Μεγάλος και διαρκής ο αγώνας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου για την αυτοματοποίηση διαδικασιών

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία που έχει ξεκινήσει εδώ και πάνω από ένα χρόνο ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος για την επιβολή αυτοματοποιημένων ελέγχων δοσολογίας για τα χορηγούμενα εμβαλάγια, απευθείας από το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης ή επί το λαϊκότερο, των περίφημων «κοφτών». Μία διαδικασία που όπως φαίνεται έχει βοηθήσει πολύ τους φαρμακοποιούς στο καθημερινό τους έργο εκτέλεσης των συνταγών, ώστε να μην εμπλέκονται σε διαδικασίες που δεν τους αφορούν και έτσι αφενός να κερδίζουν χρόνο για να κάνουν πράγματα που βοηθούν τη δική τους δουλειά, όπως η διαχείριση της φαρμακοθεραπείας, αφετέρου να μην αγχώνονται ότι θα υποστούν περικοπές για τις συνταγές που εκτελούν.

Ο κ. Μανόλης Κατσαράκης, Πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Χανίων και Γενικός Γραμματέας του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου δίνει μία εικόνα της σημερινής κατάστασης, αφού πρώτα εξηγεί πως ξεκίνησε όλο αυτό. 

Όπως λέει «οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι ξεκίνησαν ως προαπαιτούμενο του τακτικού ελέγχου των φαρμάκων από πλευράς Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ). Όταν ξεκίνησε η αναγκαστική διαδικασία εκκαθάρισης συνταγών εκ του νόμου από 1^η Ιουνίου 2022, η οποία ίσχυε ήδη από το 2017, όταν είχε εφαρμοστεί στον έλεγχο των γνωματεύσεων για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα της σύμβασης του e-ΔΑΠΥ, τέθηκε ως προαπαιτούμενο από τον ΠΦΣ, να ισχύσουν οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι δοσολογίας για τα χορηγούμενα εμβαλάγια απευθείας από το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, στην “πηγή”, όπως θα λέγαμε, που είναι ο συνταγογράφος ιατρός».

«Η εφαρμογή “κοφτών” στα τόσα πολλά που είχε να υλοποιήσει η ΗΔΙΚΑ -μεταξύ αυτών και τα αρκετά προαπαιτούμενα που είχαμε θέσει - δεν άφηνε περιθώριο για επέκτασή τους περισσότερο από τρεις αρχικές κατηγορίες, οι οποίες ωστόσο ήταν πολύ σημαντικές. Αφορούσε όλα ανεξαιρέτως τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα με τη μορφή χαπιών, τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα με τη μορφή σιροπιών και τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα με τη μορφή αμπούλας προοριζόμενα για εισπνοές», εξήγησε ο κ. Κατσαράκης.

Αυτό, όχι μόνο υλοποιήθηκε από την ΗΔΙΚΑ αλλά πέρασε και ως απόφαση από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΟΠΥΥ και συμπεριλήφθηκε στον επίσημο οδηγό φαρμακευτικού ελέγχου, οπότε οι ελεγκτές - φαρμακοποιοί της ΚΜΕΣ γνωρίζουν ότι σε αυτές τις περιπτώσεις συνταγών, τα εν λόγω σκευάσματα δεν υπόκεινται σε έλεγχο δοσολογίας από τον φαρμακοποιό, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν περιπτώσεις περικοπών.

Ταυτόχρονα όμως με αυτόν τον τρόπο, επιτεύχθηκε οικονομία στα χορηγούμενα εμβαλάγια, αφού ο έλεγχος της χορηγούμενης ποσότητας βάσει της αναγραφόμενης δοσολογίας, συντελεί στο να μην μπορούν να συνταγογραφηθούν περισσότερα από αυτά τα οποία χρειάζονται μέσα σ’ ένα χρονικό πλαίσιο ημερών, το οποίο ορίζει ο ιατρός επί της συνταγής.

Συνεχής επέκταση

Φαίνεται λοιπόν ότι όλο αυτό ήταν μόνο η αρχή μίας πορείας, που ήταν κρίσιμης σημασίας και στην οποία δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση ώστε να συντελέσει να κυλήσει ομαλά -στα πρώτα καθοριστικά της βήματα- η διαδικασία μετάβασης στον τακτικό από τον πρόχειρο λογιστικό έλεγχο των συνταγών και σήμερα αυτή η προσπάθεια να βρίσκεται σε περαιτέρω εξέλιξη.

