Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Η πρόταση που διατυπώθηκε από τον κ. Δημήτρη Κούβελα, καθηγητή φαρμακολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του 6ου Συνεδρίου του ΣΥΦΑΚ, να δοθεί η δυνατότητα οι φαρμακοποιοί να συνταγογραφούν Μη Υποχρεωτικώς Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΥ.ΣΥ.ΦΑ) -όπως επιμένουν να τα χαρακτηρίζουν οι φαρμακοποιοί- έχει ανοίξει μία κουβέντα σχετικά με εάν θα έπρεπε να κινητοποιήσει ή όχι την ηγεσία του κλάδου να δει ζεστά αυτήν την προοπτική.

Το ζήτημα εξαρχής έθεσε ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής κ. Κωνσταντίνος Λουράντος, ενώ ο πρόεδρος του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου κ. Κυριάκος Θεοδοσιάδης ουσιαστικά απάντησε μέσω του DailyPharmaNews (δες εδώ το σχετικό άρθρο) στον κ. Λουράντο ότι ουσιαστικά δεν υφίσταται επίσημα πρόταση.

Ο κ. Ηλίας Χαλιγιάννης, Φαρμακοποιός, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΠΦΣ με άρθρο του πάντως επιμένει ότι η πρόταση Κούβελα αποτελεί ευκαιρία διεκδίκησης για τον κλάδο να αναλάβει ο φαρμακοποιός την επιστημονική ευθύνη για τη χορήγησή του ΜΥΣΥΦΑ,  είτε αυτή πιστοποιείται με τη μορφή καταχώρησης είτε μετουσιώνεται σε συνταγογράφηση.

Γράφει ο  κ.Ηλίας Χαλιγιάννης, Φαρμακοποιός, μέλος Δ.Σ. του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου.

Η ασυγκράτητη πορεία αύξησης του αριθμού των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων, έφεραν τον ασθενή αντιμέτωπο με ένα όχι μόνο επιζήμιο για τον ίδιο οικονομικά περιβάλλον αλλά και με ένα επικίνδυνο για την υγεία του καθεστώς, το οποίο έλαβε αυθαίρετα τη μορφή θεσμικού πλαίσίου μετονομάζοντας την αυτενέργεια όσον αφορά τη λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων σε «αυτοθεραπεία». Με απλά λόγια λοιπόν, δόθηκε το δικαίωμα στον ασθενή να κάνει «του κεφαλιού του», λαμβάνοντας με κριτήρια της επιλογής του, κάποιο από μία κατηγορία φαρμάκων τα οποία μέχρι χθες ο ΕΟΠΥΥ αποζημίωνε και σήμερα όχι.

            Παρά λοιπόν τα μετρήσιμα και διαρκώς αυξανόμενα για τη βιομηχανία κέρδη ενός μνημονιακού μέτρου που σκοπό είχε εξαρχής την αύξηση της τιμής και του αριθμού αντίστοιχα των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων όπως αποδείχθηκε στην πράξη, μέχρι σήμερα το εν λόγω εγχείρημα δεν ελέγχθηκε ποτέ στην εφαρμογή του, όχι μόνο για το κατά πόσο επιβάρυνε οικονομικά τον ασθενή αλλά κυρίως για τις επιπτώσεις του ως μέτρο το οποίο προσέθεσε όφελος ή κόστος στην αρχική παρεχόμενη ποιότητα υγείας σε σχέση με το χθες.

            Από το Νοέμβριο του 2015, ως τότε διοίκηση του ΠΦΣ, αντιλαμβανόμενοι τους κινδύνους ενός ακόμα πειράματος εις βάρος της Δημόσιας Υγείας, δημιουργήσαμε σε συνεργασία με τα εργαστήρια Φαρμακολογίας, Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΔΠΘ διεπιστημονική επιτροπή που ασχολήθηκε επισταμένως με το υπό διαμόρφωση τότε περιβάλλον για τα ΜΥΣΥΦΑ, έχοντας σαφή προσανατολισμό με πολυεπίπεδες δράσεις που στόχευαν:

α) στη διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου για την όσο το δυνατόν ελεγχόμενη περιχαράκωση του χώρου με σκοπό την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας,

β) στη διαρκή επικαιροποίηση των επιστημονικών δεδομένων με στόχο την ενδυνάμωση του ρόλου του φαρμακοποιού και τη δημιουργία πρωτοκόλλων επικοινωνίας για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιστατικών στο φαρμακείο,

γ) στη δημιουργία ενημερωτικών εκστρατειών και φαρμακοεπιδημιολογικών μελετών που αφενός θα κατέγραφαν την εικόνα του νέου περιβάλλοντος και αφετέρου θα δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για να ακολουθήσουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις από πλευράς Υπουργείου Υγείας.

