Αρχίζουν αύριο, Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου και ολοκληρώνονται το Σάββατο 9 Δεκεμβρίου 2017, στην Αθήνα, οι εργασίες του 21ου Συμποσίου Αθηροσκλήρωσης και Συναφών Παραγόντων Κινδύνου, που διοργανώνεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας, σε συνεργασία με την  Α′ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στο Συνέδριο, στο οποίο συμμετέχουν κορυφαίοι καρδιολόγοι, θα πραγματοποιηθούν επτά συνεδρίες και θα συζητηθεί ό,τι πιο έγκυρο και σύγχρονο αφορά την πρόληψη και αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών παθήσεων.

 Γεώργιος Γκουμάς, Αν. Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών και Δημήτριος Ρίχτερ,   Διευθυντής  Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών.

Με αφορμή το συνέδριο, ο Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών – Διευθυντής Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής “Ιπποκράτειο” Γ.Ν.Α., Δημήτριος Τούσουλης, αναφέρθηκε στο σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η φλεγμονή τόσο στην έναρξη της αθηροσκλήρωσης όσο και στην εξέλιξή της. Κεντρικό ρόλο στην ενεργοποίηση του ανοσολογικού συστήματος  διαδραματίζουν οι φλεγμονώδεις κυτοκίνες, κυρίως η ιντερλευκίνη (IL) -1 και -6, οι οποίες συμμετέχουν στα αρχικά στάδια του «καταρράκτη» της φλεγμονής με κυρίαρχο ρόλο η μεν IL-1 στην έναρξη της αθηροσκλήρωσης, η δε IL-6  στην αποσταθεροποίηση και ρήξη της αθηρωματικής πλάκας. Σύγχρονες θεραπείες με τη χρήση μονοκλονικών αντισωμάτων που στοχεύουν την IL-1 εφαρμόστηκαν σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο και αυξημένα επίπεδα CRP ως δείκτη υποκλινικής φλεγμονής και ανεξάρτητα από τα επίπεδα των λιπιδίων σε περισσότερους από 10.000 ασθενείς. Στο πρόσφατο αμερικάνικο καρδιολογικό συνέδριο ανακοινώθηκε για πρώτη φορά μία υποανάλυση της μελέτης CANTOS. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, υπήρξε σημαντική ελάττωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων σε ασθενείς μετά από έμφραγμα μυοκαρδίου, στεφανιαία νόσο και περιφερική αρτηριοπάθεια, ιδιαίτερα σε όσους επιτεύχθηκε και σημαντική μείωση των μηχανισμών φλεγμονής, επιβεβαιώνοντας έτσι τον θεωρητικό μηχανισμό δράσης των παραγόντων αυτών. Επιπρόσθετα, παρατηρήθηκε και σημαντική μείωση της επίπτωσης νεοπλασιών, ιδιαίτερα του καρκίνου του πνεύμονα.

Διατροφή και καρδιαγγειακή υγεία: Τα συμπεράσματα της μελέτης «Κορινθία»

Τα πρώιμα αποτελέσματα από την επιδημιολογική μελέτη «Κορινθία», με πάνω από 2.000 συμμετέχοντες, για τη σχέση των διατροφικών συνηθειών με την καρδιαγγειακή υγεία τα οποία παρουσιάστηκαν επίσης πρόσφατα στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρίας Καρδιολογίας. Η μελέτη διεξήχθη από την Α’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Καρδιολογίας Δημήτρη Τούσουλη στην ευρύτερη περιοχή της Κορινθίας. Μεταξύ άλλων, η μελέτη επικεντρώθηκε στην επίδραση που έχει η συχνότητα της κατανάλωσης των γευμάτων στην καρδιαγγειακή υγεία και ειδικότερα στην εξέλιξη της αθηρωμάτωσης, όπως αυτή εκφράζεται από την πάχυνση του ενδοθηλίου του έσω-μέσου χιτώνα (ΙΜΤ) των καρωτίδων αρτηριών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η κατανάλωση περισσότερων από 3 γεύματα ημερησίως φάνηκε να σχετίζεται με μειωμένο πάχος του έσω-μέσου χιτώνα των καρωτίδων αρτηριών και μείωση του αθηρωματικού φορτίου. Συμπερασματικά, φαίνεται πως το είδος και η ποιότητα της διατροφής καθώς και οι διαιτητικές συνήθειες  έχουν σημαντικό ρόλο στη γενικότερη αλλά και ειδικότερα στην καρδιαγγειακή υγεία, γεγονός που τονίζει την ανάγκη ενός ισορροπημένου πρότυπου διατροφής.