Όπως λέει ο κ. Κατσαράκης «εμείς από εκεί και πέρα (σ.σ. μετά τους πρώτους «κόφτες») ζητήσαμε την επέκταση των αυτοματοποιημένων ελέγχων, κάτι το οποίο έγινε δυνατό, αφού κύλησε το πρώτο χρονικό διάστημα του τακτικού ελέγχου και αφού φάνηκε ότι ισορροπούν οι διαδικασίες συνολικής εκκαθάρισης αλλά και ιδιαίτερα η διαδικασία του φαρμακευτικού και του διοικητικού ελέγχου, οπότε επανήλθαμε ζητώντας την επέκταση των αυτοματοποιημένων ελέγχων για τα χορηγούμενα εμβαλάγια και σε άλλες κατηγορίες σκευασμάτων. Όπως μας ενημέρωσε η ΗΔΙΚΑ, στο τέλος Νοεμβρίου του 2022, ολοκλήρωσε την υλοποίηση της εφαρμογής στην κατηγορία των ηπαρινών, των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων μαγνησίου και σιδήρου με τη μορφή φακελίσκων σκόνης  προοριζόμενης για τη δημιουργία πόσιμου διαλύματος»

Με αυτή την εξέλιξη, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, παρέμειναν χωρίς κόφτες περί τις 1.300 μορφές, από τις 6.500 συνολικά, για τις οποίες ο ΕΟΠΥΥ βρίσκεται σε συνεχή διαδικασία & συνεργασία με την Η ΔΙΚΑ για την περαιτέρω εφαρμογή των αυτοματοποιημένων ελέγχων.

Παρόλα αυτά, ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος άρχισε να πιέζει για ακόμη περισσότερους «κόφτες», παρόλο που τα στοιχεία έδειχναν ότι σε σύνολο περίπου 30.000 υποβολών για τον μήνα Ιούνιο, οι περικοπές αφορούσαν τελικά 350 υποβολές (για φαρμακευτικό και διοικητικό έλεγχο). Μάλιστα το ποσοστό των περικοπών για τον ίδιο μήνα ανερχόταν μετά τις αναγωγές, σ’ ένα ποσοστό μόλις 0,06% του παραπάνω ποσού, χαμηλότερο δηλαδή από αυτό που υπήρχε ως περικοπή κατά τις διαδικασίες του πρόχειρου λογιστικού ελέγχου, που κυμαίνονταν περίπου στο 0,50%. Όπως αναφέρει ο κ. Κατσαράκης «εκ του αποτελέσματος που είναι οι περιορισμένες μεν αλλά υπαρκτές περικοπές, οι οποίες πλέον διαπιστώνονται και εντοπίζονται από φαρμακοποιούς και αφορούν συγκεκριμένα ιδιοσκευάσματα ή κατηγορίες ιδιοσκευασμάτων, τα οποία πλέον αποτελούν αντικείμενο ελέγχου και περικοπών, επανερχόμαστε στη φαρμακευτική υπηρεσία του ΕΟΠΥΥ με εισήγηση για επέκταση των κοφτών στις κατηγορίες όλων των ενέσιμων διαλυμάτων, των υποθέτων ή των σκευασμάτων κρεμών με συγκεκριμένη δόση προοριζόμενων για κολπική χρήση ή ακόμη όλων ανεξαιρέτως των αναπνευστικών σκευασμάτων που έχουν σταθερές και μετρήσιμες δόσεις, οπότε μπορεί να είναι και ελέγξιμη η χορηγούμενη ποσότητα από το ηλεκτρονικό σύστημα, ανάλογα με τη δοσολογία που συνταγογραφεί ο ιατρός.

Γενικότερα, με τα σκευάσματα στα οποία έχουμε εντοπίσει είτε μεμονωμένα είτε ως κατηγορίες, ότι δημιουργούν πρόβλημα στους φαρμακοποιούς και γίνονται αιτία περικοπών παρά την εκτεταμένη εφαρμογή των αυτοματοποιημένων ελέγχων στις κατηγορίες που αρχικά αναφέραμε, ολοκληρώνεται η διαδικασία για το μεγαλύτερο μέρος των σκευασμάτων τα οποία θα υπόκεινται πια σε αυτοματοποιημένο έλεγχο, αφήνοντας τον φαρμακοποιό να ελέγξει τυπικά ελάχιστες περιπτώσεις, κάτι που ήταν το ζητούμενο εξαρχής». Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά «πλέον με βάση το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή η ΗΔΙΚΑ θα εφαρμόζει πλέον τους “κόφτες” ανά θεραπευτική κατηγορία κι όχι συνολικά ανά φαρμακομορφή, γίνονται οι σχετικές παρατηρήσεις».

