Της Τάνιας Η. Μαντουβάλου
Η αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση του κορονοϊού οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα εργαλεία της Εξελικτικής Επιδημιολογίας, δηλώνει στο DailyPharmaNews, o επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας, κλινικός ιολόγος Γκίκας Μαγιορκίνης.
Ο γνωστός επιδημιολόγος και μέλος της Επιτροπής του Υπ. Υγείας πάει πολλά χρόνια πίσω και συγκεκριμένα στο 1818, οπότε και ο ιατρός William Charles Wells δημοσίευσε εργασία με τίτλο «Δύο εργασίες: η μία στην απλή όραση με 2 οφθαλμούς, η άλλη σχετικά με την δροσιά» η οποία αναγνωρίζεται από τον Κάρολο Δαρβίνο, ως η πρώτη επιστημονική εργασία που αναφέρεται στην έννοια της φυσικής επιλογής. Μίας έννοιας που βρίσκεται στην καρδιά της θεωρίας της εξέλιξης. Περισσότερα από 200 χρόνια μετά, λέει ο κ. Μαγιορκίνης, η θεωρία της εξέλιξης αποτελεί έναν υπερπολύτιμο μεγεθυντικό φακό για την μελέτη της πανδημίας, βοηθώντας μας να καταλάβουμε την σταδιακή εξέλιξή της. Η χρήση των αρχών της εξέλιξης στην επιδημιολογία των λοιμωδών νοσημάτων, αποτελεί αντικείμενο της ερευνητικής ομάδας του καθηγητή, εδώ και τουλάχιστον 10 χρόνια, αλλά και προσωπικό του ενδιαφέρον από το 2004, όταν ξεκίνησε την διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Μοριακή εξέλιξη ιών του ανθρώπου και εφαρμογές στην Μοριακή Επιδημιολογία» την οποία και ολοκλήρωσε το 2009.
Η Εξελικτική Επιδημιολογία, όπως καλείται από μέρος της επιστημονική κοινότητας, αποτελεί ένα ισχυρότατο εργαλείο στην σύγχρονη Δημόσια Υγεία, αναφέρει ο Γκίκας Μαγιορκίνης, για να προσθέσει στη συνέχεια ότι ο ρόλος της είναι να παρακολουθεί την εξέλιξη των παθογόνων, όπως για παράδειγμα τον κορονοϊό, τη γρίπη, τον ιό του AIDS και τους ιούς της Ηπατίτιδας, με απώτερο σκοπό να βοηθήσει την λήψη των βέλτιστων αποφάσεων για την αντιμετώπιση των επιδημιών.
Πώς λειτουργεί η Εξελικτική Επιδημιολογία;
Πως ακριβώς όμως λειτουργεί η Εξελικτική Επιδημιολογία; «Καθώς οι ιοί περνάνε από τον έναν ασθενή στον άλλο μεταλλάσσονται. Αυτές οι μεταλλάξεις αποτελούν τα χνάρια της πορείας τους στον πληθυσμό και κληρονομούνται σε βάθος χρόνου. Αναλύοντας αυτές τις μεταλλάξεις με μαθηματικά/στατιστικά εργαλεία εξελικτικής επιδημιολογίας μπορούμε να μελετήσουμε πώς ένας ιός εξαπλώθηκε σε έναν πληθυσμό, ακόμα και δεκαετίες αφού ξεκίνησε μία επιδημία. Με χρήση τέτοιων εργαλείων έχουμε καταφέρει να δούμε πώς εξαπλώθηκε η επιδημία της Ηπατίτιδας C στον κόσμο, αλλά και την πορεία του ιού του AIDS από την Αφρική στις χώρες της Δύσης, στην Ευρώπη και την Ασία».
Περισσότερα από 9.5 εκατομμύρια γονιδιώματα του κορονοϊού έχουν γίνει δημόσια διαθέσιμα
H διαρκής επιτήρηση των διαφόρων στελεχών στα πλαίσια της αντιμετώπισης της πανδημίας του SARS-CoV-2 και η αναγνώρισή των πιθανών στελεχών ανησυχίας, όπως έγινε σχετικά πρόσφατα με το στέλεχος της Όμικρον, γίνεται μέσω των μεθόδων της Εξελικτικής Επιδημιολογίας, σύμφωνα με τον καθηγητή. «Πράγματι περισσότερα από 9.5 εκατομμύρια γονιδιώματα του κορονοϊού έχουν γίνει δημόσια διαθέσιμα με αποτέλεσμα να έχουμε μία άνευ προηγουμένου κάλυψη της εξέλιξης της επιδημίας. Η πρόβλεψη ότι τα νέα στελέχη που πιθανώς θα προκύψουν, θα πρέπει να έχουν πλεονέκτημα έναντι των υπόλοιπων για να εξαπλωθούν και να επικρατήσουν, γίνεται με βάση την εξελικτική θεωρία. Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές, πιθανώς το πλεονέκτημα που θα έχουν θα είναι η ταχύτερη μετάδοση ή διαφυγή από την πληθυσμιακή ανοσία. Αυτές οι προβλέψεις γίνονται στα πλαίσια της εφαρμογής της θεωρίας της φυσικής επιλογής, ή αλλιώς της «επικράτησης του πιο ικανού» (survival of the fittest) όπως είχε πει ο Herbert Spencer όταν διάβασε την Προέλευση των Ειδών του Δαρβίνου.
