Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS – Μήνυμα εγρήγορσης από την Πολιτεία και την επιστημονική κοινότητα.
1η Δεκεμβρίου: Μια ημέρα υπενθύμισης, ενημέρωσης και συλλογικής ευθύνης
Κάθε χρόνο, η 1η Δεκεμβρίου –όπως έχει θεσπιστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας– υπενθυμίζει την ανάγκη για επαγρύπνηση απέναντι στον HIV/AIDS. Προσφέρει την ευκαιρία για δημόσιο διάλογο σχετικά με τη μετάδοση, την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία, σε μια περίοδο όπου ο HIV αντιμετωπίζεται πλέον ως διαχειρίσιμη χρόνια νόσος, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική απειλή για τη δημόσια υγεία.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα στην Ελλάδα δείχνουν ότι, παρά τη σταθερότητα στον αριθμό νέων διαγνώσεων, η καθυστερημένη προσέλευση στο σύστημα υγείας παραμένει υψηλή, γεγονός που καθιστά την έγκαιρη ενημέρωση και τον προληπτικό έλεγχο πιο αναγκαίους από ποτέ.
Η επιδημιολογική εικόνα στην Ελλάδα το 2025
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, έως τις 31 Οκτωβρίου 2025 στη χώρα έχουν καταγραφεί:
• 21.815 περιστατικά HIV λοίμωξης,
• 4.795 περιπτώσεις AIDS,
• 3.721 θάνατοι σχετιζόμενοι με τη νόσο.
Μόνο το 2025, 11.549 άνθρωποι έλαβαν αντιρετροϊκή αγωγή, ενώ οι νέες διαγνώσεις ανήλθαν σε 526, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 5,1 ανά 100.000 πληθυσμού – σταθερό σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Παρά ταύτα, πάνω από τους μισούς ασθενείς διαγιγνώσκονται καθυστερημένα, χάνοντας πολύτιμο χρόνο για αποτελεσματική παρέμβαση.
Ένα ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον HIV
Το 2025 σηματοδότησε μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη: την ολοκλήρωση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον HIV, προϊόν συνεργασίας του Υπουργείου Υγείας με:
• το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Ρετροϊών (ΕΚΑΡ),
• το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής,
• την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ.
Το σχέδιο αυτό αποτελεί συνέχεια της προγραμματικής συμφωνίας του Μαρτίου 2024 και θέτει ένα σαφές πλαίσιο πολιτικών για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία, με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της επιδημίας.
Η εφαρμογή της PrEP: Μια νέα εποχή στην πρόληψη
Από τον Μάιο του 2025, η Ελλάδα εφαρμόζει για πρώτη φορά την προφύλαξη πριν την έκθεση (PrEP), μια διεθνώς αναγνωρισμένη στρατηγική για την πρόληψη της μετάδοσης του HIV. Η PrEP:
• χορηγείται με ιατρική συνταγή,
• απευθύνεται σε άτομα αρνητικά στον HIV που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου,
• διανέμεται μέσω επιλεγμένων νοσοκομειακών φαρμακείων.
Η υιοθέτηση της PrEP αποτελεί σημαντικό βήμα ευθυγράμμισης της χώρας με τις σύγχρονες διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.
Νέο Δίκτυο Κέντρων Αναφοράς AIDS
Παράλληλα, θεσμοθετήθηκαν τα Κέντρα Αναφοράς AIDS, ενώ δημιουργήθηκε και χρηματοδοτήθηκε σταθερά ένα ολοκληρωμένο Δίκτυο Κέντρων Αναφοράς, το οποίο:
• ενισχύει τη συστηματική παρακολούθηση της επιδημίας,
• διασφαλίζει υψηλού επιπέδου εργαστηριακές υπηρεσίες,
• βελτιώνει την προσβασιμότητα και τη συνέχεια στη φροντίδα των ανθρώπων που ζουν με HIV.
Η ενίσχυση αυτών των δομών αποτελεί κρίσιμη μεταρρύθμιση, καθώς καλύπτει ένα κενό δεκαετιών στη διαχείριση του HIV.
Δράσεις του ΕΟΔΥ στην κοινότητα
Ο ΕΟΔΥ συνεχίζει, παράλληλα, ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων που περιλαμβάνει:
• στοχευμένες ενημερωτικές καμπάνιες,
• δράσεις πρόληψης σε κοινότητες υψηλού κινδύνου,
• διανομή ενημερωτικού υλικού και κιτ εξέτασης.
Η προσέγγιση αυτή επιδιώκει να μειώσει το στίγμα, να αυξήσει την πρόσβαση στον έλεγχο και να ενισχύσει τη σύνδεση των ευάλωτων πληθυσμών με το σύστημα υγείας.
Ειρήνη Αγαπηδάκη: Ημέρα «υπενθύμισης και αφύπνισης» για την κοινωνία και την Πολιτεία
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, η Αναπληρώτρια Υπουργός τόνισε ότι η ημέρα αποτελεί «υπενθύμιση και αφύπνιση» για την κοινωνία και την Πολιτεία. Όπως δήλωσε:
«Οφείλουμε να στηρίζουμε τους ανθρώπους που ζουν με HIV και να στεκόμαστε απέναντι σε κάθε μορφή διακρίσεων και κοινωνικού στιγματισμού. Με σταθερά και υλοποιήσιμα βήματα έχουμε χαράξει μια εθνική στρατηγική που προστατεύει την υγεία, την αξιοπρέπεια και τη ζωή όλων».
Η επιστημονική διάσταση – Τι λέει ο Γκίκας Μαγιορκίνης
Ο Γκίκας Μαγιορκίνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ και Επιστημονικός Υπεύθυνος του ΕΚΑΡ, ανέδειξε τη σημασία των μεταρρυθμίσεων του 2025:
«Το 2025 είδαμε τις σημαντικότερες παρεμβάσεις της τελευταίας 15ετίας στην αντιμετώπιση του HIV στην Ελλάδα. Η θεσμοθέτηση της PrEP και η αναβάθμιση της εργαστηριακής παρακολούθησης μέσω δικτύου Κέντρων Αναφοράς αποτελούν κομβικά βήματα για να επιτευχθούν οι στόχοι του ΠΟΥ μέχρι το 2030».
Ένα σταθερό πλαίσιο για το μέλλον της δημόσιας υγείας
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον HIV, σε συνδυασμό με την υλοποίηση της PrEP και το νέο Δίκτυο Κέντρων Αναφοράς AIDS, διαμορφώνουν μια νέα πραγματικότητα. Η Ελλάδα κινείται πλέον σε ευθυγράμμιση με τις διεθνείς προδιαγραφές, θέτοντας τα θεμέλια για καλύτερη πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS υπενθυμίζει ότι η μάχη δεν έχει τελειώσει. Με επιστημονική γνώση, κοινωνική ευαισθησία και πολιτική βούληση, ο δρόμος για τον έλεγχο της επιδημίας ως το 2030 παραμένει ανοιχτός.