«Μήνας Ελέγχου Χοληστερόλης – Εκτίμηση Καρδιαγγειακού Κινδύνου»

Ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου “Ερρίκος Ντυνάν”, Γεώργιος Ανδρικόπουλος, αναφέρθηκε στα αποτελέσματα του προγράμματος «Μήνας Ελέγχου Χοληστερόλης – Εκτίμηση Καρδιαγγειακού Κινδύνου», που υλοποιείται με συνέπεια για 12 συνεχή έτη από το ΕΛ.Ι.ΚΑΡ. και έχει μέχρι στιγμής συμπεριλάβει δεδομένα από περισσότερους από 65.000 εθελοντές με ηλικία μεγαλύτερη από 14 έτη. Πρόκειται για την πιο μεγάλη βάση δεδομένων για τους παράγοντες κινδύνου των καρδιαγγειακών νοσημάτων στον ελληνικό πληθυσμό. Η διαδοχική και συνεχής καταγραφή των δεδομένων αυτών επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων για τη διαχρονική μεταβολή των παραγόντων κινδύνου στη χώρα μας. Έτσι η ανάλυση των δεδομένων, από τους 2.000 συμμετέχοντες που εξετάστηκαν αυτή τη χρονιά, δείχνει ότι ένα μεγάλο μέρος (41%) των Ελλήνων δεν γνωρίζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης τους, αλλά φαίνεται μια τάση μείωσης της αγνωσίας αυτής σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Μειωμένο, αν και ακόμα πολύ υψηλό, είναι το ποσοστό όσων δεν κάνουν τίποτα, μολονότι γνωρίζουν ότι έχουν υψηλή χοληστερόλη (37%). Χαμηλό (57%), αν και βελτιωμένο σε σχέση με το παρελθόν, είναι και το ποσοστό αυτών που επιτυγχάνουν το θεραπευτικό στόχο στην αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας. Τέλος, έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι 35% των ασθενών χαρακτηρίζει «μεγάλο» ή «δυσβάστακτο» το κόστος της θεραπείας για την υπολιπιδαιμική αγωγή, ενώ 7.5% των ασθενών αναγκάστηκε να διακόψει τη φαρμακευτική αγωγή λόγω υψηλού οικονομικού κόστους.

Σύγχρονοι τρόποι αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής

Στο συνέδριο θα συζητηθούν, επίσης, οι σύγχρονοι τρόποι αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής, μιας ασθένειας που προκαλεί μεγάλο μέρος των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων στη χώρα μας, καθώς και μεγάλο μέρος των δαπανών για την καρδιαγγειακή υγεία, αφού προσβάλλει το 3% του πληθυσμού στην Ευρώπη. Τα φετινά δεδομένα του «Μήνα Ελέγχου Χοληστερόλης – Εκτίμηση Καρδιαγγειακού Κινδύνου» δείχνουν ότι η συχνότητά της στον Ελληνικό πληθυσμό είναι 2.6%, αλλά και ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών εξακολουθεί να λαμβάνει μη δόκιμη φαρμακευτική αγωγή για την πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, χρησιμοποιώντας αντιαιμοπεταλιακά, παρά τις διεθνείς συστάσεις και οδηγίες που επιβάλλουν τη χρήση των αντιπηκτικών για το σκοπό αυτό.

Υπάρχουν ακόμα σημαντικές εξελίξεις στην επεμβατική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής με τη μέθοδο της κατάλυσης (ablation). Συγκεκριμένα, έχουμε για πρώτη φορά ισχυρά κλινικά δεδομένα από διεθνείς πολυκεντρικές μελέτες, που δείχνουν ότι η επέμβαση κατάλυσης οδηγεί σε σημαντική μείωση της θνησιμότητας των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια. Είναι η πρώτη παρέμβαση που αποσκοπεί στη διατήρηση του φυσιολογικού ρυθμού, η οποία απέδειξε ότι εκτός από την ποιότητα ζωής βελτιώνεται ουσιωδώς και το προσδόκιμο επιβίωσης. Τα αποτελέσματα αυτά, σε συνδυασμό με τη σημαντική εξέλιξη των νεότερων συστημάτων ηλεκτροανατομικής χαρτογράφησης, αναμένεται να αναβαθμίσουν ουσιαστικά την επέμβαση κατάλυσης για την αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής.

