Ο Έρπης Ζωστήρας είναι μία συχνή και επώδυνη νόσος, που εμφανίζεται κυρίως σε άτομα της μέσης και της τρίτης ηλικίας, μπορεί να προκαλέσει χρόνιες και σοβαρές επιπλοκές και να ταλαιπωρεί τον ασθενή για μήνες ή ακόμα και χρόνια.

Επιμέλεια κειμένου: Ρούλα Σκουρογιάννη

Ο Έρπης Ζωστήρας δεν είναι μεταδοτικό νόσημα. Προκαλείται από τον ίδιο ιό που προκαλεί την ανεμοβλογιά, τον ιό ανεμοβλογιάς/ζωστήρα. Ο ιός παραμένει στον οργανισμό και μετά την εκδήλωση της ανεμοβλογιάς, σε κατάσταση «ύπνωσης» για πολλά χρόνια.

Παράγοντες που πυροδοτούν την εκδήλωση του έρπητα ζωστήρα

Η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος με την πάροδο της ηλικίας ή εξαιτίας κάποιας χρόνιας ασθένειας, μπορεί να «ξυπνήσει» τον ιό, ο οποίος θα επανενεργοποιηθεί, προκαλώντας έρπητα ζωστήρα. Μάλιστα, στους παράγοντες που μπορούν να επανενεργοποιήσουν τον ιό περιλαμβάνονται η λήψη θεραπειών που προκαλούν ανοσοκαταστολή, αυτοάνοσα νοσήματα αλλά και χρόνια συνοδά νοσήματα, όπως σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα, χρόνια νεφρική νόσος και κατάθλιψη.

Συχνότητα της νόσου

Περίπου 1 στα 4 άτομα θα νοσήσει από έρπητα ζωστήρα κάποια στιγμή στη ζωή του, με τον κίνδυνο να αυξάνεται, καθώς αυξάνεται η ηλικία. Σχεδόν όλοι οι ενήλικες άνω των 50 ετών, βρίσκονται σε κίνδυνο να εκδηλώσουν έρπητα ζωστήρα, καθώς έχουν νοσήσει από ανεμολογιά, κάποια στιγμή, νωρίτερα, στη ζωή τους.

Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού άνω των 60 ετών, έχει ασθενήσει από ανεμοβλογιά, σε ποσοστό που ξεπερνά το 95%. Συνεπώς, οι περισσότεροι Έλληνες κινδυνεύουν να εκδηλώσουν κάποια στιγμή της ζωής τους τον έρπητα ζωστήρα. Ακριβώς λόγω της συχνότητας της λοίμωξης των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, το υπουργείο Υγείας συστήνει και χορηγεί δωρεάν σε όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών το εμβόλιο, που προστατεύει από την εκδήλωση του έρπητα ζωστήρα.

Συμπτώματα της λοίμωξης

Ο έρπητας ζωστήρας αρχικά εκδηλώνεται με ένα επίπονο και φυσαλοειδές εξάνθημα, που προκαλείται από την επανενεργοποίηση του ιού ανεμοβλογιάς-ζωστήρα, και το οποίο εκτείνεται στη μία πλευρά του σώματος σαν ζώνη (απ’ όπου και το όνομα ζωστήρας) και εντοπίζεται στη μέση, την πλάτη ή ακόμα και στο πρόσωπο. Οι φυσαλίδες του εξανθήματος προκαλούν έντονο κνησμό.

Ωστόσο, ο έρπης ζωστήρας δεν είναι μόνο ένα εξάνθημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το δεύτερο και κυρίαρχο σύμπτωμα του είναι ο πόνος, που χαρακτηρίζεται από τους ίδιους τους ασθενείς ως καυστικός, διαπεραστικός και πολλές φορές αφόρητος.

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις του οφθαλμικού έρπητα ζωστήρα, που προκαλείται από την προσβολή του οφθαλμικού νεύρου (κλάδου του τριδύμου νεύρου), από τον ιό  ανεμοβλογιάς/ζωστήρα. Το εξάνθημα καλύπτει μέρος του μετώπου, τα βλέφαρα και σε ορισμένες περιπτώσεις και τον κερατοειδή. Οι ασθενείς με οφθαλμικό έρπητα ζωστήρα, διατρέχουν τον κίνδυνο μόνιμης οφθαλμικής βλάβης, ακόμα και απώλειας της όρασης στο προσβεβλημένο μάτι.

