Ο φαρμακοποιός που αναδείχθηκε πρώτος σε ερωτηματολόγια στο πρόγραμμα Αρεταίος, μιλά στο DailyPharmaNews

Από τον Χαράλαμπο Πετρόχειλο

Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος Αρεταίος το οποίο διεξήγαγε η Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος (ΟΣΦΕ) και η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), ένα πρόγραμμα το οποίο σχεδιάστηκε από την ΟΣΦΕ σε συνεργασία με, την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία και την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία και ήρθε να προσφέρει για πρώτη φορά στην Ελλάδα μία ολοκληρωμένη εκτίμηση του κινδύνου ανάπτυξης Σακχαρώδη διαβήτη στο γενικό πληθυσμό αποτέλεσε αναμφισβήτητα μία μεγάλη επιτυχία των φαρμακοποιών.

Ήταν ένα στοίχημα για τον πρόεδρο της ΟΣΦΕ κ. Σταύρο Μπελώνη που κερδήθηκε καθώς ανέδειξε τις αναξιοποίητες από την πολιτεία δυνατότητες που έχει το ελληνικό φαρμακείο.

Για να πετύχει όμως αυτή η προσπάθεια ήταν απαραίτητη η συμβολή των ίδιων των φαρμακοποιών. Περισσότεροι από 600 συνεταιρισμένοι φαρμακοποιοί από ολόκληρη την Ελλάδα κατάφεραν να συλλέξουν συνολικά 13.634 ολοκληρωμένα ερωτηματολόγια από τα οποία και προέκυψαν τα ενδιαφέροντα στοιχεία που ανακοινώθηκαν στην εκδήλωση στις 28 Νοεμβρίου στο κατάμεστο αμφιθέατρο της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας

Η ΟΣΦΕ αναγνωρίζοντας τη μεγάλη συμβολή τους αποφάσισε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης κατά την οποία παρευρέθησαν εκπρόσωποι θεσμικών φορέων από πλευράς πολιτείας, επιστημονικής κοινότητας  ασθενών, φαρμακοβιομηχανίας, να βραβεύσει τους δέκα φαρμακοποιούς που συγκέντρωσαν τα περισσότερα ερωτηματολόγια απονέμοντάς τους τιμητική πλακέτα.

Ο Ιωάννης Μαλλιαρός, 39 χρόνων συμπλήρωσε 173 ερωτηματολόγια και αναδείχθηκε πρώτος στη σχετική λίστα (δες παρακάτω). Μιλώντας στο DailyPharmaNews εξήγησε τι ήταν εκείνο που έφερε αυτήν την ομολογουμένως ξεχωριστή επίδοση. «Ήταν κάτι που το πιστέψαμε από την αρχή, το αγκαλιάσαμε, σε όλο το προσωπικό άρεσε η ενέργεια αυτή. Ήταν μία συνειδητή επιλογή να το στηρίξουμε και για εμάς και για τους πελάτες μας και για το ίδιο το πρόγραμμα προκειμένου να πετύχει»

Η ύπαρξη επαρκούς αριθμού προσωπικού στο φαρμακείο του κ. Μαλλιαρού που λειτουργεί σε κεντρικό σημείο στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου στην Αθήνα ήταν μία σημαντική παράμετρος για την επιτυχία. Σε αυτό εργάζονται συνολικά τρεις φαρμακοποιοί, δύο βοηθοί και μία αισθητικός. «Εάν ήμουν μόνος μου δεν ξέρω κατά πόσο θα μπορούσα να κάνω όλα αυτά τα ερωτηματολόγια», παραδέχεται ο κ. Μαλλιαρός.

Άξιζε ωστόσο, όπως λέει, να αφιερωθεί ο απαραίτητος χρόνος για να πετύχει το εγχείρημα ειδικά από τη στιγμή που για πρώτη φορά επιχειρήθηκε να δοθεί μία ολοκληρωμένη πανελλαδική υπηρεσία από τα φαρμακεία.

