Ρούλα Σκουρογιάννη 

Οι ερευνητές που εργάζονται με τον καθηγητή Martin Fussenegger, στο Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας των Βιοσυστημάτων στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ζυρίχης (ETH), έχουν αναπτύξει ένα πρωτότυπο νέο δερματικό εμφύτευμα, το οποίο μπορεί να χρησιμεύσει ως σύστημα έγκαιρης ανίχνευσης για τέσσερις από τους συνηθέστερους καρκίνους, προειδοποιώντας τον ασθενή με έναν πολύ προφανή τρόπο.

Η τεχνολογία περιγράφεται ως ένα δίκτυο συνθετικών γονιδίων που οι ερευνητές ενσωματώνουν σε κύτταρα ανθρώπινου σώματος και, στη συνέχεια, τα εισάγουν σε ένα εμφύτευμα, που είναι σε θέση να ανιχνεύσει τον καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα, του εντέρου και του μαστού σε πρώιμο στάδιο. Τα ποσοστά θεραπείας για κάποιους από αυτούς τους καρκίνους παραμένουν πολύ χαμηλά (στο 32% για τον προστάτη και στο 11% στον καρκίνο του παχέος εντέρου), κυρίως επειδή δεν εντοπίζονται παρά μόνον όταν είναι ήδη πολύ αργά.

Όταν τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα ανεβαίνουν πέρα από ένα συγκεκριμένο όριο -ένα όριο που αποτελεί βασικό σηματοδότη για την απειλή καρκίνου- ενεργοποιείται ένα σήμα που με τη σειρά του διεγείρει την παραγωγή της χρωστικής μαυρίσματος του σώματος, της μελανίνης στα γενετικά τροποποιημένα κύτταρα. Αυτή η χρωστική ουσία συγκεντρώνεται, σχηματίζοντας μία καφέ ελιά πάνω στο δέρμα, παρέχοντας μια σαφή προειδοποίηση για το τι αρχίζει να συμβαίνει στον οργανισμό.

«Ο ασθενής που φέρει το εμφύτευμα και αντιλαμβάνεται την προειδοποίηση με την εμφάνιση της ελιάς, θα πρέπει τότε να δει ένα γιατρό για περαιτέρω αξιολόγηση», εξηγεί ο καθηγητής Fussenegger. «Η εμφάνιση της ελιάς δε σημαίνει ότι το άτομο διατρέχει κίνδυνο να πεθάνει σύντομα. Απλώς σημαίνει ότι χρειάζεται εξέταση και διευκρίνιση για το αν χρήζει θεραπείας», υπογραμμίζει ο καθηγητής του ETH.

Το συγκεκριμένο τεχνολογικό εύρημα συνδέεται με την επιτακτική ανάγκη της έγκαιρης ανίχνευσης του καρκίνου. Για παράδειγμα, ένα περιστατικό καρκίνου του μαστού που εντοπίστηκε νωρίς μπορεί να έχει πιθανότητα επιβίωσης 98%, αλλά αυτό το καλό ποσοστό μειώνεται δραματικά στο 25% περίπου όταν η διάγνωση είναι καθυστερημένη. «Η έγκαιρη ανίχνευση αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα επιβίωσης», παρατήρησε ο καθηγητής Fussenegger. «Σήμερα, οι άνθρωποι πάνε στο γιατρό μόνο όταν ο όγκος αρχίζει να προκαλεί προβλήματα. Δυστυχώς, σε αυτό το σημείο είναι συχνά πολύ αργά».

Ένα σημαντικό μειονέκτημα του τεχνολογικού ευρήματος, ωστόσο, είναι ότι το εμφύτευμα μπορεί να παραμείνει αποτελεσματικό μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα. «Τα ενσωματωμένα ζωντανά κύτταρα επιζούν περίπου ένα χρόνο, σύμφωνα με άλλες μελέτες, και μετά πρέπει να αντικατασταθούν», σημειώνει ο Fussenegger.

Η ερευνητική ομάδα διευκρινίζει ότι το συγκεκριμένο μοντέλο αποτελεί ένα πρώιμο πρωτότυπο για δοκιμή της σκοπιμότητας. Έχει δοκιμαστεί αξιόπιστα σε μοντέλα ποντικιών και δέρμα χοίρου, αλλά οι ανθρώπινες δοκιμές εξακολουθούν να χρειάζονται πολύ δρόμο ακόμα και σύμφωνα με την εκτίμηση του Δρ Fussenegger, η εισαγωγή ενός τέτοιου προϊόντος στην αγορά θα απαιτούσε τουλάχιστον μια ακόμη δεκαετία έρευνας και ανάπτυξης.