Μεθερπητική νευραλγία

Ο πόνος του έρπητα ζωστήρα μπορεί να διαρκέσει αρκετό χρονικό διάστημα (πάνω από 90 μέρες) και να οδηγήσει σε μία άλλη χρόνια, παθολογική κατάσταση, τη μεθερπητική νευραλγία, η οποία μπορεί να ταλαιπωρεί τον ασθενή για μήνες ή ακόμα και χρόνια μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος.

Η μεθερπητική νευραλγία επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου του πάσχοντα, την ψυχολογία του, αλλά και τις καθημερινές δραστηριότητές του, μειώνοντας σημαντικά τη συνολική ποιότητα της ζωής του. Ο πόνος εντοπίζεται κυρίως στα προσβεβλημένα από τη λοίμωξη δερμοτόμια του σώματος, όπως είναι ο θώρακας, η οσφυοϊερά χώρα, ο αυχένας και η περιοχή κατανομής του τρίδυμου νεύρου.

Ο πόνος της μεθερπητικής νευραλγίας περιγράφεται συνήθως οξύς, δυνατός, διαξιφιστικός, πιεστικός, καυστικός, συνοδευόμενος από την ιδιαίτερα δυσάρεστη αίσθηση της ηλεκτρικής εκκένωσης. Μπορεί να συνδυάζεται με αυξημένη ευαισθησία της περιοχής της βλάβης ακόμα και στο ελαφρύ άγγιγμα, όπως για παράδειγμα, από το ύφασμα του ενδύματος που ακουμπά το δέρμα συχνά εκδηλώνεται βασανιστικός, έντονος πόνος, μια κατάσταση που ονομάζεται αλλοδυνία.

Είναι εμφανές ότι οι επιπτώσεις του έρπητα ζωστήρα και της μεθερπητικής νευραλγίας είναι ιδιαίτερα έντονες στην καθημερινότητα του ασθενή, καθώς απλές κινήσεις γίνονται με μεγάλη δυσκολία, προκαλώντας ακόμα περισσότερο πόνο, ενώ η ψυχολογική διάθεση επηρεάζεται αρνητικά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για πάσχοντα, την οικογενειακή και κοινωνική ζωή του.

Κάτι επίσης πολύ σημαντικό, σύμφωνα με τους ειδικούς, ότι οι χρόνιες και σοβαρές επιπλοκές του Έρπη Ζωστήρα συνδυάζονται με πολύ αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης εγκεφαλικού και καρδιακού επεισοδίου.

Πώς προστατεύει το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα

Από τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι η διάθεση ενός εμβολίου που θα αποτρέπει την εκδήλωση του έρπητα ζωστήρα και της μεθερπητικής νευραλγίας, έχει ιδιαίτερη σημασία.

Το εμβόλιο δρα ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα απέναντι στον ιό ανεμοβλογιάς/ζωστήρα, προφυλάσσοντας με αυτό τον τρόπο από τον έρπητα ζωστήρα και τις επιπλοκές του, όπως η μεθερπητική νευραλγία. Έχει πολύ καλό προφίλ ανοχής και ασφάλειας και συνοδεύεται από πλήθος δεδομένων, τόσο από την κλινική έρευνα, όσο και από την καθημερινή πρακτική, καθώς κυκλοφορεί για πάνω από 10 χρόνια στις ΗΠΑ και άλλες χώρες.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα είναι ένα από τα εμβόλια που συστήνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για τους ενήλικες άνω των 60 ετών και, όπως ήδη αναφέρθηκε, χορηγείται δωρεάν στα άτομα αυτής της ηλικίας και άνω.

Με την κάλυψη με το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα είναι βέβαιο ότι στο μέλλον τα κρούσματα της ασθένειας και της μεθερπητικής νευραλγίας θα περιοριστούν αισθητά.