Ένας άλλος παράγοντας που βοήθησε στο να συμπληρωθούν τόσα ερωτηματολόγια ήταν και το γεγονός ότι «το φαρμακείο μου είναι σε αυτήν την κατεύθυνση, πιστεύουμε πάρα πολύ στο ασθενοκεντρικό μοντέλο. Θεωρώ ότι αυτό είναι το μέλλον, ότι αυτό έχουμε να προτάξουμε απέναντι στις εκπτώσεις των e – shops, στη νομοθεσία που επιτρέπει τα σούπερ μάρκετ αύριο να έχουν φάρμακα κλπ. Το δικό μας όπλο είναι ότι εμείς νοιαζόμαστε για τον ίδιο τον ασθενή, την υγεία του, ανεξάρτητα του εάν θα καταναλώσει ή εάν θα έρθει στο φαρμακείο ψάχνοντας να βρει το φθηνότερο σκεύασμα ή για να πάρει κάτι συγκεκριμένο ακολουθώντας μία κατευθυνόμενη διαφήμιση. Εμείς είμαστε εκεί για να μιλήσουμε για την υγεία του, γι’ αυτό που πραγματικά ταιριάζει σε αυτόν και μας ενδιαφέρει ο ασθενής συνολικά ως άνθρωπος, όχι μόνο η συγκεκριμένη πάθηση. Μπορεί να μας πει ένα σύμπτωμα και μέσα από την κουβέντα να οδηγηθούμε σε τελείως διαφορετικά πράγματα από εκείνα που είχε στο μυαλό του όταν μπήκε στο φαρμακείο».

Η ανταπόκριση του κόσμου στο κάλεσμα να συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο ήταν μεγάλη. «Περισσότερο από το 90% των ανθρώπων τους οποίους καλέσαμε να το συμπληρώσουν –γιατί προφανώς όταν έχει πάρα πολύ κόσμο δεν μπορείς να κάνεις κάτι τέτοιο γιατί χρειάζεται και δέσμευση προσωπική, οπότε δεν ήταν όλες οι ώρες κατάλληλες γι’ αυτό – ανταποκρίθηκαν».

«Υπάρχουν», άλλωστε, όπως είπε ο κ. Μαλλιαρός «πάρα πολλοί άνθρωποι που έρχονται στο φαρμακείο ζητώντας από τον φαρμακοποιό να τους μετρήσει το σάκχαρο, την πίεση, να τους κάνει το αντιγριπικό εμβόλιο, πράγματα που όπως γνωρίζετε, γίνονται στα φαρμακεία αλλά που η νομοθεσία μας το απαγορεύει, οπότε κινείσαι στα όρια του επιτρεπτού και του νόμιμου. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μας έδωσε τη δυνατότητα να μιλήσουμε σε ασθενείς που είχαν κάνει πρόσφατα μετρήσεις και με αυτήν την έννοια δεν είχες ως φαρμακοποιός να τους προσφέρεις κάτι στο θέμα της μέτρησης. Όταν όμως τους έλεγες “θα ανιχνεύσουμε την πιθανότητα να αναπτύξετε σάκχαρο στα αμέσως επόμενα χρόνια”, όλοι ήταν δεκτικοί να σε ακούσουν γιατί αυτό άλλαζε τους ‘κανόνες του παιχνιδιού”. Δεν τους έλεγες “τι έχεις τώρα” αλλά γινόταν μία πρόβλεψη για το μέλλον, τους χτύπαγες “καμπανάκι” ή τους καθησύχαζες ανάλογα με τη βαθμολογία που έπαιρναν, οπότε είχαν αρκετούς λόγους να καθίσουν να μιλήσουν με τον φαρμακοποιό για ένα τεταρτάκι ή όσο χρειαζόταν».

Σε ό,τι αφορά το χρόνο που χρειαζόταν να αφιερώσει ο φαρμακοποιός, ο κ. Μαλλιαρός ανέφερε ότι «ένας ασθενής που δεν είχε κανένα λόγο, κανέναν κίνδυνο, του δίναμε 2-3 απλές συμβουλές για έναν υγιεινό τρόπο ζωής και μπορεί και να ολοκληρωνόταν και σε δέκα λεπτά η όλη διαδικασία. Ένας άνθρωπος όμως που από τα ερωτηματολόγια προέκυπτε ότι έχει θέμα προδιαβήτη ή ακόμη χειρότερα σάκχαρο το οποίο δεν γνώριζε, εκεί μπορεί να υπερβαίναμε τα 20 λεπτά και φτάναμε και στη μισή ώρα. Εκεί ο φαρμακοποιός μιλούσε μαζί του για διάφορα πράγματα που αφορούσαν την υγεία του. Μιλούσε για παράδειγμα για σωστή διατροφή, τι θα πρέπει να τρώει, τι θα πρέπει να αποφεύγει, μιλούσε για άσκηση, για απώλεια βάρους, για διακοπή καπνίσματος, εάν κάπνιζε, και σίγουρα –και αυτός ήταν ο σκοπός του Αρεταίου- τον κατευθύναμε στο γιατρό ο οποίος θα έκανε τη διάγνωση. Εμείς στο πρόγραμμα δεν κάναμε διάγνωση. Εμείς “καμπανάκια χτυπούσαμε” επί της ουσίας, κινητοποιούσαμε ανθρώπους να πάνε στο γιατρό τους να κάνουν μία μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης και πάντα με τη συμβουλή και με την καθοδήγηση του γιατρού, εάν υπάρχει όντως σάκχαρο ή κάποια προδιάθεση να την ανιχνεύσουν και από εκεί και πέρα να ακολουθήσουν τις οδηγίες του γιατρού».

