Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Με ένα πλήθος μη συνταγογραφημένων φαρμάκων καθώς και συνταγογραφούμενων προϊόντων Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Φαρμάκων - ΜΣΑΦ (NSAID) στην αγορά, ήταν δύσκολο να τεκμηριωθεί ο τρόπος με τον οποίο οι ασθενείς λαμβάνουν πραγματικότητα τα συγκεκριμένα φάρμακα.

Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Pharmacoepidemiology & Safety Safety μπόρεσε να διασαφηνίσει τα χαρακτηριστικά της χρήσης των ΜΣΑΦ. Οι ερευνητές ανέλυσαν καταχωρήσεις από ημερήσια ημερολόγια 7 ημερών, όπου καταγραφόταν η χρήση των ΜΣΑΦ. Από αυτές τις καταχωρήσεις, ήταν σε θέση να εκτιμήσουν το κατά πόσο υπήρχε κακή χρήση των ΜΣΑΦ και να παράσχουν ορισμένες πληροφορίες γιατί συμβαίνει –εφόσον συμβαίνει- κακή χρήση τους.

Η ιβουπροφαίνη είναι το συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο –εκτός ασπρίνης- μη Στεροειδές Αντιφλεγμονώδες Φάρμακο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η χρήση όλων των ΜΣΑΦ έχει το ρίσκο της και ο βαθμός εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως η αιμορραγία του γαστρεντερικού σωλήνα, προβλήματα στους νεφρούς, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και το εγκεφαλικό επεισόδιο, εξαρτώνται από παράγοντες που έχουν να κάνουν με τα μεμονωμένα φάρμακα, τη δόση και τον  ασθενή.

«Τα φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή θεωρούνται αβλαβή», δήλωσε η Amy Barton Pai,  αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας στο University of Michigan College of Pharmacy. Η Pai πιστεύει ότι η τρέχουσα επισήμανση στα σκευάσματα καθιστά δύσκολο για τους ασθενείς να κατανοήσουν και να περιγράψουν τους κινδύνους που σχετίζονται με τη χρήση ΜΣΑΦ, ακόμη και αν χρησιμοποιούνται σε θεραπευτικές δόσεις.

Ποσοτικοποίηση κακής χρήσης

Από τους 1.326 χρήστες ιβουπροφαίνης που έλαβαν τουλάχιστον ένα NSAID, το 11% υπερέβη το ημερήσιο όριο για την ιβουπροφαίνη και το 4% υπερέβη τη συνιστώμενη μέγιστη ημερήσια δόση για άλλα ΜΣΑΦ. Αυτό συνέβη στο 9,1% των ημερών χρήσης των ΜΣΑΦ.

«Η καταγραφή της χρήσης NSAID είναι αόριστη, καθώς είναι πολλά διαθέσιμα εκτός συνταγογράφησης», δήλωσε η Pai. «Τεκμηριώθηκε με δεδομένα ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών που κάνουν κακή χρήση των NSAID»

Από τις καταχωρίσεις ημερολογίου, οι ερευνητές υπολόγισαν την ημερήσια πρόσληψη χρησιμοποιώντας διαφορετικά ημερήσια κατώτερα όρια για τη συνταγογράφούμενη χρήση, έναντι της μη συνταγογραφούμενης χρήσης (3.200 mg και 1.200 mg, αντίστοιχα, για την ιβουπροφαίνη). Οι συμμετέχοντες δεν έπρεπε να γνωρίζουν ότι έλαβαν ΜΣΑΦ. Έπρεπε μόνο να εισάγουν τι πήραν, πότε και για ποιο λόγο. Αυτό το ζωτικό μέρος της μελέτης υποβάθμισε το ότι η μελέτη αφορούσε τα ΜΣΑΦ και οδήγησε σε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το εάν οι ασθενείς γνωρίζουν εάν ένα φάρμακο είναι ΜΣΑΦ. Μόνο το 39% των συμμετεχόντων αναγνώρισε όλα τα προϊόντα που λήφθηκαν ως ΜΣΑΦ.

Ένα δυνατό σημείο στο σχεδιασμό της μελέτης ήταν το ότι μπορούσε να καταγράψει ακριβή δεδομένα μέσα από την καταγραφή τους σε ημερολόγια. Ο David W. Kaufman, διευθυντής του κέντρου επιδημιολογίας του Sloan στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και πρώτος συντάκτης της μελέτης, εξήγησε ότι «οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν το ημερολόγιό τους κάθε μέρα, οπότε έπρεπε μόνο να θυμούνται τις τελευταίες 24 ώρες».