Ακόμη και τώρα όμως χρειάζεται συνεχής αγώνας καθώς, όπως λέει ο κ. Κατσαράκης, «από τη μία λοιπόν βλέπουμε αυτή τη θετική εξέλιξη, από την άλλη όμως εξακολουθεί να καθυστερεί η πρακτική εφαρμογή ήδη υλοποιημένων ενεργειών. Έτσι, εξηγεί ότι «για τις ηπαρίνες και για τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα μαγνησίου και σιδήρου έχει γίνει γνωστό ότι έχει ολοκληρωθεί ο αυτοματοποιημένος έλεγχος, πλην όμως περιμένουμε και την υλοποίηση των υπολοίπων έτσι ώστε συνολικά να περάσουν για έγκριση από το διοικητικό συμβούλιο του ΕΟΠΥΥ, προκειμένου και επίσημα πλέον να υπάρχει η οδηγία ελέγχου προς την ΚΜΕΣ, ώστε να μην υφίσταται πλέον κίνδυνος περικοπών γι’ αυτές τις κατηγορίες φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων».

Καλή η πορεία του τακτικού ελέγχου

Σε ό,τι αφορά την πορεία του τακτικού ελέγχου πρέπει να σταθούμε στο γεγονός ότι με τον πρόχειρο λογιστικό έλεγχο οι περικοπές που γίνονταν ήταν περισσότερες σε ποσότητα  - πάλι μέσω ενός δείγματος που προέκυπτε μέσα από μία διαφορετική μεθοδολογία.

Όλο αυτό δεν έγινε έτσι απλά και από μόνο του, τονίζει ο κ. Κατσαράκης. «Υπήρξε πολλή δουλειά και μεγάλη πίεση από πλευράς του προέδρου κ. Βαλτά και του Αντιπροέδρου κ. Ζήκα, προς τους αρμόδιους φορείς, τον ΕΟΠΥΥ και την ΗΔΙΚΑ. Αυτό συνέβη, ακριβώς επειδή εφαρμόσαμε μία σειρά από προαπαιτούμενα, όπως η μετατροπή των χειρόγραφων συνταγών σε ηλεκτρονικές, η επισήμανση των πλαισίων, η σήμανση των συνταγών, η επαναφορά σε ισχύ της ακυρωμένης ταινίας γνησιότητας, η δυνατότητα ακύρωσης μερικής ή ολικής εκτέλεσης, η απλοποίηση των διαδικασιών ελέγχου της υπογραφής και της σφραγίδας, η δυνατότητα θεραπεύσιμων ενεργειών κατά τη διάρκεια του ελέγχου, οι παραδοχές από τον φαρμακευτικό και τον διοικητικό έλεγχο πολλών παρατηρήσεων που έχουν γίνει δεκτές από τη φαρμακευτική υπηρεσία του ΕΟΠΥΥ, η καλή πορεία στην εξέταση των ενστάσεων που αφορούν τη δοσολογία για τις οποίες οι φαρμακοποιοί προσκόμισαν τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Ουσιαστικά αυτό που μένει ελεγχόμενο, είναι η απώλεια κουπονιού ή η απώλεια του φύλλου έκδοσης συνταγής το οποίο δεν μπορεί να προσκομιστεί. Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις πρακτικά που παραμένουν χωρίς δυνατότητα ένστασης με επιτυχή έκβαση από τον φαρμακοποιό».

Τα κέρδη από την εφαρμογή των κοφτών είναι μεγάλα, όχι μόνο για τους φαρμακοποιούς αλλά και για τον ΕΟΠΥΥ και τους γιατρούς.  Σύμφωνα με τον κ. Κατσαράκη «είναι δεδομένη η οικονομία που επιτυγχάνεται για τον ΕΟΠΥΥ από την εφαρμογή των κοφτών». Ωστόσο προς το παρόν αυτό είναι θέμα που δεν μπορεί να αναδειχθεί, όπως λέει. «Νομίζω ότι είναι νωρίς. Θεωρώ ότι η επέκταση των κοφτών και η σύνδεσή τους –εάν κι αυτό είναι δυνατό- με τα SPC φίλτρα, δηλαδή να υπάρχει ταυτόχρονος έλεγχος ανώτατης χορηγούμενης δόσης όσον αφορά το ιδιοσκεύασμα και έλεγχος δοσολογίας, θα μπορούσε πραγματικά να περιορίσει δραστικά την πλεονάζουσα συνταγογράφηση σε όλα τα σκευάσματα κι αυτό θα εξοικονομούσε σίγουρα πόρους για τον ΕΟΠΥΥ. Απλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν τα απαραίτητα στοιχεία για να αναδειχθεί αυτό το ζήτημα, πιθανότατα γιατί δεν έχει κλείσει καν χρόνο η ηλεκτρονική συνταγογράφηση έτσι ώστε να μπορούμε να δούμε και να συγκρίνουμε όμοιες χρονικές περιόδους ή μήνες και να κάνουμε συγκρίσεις. Φυσικά κάποιοι που είναι αρμόδιοι στατιστικά να το κάνουν αυτό, λαμβάνοντας υπόψιν μία σειρά από παραμέτρους.