Μία χαρακτηριστική περίπτωση που έμεινε στο μυαλό του κ. Μαλλιαρού ήταν «ένας ασθενής ηλικίας κοντά στα 50, που όπως αποδείχτηκε είχε 235 σάκχαρο και δεν το γνώριζε, και ήταν ένα σοκ γι’ αυτόν. Είχε, όπως αποδείχθηκε αρκετό καιρό το πρόβλημα και μάλιστα, εάν δεν το μάθαινε, ο άνθρωπος αυτός, οι βλάβες που θα πάθαινε και θα τον οδηγούσαν να το ανιχνεύσει θα ήταν μη αντιστρεπτές. Θεωρώ ότι και μόνο γι’ αυτόν τον ένα άνθρωπο αξίζει που κάναμε όλη την ενέργεια αυτή»

Και εδώ αναδείχθηκε ένας ακόμη παράγοντας που δίνει αξία στο πρόγραμμα Αρεταίος καθώς, όπως εξήγησε ο κ. Μαλλιαρός «στην Ελλάδα υπάρχουν δύο λόγοι που δεν πάει κάποιος να εξεταστεί. Ο ένας είναι ότι μπορεί να βαριέται, ότι δεν θέλει να περιμένει στις ουρές για να δει έναν γιατρό καθώς θεωρεί ότι είναι δύσκολη η πρόσβασή του στο ΕΣΥ. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι πολλοί δεν θέλουν να κάνουν μία μέτρηση γιατί φοβούνται –και αυτό το ακούω πολύ συχνά τώρα τελευταία και με αφορμή τον Αρεταίο- οπότε πηγαίνουν μόνο, εφόσον έχουν κάποιο σημαντικό σύμπτωμα, εάν για παράδειγμα πονέσουν. Η πρόληψη είναι κάτι με το οποίο οι περισσότεροι δεν ασχολούνται και δυστυχώς και το σύστημα Υγείας στην Ελλάδα δεν ασχολείται ιδιαίτερα με την πρόληψη. Αρκετοί άνθρωποι δεν πηγαίνουν να κάνουν εξετάσεις και το φαρμακείο είναι συνήθως η πρώτη πόρτα που μπαίνει κάποιος στην επαφή του με το σύστημα υγείας και ο φαρμακοποιός ο πρώτος επιστήμονας υγείας που έρχεται σε επαφή. Είναι πιο προσιτός, τον ξέρεις χρόνια, είναι πιο δεκτικός να κάνει ή να σου πει κάτι εκείνη την ώρα που θα τον χρειαστείς. Τον ξέρεις στις περισσότερες περιπτώσεις, τον εμπιστεύεσαι. Αυτό είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα για να λειτουργήσεις θετικά, να ανταποκριθείς θετικά σε μία ενέργεια πρόληψης».

Το σημαντικότερο πάντως όλων είναι αυτό που αφήνει πίσω της αυτή η πρώτη φάση του προγράμματος Αρεταίος. Για παράδειγμα ο κ. Μαλλιαρός συνεχίζει ακόμη και μετά το τέλος της συγκεκριμένης δράσης να αξιοποιεί το ερωτηματολόγιο που έχει στα χέρια του. «Βεβαίως και συνεχίζω. Νομίζω ότι άρεσε πολύ στον κόσμο. Αφήνουμε ωστόσο να περάσουν κάποιοι μήνες και στη συνέχεια θα επανέλθουμε και θα το επαναλάβουμε ανεξάρτητα με το εάν τρέχει ή όχι ο Αρεταίος. Εμείς σε αυτούς τους ανθρώπους που είχαν βρεθεί από το ερωτηματολόγιο να έχουν θέμα, κρατούσαμε τα στοιχεία τους, ένα ονοματεπώνυμο, και ένα κινητό με τη συγκατάθεσή τους, ώστε να δούμε στη συνέχεια εάν όντως πήγαν στο γιατρό τους, εάν ασχολήθηκαν με το θέμα ή το παράτησαν καθώς καμιά φορά χρειαζόμαστε κάποιον να μας υπενθυμίζει κάτι»