Οι συνήθειες και η γνώση των ασθενών

Η μελέτη κάνει μια ισχυρή υπόθεση ότι είναι τα χαρακτηριστικά των ασθενών που ευθύνονται  για την κακή χρήση των αναλγητικών, όχι απαραίτητα η φαρμακευτική αγωγή. Ο Kaufman και οι συνεργάτες του έχουν κάνει παρόμοια δουλειά με την ακεταμινοφαίνη και βρήκαν αντίστοιχες συνήθειες και ελλείψεις γνώσεων.

Οι ασθενείς που αισθάνονται ότι μπορούν να επιλέξουν τη δική τους δόση ή ότι δεν πρέπει να συμμορφωθούν με τις οδηγίες είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες υπέρβασης του ημερήσιου ορίου, ενώ εκείνοι που πίστευαν ότι θα έπρεπε να ξεκινήσουν με χαμηλή δόση ήταν λιγότερο πιθανό να το κάνουν. Οι ασθενείς που ξεπερνούσαν τη δόση μια φορά ήταν 7,5 φορές πιο πιθανό να υπερβούν επίσης και το ημερήσιο όριο.

Οι ασθενείς συχνά διπλασιάζουν τη θεραπεία ακούσια λόγω κενών στη γνώση, ειδικά όταν δεν καταλαβαίνουν ότι τα ΜΣΑΦ βρίσκονται επίσης σε φάρμακα για το βήχα και το κρύο και ότι πολλαπλά ΜΣΑΦ είναι διαθέσιμα ως ΜΥΣΥΦΑ.

Ένα άλλο σημείο σύγχυσης είναι ότι τα περισσότερα NSAIDs δοσολογούνται με περισσότερα από ένα δισκία ως την εφάπαξ δόση. Όταν οι οδηγίες είναι μόνο για ένα δισκίο, οι ασθενείς μπορεί να μην εξετάσουν τις οδηγίες και να επανέλθουν στην τυπική δόση δύο δισκίων.

Προώθηση κατάλληλης χρήσης

Εργαζόμενοι με σύμβαση με το FDA, η Pai και η ομάδα της δημιούργησαν οδηγούς φαρμάκων, βιβλία οδηγιών και ηχογραφημένα μηνύματα για να τοποθετούνται κοντά σε μη συνταγογραφούμενα ΜΣΑΦ, για να ενημερωθούν οι πολίτες για τους πιθανούς κινδύνους από τη λήψη τους.

Ο Kaufman υποστηρίζει την ιδέα της δημιουργίας πρωτοβουλιών εκπαίδευσης των καταναλωτών. «Οι ασθενείς μπορούν να περπατήσουν, να αγοράσουν ένα ΜΣΑΦ, να πάνε στο σπίτι και να το χρησιμοποιήσουν χωρίς να έχουν οποιαδήποτε επαφή με κάποιον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης», ανέφερε.

Οι φαρμακοποιοί έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τους ασθενείς συμβουλεύοντάς  και υπενθυμίζοντάς τους ορισμένα πράγματα. Θα πρέπει λοιπόν:

• Να επικοινωνήσουν το γεγονός πως ένα φάρμακο είναι μη συνταγογραφούμενο δεν σημαίνει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς κάποιο κίνδυνο.
• Να υπενθυμίσουν ότι μπορεί να λάβει επίσης ΜΣΑΦ μέσα από τη χρήση προϊόντων για το βήχα και το κρυολόγημα.
• Να επαναλάβουν εμφατικά τον αριθμό των χαπιών που δεν πρέπει να υπερβαίνουν πέρα από τη δόση σε χιλιοστόγραμμα.
• Να πουν στους ασθενείς πως Θα πρέπει να ξεκινούν με χαμηλή δόση και στη συνέχεια να την ανεβάζουν μόνο εάν χρειάζεται.

Ο κ. Pai εξήγησε: «Το να παρακινείται ο ασθενής να ρωτά περισσότερες ερωτήσεις και να είναι ο φαρμακοποιός αυτός ο αλληλεπιδρών πάροχος είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της ασφαλούς χρήσης οποιουδήποτε μη συνταγογραφούμενου προϊόντος, ειδικά των ΜΣΑΦ».

Πηγή: pharmacytoday.org