            Το 2016 υποβλήθηκε από πλευράς ΠΦΣ ολοκληρωμένη πρόταση προς τον τότε ΓΓ του Υπουργείου Υγείας κ. Πέτρο Γιαννουλάτο με τα σχετικά διαβιβαστικά έγγραφα, η οποία ανέλυε την ανάγκη χρηματοδότησης μέσω ΕΣΠΑ για δράσεις αγωγής υγείας στην ελληνική κοινωνία από τους φαρμακοποιούς, με σκοπό την ενημέρωση για την ορθή χρήση, τις ανεπιθύμητες ενέργειες, τις αλληλεπιδράσεις και τους κινδύνους των Μη Υποχρεωτικώς  Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων. Δυστυχώς μέχρι και σήμερα η συγκεκριμένη πρόταση παραμένει σε κάποιο συρτάρι του Υπουργείου.

            Ακολούθησε η πρώτη στα χρονικά ερευνητική εργασία για λογαριασμό του ΠΦΣ από την εν λόγω επιτροπή σε συγκεκριμένο πληθυσμό της ελληνικής επικράτειας, που σκοπό είχε τη διερεύνηση γνώσεων της ελληνικής κοινωνίας αναφορικά με τη θεραπευτική χρήση των συγκεκριμένων φαρμάκων, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν από πλευράς εκπροσώπων του ΠΦΣ τόσο σε Έλληνες φαρμακοποιούς και πολίτες, όσο και σε ευρωπαίους εκπροσώπους της PGEU. (Φαρμακοεπιδημιολογικη? μελε?τη για τη χρη?ση Μη Υποχρεωτικω?ς Συνταγογραφου?μενων Φαρμα?κων στον πληθυσμο? της Αλεξανδρου?πολης. Βασιλικη? Γουγου?λα, Ηλι?ας Χαλιγια?ννης, Ραφαη?λ-Εφραι?μ Παπαδο?πουλος, Αστερι?α Μαντζια?ρη, Σπυ?ρος Πολυζω?ης, Αναστα?σιος Τερζη?ς, Ευαγγελι?α Νε?να, Χρη?στος Κοντογιω?ργης, Θεο?δωρος Κωνσταντινι?δης, Γεω?ργιος Κολιο?ς)

            Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων ανέδειξε δυστυχώς τις σημαντικότατες παθογένειες του μέτρου τα οποία εντοπίζονταν κυρίως στην ελλιπή ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των Μ.Υ.ΣΥ.ΦΑ ενώ παράλληλα επιβεβαίωσαν την επιρρέπεια – αν όχι απόλυτη εμπιστοσύνη - των ασθενών προς τις συμβουλευτικές οδηγίες του φαρμακοποιού, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία του υπό μελέτη πληθυσμού (93%) δήλωσε ότι δε θα προμηθευόταν από πουθενά αλλού πλην του φαρμακείου το οποιοδήποτε φάρμακο.

            Επιπλέον, οι πρώτες επείγουσες προτάσεις θεσμικής αναγκαιότητας της επιτροπής που συσκέφτηκε στις 17/11/2015, οι οποίες αποτυπώθηκαν στα πρακτικά και υιοθέτησε το τότε ΔΣ του ΠΦΣ, ήταν μεταξύ άλλων:

1) Αίτημα σε ΗΔΙΚΑ για πρόσβαση των φαρμακοποιών στο σύνολο του ιστορικού φαρμακευτικής αγωγής του ασθενούς

2) Δυνατότητα από ΗΔΙΚΑ καταχώρησης στο ιστορικό του ασθενούς από το φαρμακοποιό, των ΜΥΣΥΦΑ που έχει πάρει ο ασθενής, με τις απαραίτητες οδηγίες ορθής χρήσης τους (με ή χωρίς σύσταση ιατρού).

            Παρά του ότι οι συγκεκριμένες ενέργειες αγνοήθηκαν και παραγκωνίσθηκαν από τη σημερινή συνδιοίκηση του κλάδου, τρία χρόνια μετά, δια στόματος του Καθ. Φαρμακολογίας του ΑΠΘ κου Δημήτρη Κούβελα ο οποίος συμμετέχει γνωμοδοτικά σε επιτροπές αρμόδιες για τη χάραξη πολιτικής του Υπουργείου Υγείας, η τότε θέση του ΠΦΣ παίρνει το δρόμο της σωστής πολιτικής σκέψης και ορθής επιστημονικής κατεύθυνσης, καθώς τέθηκε πρόταση καταχώρησης-συνταγογράφησης των φαρμάκων τα οποία χαρακτηρίζονται ως μη συνταγογραφούμενα από το φαρμακοποιό, ως αναγνωρισμένη αρμοδιότητα των επαγγελματικών και επιστημονικών του καθηκόντων.  Μία θεσμικά ρεαλιστική πρόταση η οποία έρχεται ευθέως να επικυρώσει τη συμβολή του φαρμακοποιού στο δίκτυο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ως επαγγελματία υγείας, επιβλέποντας ο ίδιος το θεσμικό κενό που δημιούργησε η αμφισβήτηση της επικινδυνότητας λήψης ΜΥΣΥΦΑ.

            Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό, ότι το φαρμακείο αποτελεί το πρώτο σημείο υγειονομικής περίθαλψης που οδηγείται ο ασθενής για να αντιμετωπίσει το «σύμπτωμα». Συνεπώς, ο φαρμακοποιός καλείται να παρέμβει με επιστημονικά κριτήρια σ’ ένα συγκεκριμένο πληθυσμό ευθύνης. Η αξία λοιπόν της εξειδικευμένης επιστημονικής καθοδήγησης αποτελεί ένα μεγάλο κομμάτι των υπηρεσιών που γίνονται αλλά δε λέγονται μέσα στα φαρμακεία γιατί πολύ απλά δεν προβλέφθηκε ποτέ ο τρόπος και η δυνατότητα να καταγραφούν τα όσα θετικά προσφέρει ο φαρμακοποιός στον ασθενή αλλά και τα όσα αρνητικά αποτρέπει, έτσι ώστε αυτά να πάρουν το δρόμο της θεσμοθέτησης.

            Από τη στιγμή λοιπόν που εκπρόσωπος της πολιτείας με θεσμικό ρόλο αλλά και της ακαδημαϊκής κοινότητας κρίνει ότι η ιατρική γνωμάτευση είτε περιττεύει είτε μπορεί να απουσιάζει, ο φαρμακοποιός καθίσταται πλέον ο μόνος επιστημονικά υπεύθυνος που μπορεί όχι μόνο να προτείνει αλλά κυρίως να αποτρέψει τον ασθενή από τυχόν λανθασμένη επιλογή. Και φυσικά από εκεί και έπειτα αυτό το οποίο υπαγορεύει τόσο η κοινή λογική όσο και η δεοντολογία, είναι η ανάληψη της επιστημονικής ευθύνης από τον ίδιο για τη χορήγησή του σκευάσματος είτε αυτή πιστοποιείται με τη μορφή καταχώρησης είτε μετουσιώνεται σε συνταγογράφηση. Το επιπλέον όφελος μίας τέτοιου είδους θεσμικής παρέμβασης, είναι η επίσημα ολοκληρωμένη εικόνα της φαρμακευτικής αγωγής του Έλληνα ασθενή, η οποία πλέον καταγράφεται και συμπληρώνεται με το συντονισμό όλων των κρίκων της υγειονομικής αλυσίδας με γνώμονα τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.   

            Όπως όμως λέει και ο σοφός λαός, «όποιος δε θέλει να ζυμώσει, σαράντα μέρες κοσκινίζει». Δυστυχώς, προς έκπληξη και απογοήτευση, η σημερινή συνδιοίκηση του ΠΦΣ Θεοδοσιάδη – Βαλτά, αντιμετώπισε το ζήτημα επιφυλακτικά – αν όχι αρνητικά – αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά όχι μόνο την αδυναμία γεφύρωσης μίας πορείας πάγιων διεκδικητικών θέσεων αλλά και την έλλειψη θεσμικού προσανατολισμού σε μία εποχή που η συνδικαλιστική εκπροσώπηση οφείλει να αναδείξει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της μέσα από επιστημονική υπευθυνότητα και επιχειρηματολογία, υπερασπίζοντας και θωρακίζοντας το ρόλο του σύγχρονου φαρμακοποιού στο σύστημα υγείας.

            Συμπερασματικά λοιπόν, δεν υφίσταται κανένας απολύτως λόγος άρνησης με το να υπεκφεύγουμε προβάλλοντας εναλλακτικές λύσεις και δικαιολογίες που κινούνται στη σφαίρα της καχυποψίας, της συνομωσιολογίας και της ρηχής τοποθέτησης. Τέτοιου είδους προσεγγίσεις αποκαλύπτουν δυστυχώς ότι η σημερινή συνδιοίκηση του κλάδου παραμένει παγιδευμένη στις φοβίες και τις ψευδαισθήσεις της. Είναι προφανές ότι για να συνεχίσει ο ΠΦΣ να εμπνέει και να διεκδικεί, επιβάλλεται να συγκρουστεί με τους «δαίμονές» του. Διαφορετικά δε θα καταφέρει ποτέ να πείσει τον κλάδο, ότι σε επίπεδο εσωτερικού ανταγωνισμού, το επιστημονικό πλεονέκτημα υπερέχει έναντι του εμπορικού.