Η όλη ενέργεια πρόσφερε όμως και κάτι άλλο πολύ σπουδαίο. Πρόσφερε μία ευκαιρία για διάβασμα, απόκτηση περαιτέρω γνώσης, μεγαλύτερης ευαισθητοποίησης για το ζήτημα του διαβήτη στους φαρμακοποιούς.  «Ευαισθητοποιήθηκε όλο το προσωπικό του φαρμακείου. Κάποια πράγματα γνωστά σε εμένα που όμως δεν τα ήξεραν οι υπάλληλοι στον ίδιο βαθμό, δόθηκε η ευκαιρία να τα διαβάσουν, να τα θυμηθούν. Θεωρώ ότι ο Αρεταίος μας βοήθησε και ότι τώρα είμαστε πλήρως καταρτισμένοι σε οποιοδήποτε παρόμοιο περιστατικό χρειαστεί να παρέμβουμε, αναφορικά με τον σακχαρώδη διαβήτη» σημείωσε ο κ. Μαλλιαρός.   

Σε ό,τι αφορά τέλος την πρωτιά στη συγκέντρωση ερωτηματολογίων, σαφώς και ήταν κάτι θετικό για το φαρμακείο, όπως παραδέχτηκε ο κ. Μαλλιαρός. Δεν ήταν όμως αυτό το κυρίαρχο. «Στην εποχή του facebook και αυτά χρειάζονται να επικοινωνούνται. Δεν με ενδιαφέρει ωστόσο η δική μου πρωτιά όσο το να καταλάβουν από την πολιτεία ότι ο κλάδος του φαρμακείου μπορεί να προσφέρει πολύ περισσότερα πράγματα, ότι θα πρέπει να μας αξιοποιήσουν. Θεωρώ ότι είμαστε ένα εργαλείο το οποίο δεν χρησιμοποιεί η πολιτεία. Ένας φαρμακοποιός που κάθεται πίσω από τον πάγκο, γνωρίζει τους ανθρώπους της γειτονιάς, θα μπορούσε να κάνει πρόληψη, φαρμακοεπαγρύπνιση, να μιλήσει για διατροφή, για σωστό τρόπο ζωής. Διάβαζα πρόσφατα ότι δεκάδες, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πεθαίνουν στην Ευρώπη λόγω της μη συμμόρφωσης στη φαρμακευτική αγωγή. Είχε συνταγογραφήσει ο γιατρός το φάρμακο, το είχαν προμηθευτεί και το είχαν σπίτι τους αλλά δεν το έπαιρναν. Πιθανόν αυτά τα λεπτά που έχει ένας συνταγογράφος ιατρός στη διάθεσή του να είναι τόσο λίγα που να μην του επιτρέπουν να έρθει σε προσωπική επαφή με τον ασθενή. Στο φαρμακείο όμως θα μπορούσε να γίνεται αρκετή δουλειά σε αυτόν τον τομέα κι εάν η πολιτεία μας βοηθούσε προς αυτήν την κατεύθυνση, εάν νομοθετούσε, επέτρεπε αρκετές από αυτές τις υπηρεσίες που σήμερα είναι παράνομες, θεωρώ ότι θα ήταν μία μεγάλη νίκη και για τον κλάδο των φαρμακοποιών αλλά –και περισσότερο- για την υγεία των ασθενών».                             

Οι δέκα φαρμακοποιοί που συγκέντρωσαν τα περισσότερα σε αριθμό συμπληρωμένα ερωτηματολόγια

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΛΛΙΑΡΟΣ (173)

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΠΟΥΛΙΟΥ (120)

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ (113)

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΙΡΛΙΡΑΚΗΣ (97)

ΕΥΘΥΜΙΑ ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ (84)

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΣΑΝΕΑΣ (77)

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΑΡΚΑΖΟΣ  (75)    

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ (74)

ΧΑΡΙΔΗΜΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ (73)

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΑΡΛΑΣ (71)