παθήσεων και των συνεπειών τους έχει ως αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση, τις δυσκολίες πρόσβασης στην κατάλληλη θεραπεία και την έλλειψη μέτρων στα άτομα ΑΜΕΑ», επισημαίνει η κα Αθανασία Παππά.

Πόσο βοηθούν οι ενημερωτικές δράσεις για είναι υποψιασμένος ο ασθενής;

Όπως ανέφερε, μιλώντας στο DailyPharmaNews, η Πρόεδρος της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α, σχετικά με το αν οι ασθενείς έχουν καταστεί περισσότερο ενήμεροι χάρη στις εκστρατείες και τις ανάλογες δράσεις: «οι ενημερωτικές εκστρατείες είναι πάντα χρήσιμες αλλά μεγαλύτερη απόδοση στους ασθενείς είχαν δράσεις όπως το Σχολείο Αγωγής Υγείας κι άλλες κατά τόπους δράσεις που κάναμε με την ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. και είχαν χαρακτήρα πιο διαπροσωπικής επικοινωνίας με τους πάσχοντες. Οι πολίτες που παρατηρούν τα πρώτα σημάδια κάποιας νόσου (όπως ΡΠ) συνεχίζουν σε μεγάλο ποσοστό να είναι ανυποψίαστοι, να καθυστερούν να πάνε στο γιατρό ‘μήπως περάσει από μόνο του το σύμπτωμα’ και όταν πάνε, η πρώτη επιλογή δεν είναι ο ρευματολόγος αλλά ο ορθοπαιδικός. Δεν είναι υποψιασμένοι για ρευματικό νόσημα. Συχνά, αναφέρουν οι ασθενείς ότι ο ορθοπαιδικός καθυστερεί το περιστατικό, χορηγώντας µη στεροειδή αντιφλεγµονώδη φάρµακα (ΜΣΑΦ). Είναι σημαντικό, ωστόσο, ο ασθενής να επισκεφτεί τον κατάλληλο γιατρό μέσα στις πρώτες εβδομάδες από την έναρξη των συμπτωμάτων ώστε να ξεκινήσει θεραπεία και να εμποδίσει την εξέλιξη της νόσου».

Ο θεσμός του Προσωπικού Γιατρού έχει προκαλέσει επιπλέον σύγχυση

«Ο νέος θεσμός του προσωπικού γιατρού χρήζει περαιτέρω ενημέρωσης για τις πρακτικές του διαστάσεις. Πολλοί ασθενείς μας ρωτούν συνεχώς εάν πρέπει πρώτα να επισκέπτονται τον προσωπικό γιατρό και εκείνος να τους παραπέμπει στο ρευματολόγο. Ο φόβος που μας εκφράζουν οι ασθενείς μας είναι ότι ο ΠΓ μπορεί να μη γνωρίζει το νόσημα από το οποίο πάσχουν ή τις κατάλληλες θεραπείες. Επίσης, ανησυχούν εάν τον φάκελο του ασθενή θα τον κρατά και θα τον ενημερώνει ο ΠΓ ή ο ρευματολόγος που τους παρακολουθεί. Εμείς ενημερώνουμε τους ασθενείς που μας ρωτούν ότι θα πρέπει να γραφτούν στον προσωπικό γιατρό και παράλληλα να ενημερώσει τον ρευματολόγο του, για την εγγραφή του και τον γιατρό που επέλεξε, ώστε να γίνει η σύνδεση. Όπως γνωρίζουμε, εάν μπούνε στον θεσμό και ρευματολόγοι, θα μπορούν οι ρευματοπαθείς να επιλέξουν το ρευματολόγο τους ως προσωπικό γιατρό».