Παρεμβάσεις για διακοπή του καπνίσματος

Ο Αν. Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών, Γεώργιος Γκουμάς τόνισε ότι το ΕΛΙΚΑΡ δίνει μεγάλη βαρύτητα στο θέμα της διακοπής του καπνίσματος. Το κάπνισμα αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα και νεοπλασίες. Οι περισσότεροι καπνιστές επιθυμούν διακαώς να διακόψουν το κάπνισμα, όμως ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτούς που προσπαθούν μόνοι τους τελικά το καταφέρνει. Θα συζητηθούν οι τρόποι με τους οποίους ένας καπνιστής μπορεί να βοηθηθεί σε αυτή του την προσπάθεια και που περιλαμβάνουν παρεμβάσεις στη συμπεριφορά, ψυχολογική και φαρμακευτική υποστήριξη. Το ΕΛΙΚΑΡ θεωρεί ότι τόσο οι καρδιολόγοι όσο και οι υπόλοιπες ειδικότητες που αντιμετωπίζουν τις σχετιζόμενες με το κάπνισμα νόσους πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με το θέμα αυτό και για το σκοπό αυτό θα υπάρχουν αντίστοιχες διαλέξεις. Επίσης, θα συζητηθεί και το σημαντικό θέμα της χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου αλλά και άλλων νεότερων προϊόντων καπνού  τα οποία αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς και στοχεύουν στην εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μεριδίου της αγοράς. Η σωστή ενημέρωση για προϊόντα που διαφημίζονται ως ασφαλή αλλά που ουσιαστικά κρύβουν και αυτά πολλούς κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία είναι απαραίτητη.

Οι σημαντικές μελέτες COMPASS και CANTOS 

Ο Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής  της Ευρωκλινικής Αθηνών, Δημήτριος Ρίχτερ αναφέρθηκε στις μελέτες που ανακοινώθηκαν φέτος όπως η COMPASS και η CANTOS  που για τελείως διαφορετικούς λόγους προσθέτουν σημαντική καινούργια γνώση, ανοίγουν νέους θεραπευτικούς και παθοφυσιολογικούς δρόμους και δέκα χρόνια μετά μπορεί να μνημονεύονται ως μελέτες ορόσημα στην καρδιολογία.

Η μελέτη COMPASS ανέδειξε για πρώτη φορά τη χρυσή τομή αντιπηκτικών-αντιαιμοπεταλιακών στη χρόνια στεφανιαία νόσο. Η προσθήκη χαμηλής δόσης ριβαροξαμπάνης 2,5 mg X2, επιπρόσθετα της ασπιρίνης σε ασθενείς με χρόνια στεφανιαία και/ ή περιφερική νόσο,  έναντι της χορήγησης μόνο ασπιρίνης οδήγησε σε στατιστικά σημαντικά μείωση καρδιαγγειακής θνησιμότητας και εγκεφαλικών, με αύξηση μόνο των μη θανατηφόρων αιμορραγιών.

Για πρώτη φορά σε ασθενείς με χρόνια αγγειακή νόσο, συνδυάζουμε με επιτυχία αντιπηκτικό και αντιαιμοπεταλιακό και οδηγούμαστε σε πλήρη αλλαγή των κατευθυντήριων οδηγιών.

Η μελέτη CANTOS εξέτασε την υπόθεση της φλεγμονής. Επί χρόνια λέμε πως η χρόνια φλεγμονή επιδεινώνει τη στεφανιαία νόσο και πως φάρμακα σωτήρια στην καρδιαγγειακή νόσο, όπως οι στατίνες ή οι α-ΜΕΑ δρουν μειώνοντας την αγγειακή φλεγμονή. Για πρώτη φορά δοκιμάστηκε ένα φάρμακο που δρα μειώνοντας την ιντερλευκίνη-β και επαγωγικά μειώνοντας σημαντικά τη φλεγμονή (μέσω μέτρησης της hs-CRP), χωρίς να επηρεάζει καθόλου τα επίπεδα της  αρτηριακής πίεσης ή  της χοληστερόλης. Στη μελέτη αυτή είδαμε στατιστικά σημαντική μείωση των καρδιαγγειακών συμβάντων σε όσους έλαβαν κανακινουμάμπη.

Δεν ξέρω αν  το φάρμακο θα περάσει στη κλινική χρήση στην καρδιολογία στις υπάρχουσες ενδείξεις και δόσεις (πολύ υψηλό κόστος, αύξηση σηπτικών θανάτων, μείωση μόνο εμφραγμάτων και όχι θανάτων), αλλά θα ‘χει ανοίξει ένα νέο θεραπευτικό πεδίο στο χώρο της καρδιολογίας,  πάνω στο οποίο θα ακολουθήσει η εξέλιξη.