Έχουμε διανύσει πολύ χρόνο με πάρα πολύ προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους και σίγουρα και από τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο ο οποίος, όπως εξαρχής είχε δηλώσει ο πρόεδρος κ. Απόστολος Βαλτάς, «είναι πάνω από τη διαδικασία του ελέγχου» παρεμβαίνοντας και διορθώνοντας τις όποιες δυσλειτουργίες και τα λάθη τα οποία ήταν σίγουρο ότι θα εμφανιστούν σε μία τέτοια πρωτοφανή και ογκώδη διαδικασία, που ήταν ένα μεγάλο στοίχημα να εφαρμοστεί για τις συνταγές φαρμάκων, έστω κι εάν είχε εφαρμοστεί και για τις γνωματεύσεις των ιατροτεχνολογικών προϊόντων».

Ο αγώνας συνεχίζεται

Αν και έχει ήδη διανυθεί πάντως μεγάλη απόσταση, υπάρχει ακόμη δρόμος μπροστά σε ό,τι αφορά το θέμα της εφαρμογής των αυτοματοποιημένων ελέγχων. Όπως αναφέρει ο ΓΓ του ΠΦΣ «αυτή τη στιγμή η ΗΔΙΚΑ υλοποιεί “κόφτες” ανά θεραπευτική κατηγορία, με εμάς (σ.σ. τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο) να έχουμε κάνει τις παρατηρήσεις μας και να αναμένουμε να δούμε τι είναι πλέον εφικτό να γίνει προς αυτήν την κατεύθυνση, τη συμπερίληψη όσο το δυνατόν περισσοτέρων περιπτώσεων από θεραπευτικές κατηγορίες που έχουμε εντοπίσει ότι δημιουργούν πρόβλημα.  Ακόμη και με τις ηπαρίνες και τα σκευάσματα φακελίσκων μαγνησίου και σιδήρου, πλέον ελέγχονται ηλεκτρονικά οι χορηγούμενες ποσότητες από τα μέσα Νοεμβρίου αλλά δεν έχουν περάσει ακόμη ως θέμα προς έγκριση από το Δ.Σ. του ΕΟΠΥΥ γιατί προφανώς δεν μπορεί να περνά ένας – ένας ο κόφτης από το Διοικητικό του συμβούλιο. Πιστεύουμε ότι εντός του Φλεβάρη θα επανέλθουμε με τις νεότερες ανακοινώσεις για την επέκταση των αυτοματοποιημένων ελέγχων σε αρκετές θεραπευτικές κατηγορίες. Μέχρι τότε θα πρέπει να υπάρχει η δέουσα προσοχή, αφού δεν υπάρχει η απόφαση εκείνη που να δεσμεύει το φαρμακευτικό έλεγχο».

Για τον κ. Κατσαράκη είναι πολύ σημαντική μία διαρκής αναβάθμιση του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και η συνεχής εξέλιξη των αυτοματοποιημένων ελέγχων, κατά την έκδοση της ηλεκτρονικής συνταγής από τον ιατρό, κι αυτό για τους εξής λόγους:

• Εξοικονομούνται πόροι για τα ασφαλιστικά ταμεία από πιθανές υπερσυναγογραφήσεις και από την εκλογίκευση των χορηγούμενων ποσοτήτων.
• Εξοικονομείται χρόνος από τη διαδικασία του φαρμακευτικού ελέγχου και της εκκαθάρισης αλλά και από την αποτροπή της διαδικασίας των ενστάσεων και των καθυστερήσεων που αυτές επιφέρουν, στον τακτικό έλεγχο των συνταγών.
• Εξασφαλίζεται επάρκεια χρόνου κατά τη διαδικασία εκτέλεσης των συνταγών, ο οποίος διατίθεται στην πραγματική άσκηση του φαρμακευτικού επαγγέλματος και στην αξιοποίηση γνώσεων για την καθοδήγηση, την παροχή συμβουλών και την επίλυση αποριών σε σχέση με τη φαρμακευτική αγωγή.
• Διασφαλίζεται η υγεία των ασθενών από κινδύνους που συνοδεύουν την υπερσυνταγογράφηση.
• Καλλιεργείται και εμπεδώνεται η σωστή κατανομή ευθυνών και ρόλων μεταξύ ιατρού και φαρμακοποιού, όσο αφορά τη συνταγογραφική διαδικασία και την ορθή χορήγηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων.
• Αποφεύγονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις των φαρμακοποιών κατά την εκτέλεση των συνταγών, που αποτελεί σημείο τριβής.