Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Από την εξάλειψη στην αναζωπύρωση
Μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες, ο Καναδάς κινδυνεύει να χάσει τον χαρακτηρισμό «ελεύθερης από ιλαρά» χώρας, καθώς τα κρούσματα αυξάνονται δραματικά και τα ποσοστά εμβολιασμού υποχωρούν. Σύμφωνα με στοιχεία υγειονομικών αρχών, έχουν καταγραφεί πάνω από 5.000 περιστατικά ιλαράς σε εννέα επαρχίες από τότε που η τρέχουσα επιδημία ξεκίνησε σε Οντάριο και Νιου Μπρούνσγουικ, πριν από έναν χρόνο. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός των κρουσμάτων είναι πολύ υψηλότερος.
Δύο πρόωρα βρέφη πέθαναν φέτος από ιλαρά, ένα στο Οντάριο και ένα στην Αλμπέρτα. Ο ιός φαίνεται να εξαπλώνεται περισσότερο σε μειονοτικές θρησκευτικές κοινότητες, όπως οι Μεννονίτες, όπου τα ποσοστά εμβολιασμού παραδοσιακά είναι χαμηλότερα.
Σήμα κινδύνου από την πτώση των εμβολιασμών
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αναζωπύρωση της ιλαράς αποτελεί προειδοποιητικό δείκτη για την πιθανή επιστροφή και άλλων νοσημάτων που μπορούν να προληφθούν με εμβόλιο. Παρά τη μεγάλη επιτυχία των εμβολίων κατά της COVID-19, η εμπιστοσύνη του κοινού στους εμβολιασμούς έχει μειωθεί, τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για την επανεμφάνιση ξεχασμένων ασθενειών.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν περίπου 8,5 φορές μεγαλύτερο πληθυσμό, έχουν εντοπιστεί 1.618 κρούσματα ιλαράς έως τις 21 Οκτωβρίου.
Κρίσιμη προθεσμία για τον Καναδά
Για να θεωρηθεί μία χώρα «ελεύθερη από ιλαρά», πρέπει να μηδενίσει τα περιστατικά εντός 12 μηνών από την έναρξη της επιδημίας. Για τον Καναδά, αυτή η προθεσμία λήγει αυτή την εβδομάδα. Η Παναμερικανική Οργάνωση Υγείας (PAHO) αναμένεται να εξετάσει την κατάσταση στις αρχές Νοεμβρίου και να λάβει τελική απόφαση τον Δεκέμβριο.
Η Αλμπέρτα στο επίκεντρο
Ο πρώην επικεφαλής ιατρός δημόσιας υγείας της Αλμπέρτα, Δρ. Μαρκ Τζόφε, δήλωσε ότι «θα μπορούσαν να είχαν γίνει πολύ περισσότερα για να αυξηθεί η ανοσία και να αποτραπεί η εξάπλωση». Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόλις 72% των παιδιών της Αλμπέρτα είχαν λάβει τη δεύτερη δόση του εμβολίου MMR (ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς) έως το 2024, έναντι 82% το 2019. Από τον Μάρτιο έχουν επιβεβαιωθεί σχεδόν 2.000 κρούσματα, το υψηλότερο ποσοστό στη χώρα. «Αν τα ποσοστά εμβολιασμού ήταν υψηλά, αυτό δεν θα είχε συμβεί ποτέ», τόνισε ο Τζόφε.
Το παράδειγμα άμεσης αντίδρασης του Οντάριο
Στο Οντάριο, όπου ζουν τριπλάσιοι κάτοικοι από την Αλμπέρτα, τα κρούσματα έφτασαν τα 2.375 έως τις αρχές Οκτωβρίου. Ωστόσο, η επαρχία κατάφερε να κηρύξει λήξη της επιδημίας στις 6 Οκτωβρίου, μετά από 46 ημέρες χωρίς νέα περιστατικά.
Η επιτυχία αυτή αποδίδεται στην ταχύτατη ιχνηλάτηση επαφών και στις εκστρατείες συμπληρωματικών εμβολιασμών, σύμφωνα με τον επιδημιολόγο Νίτιν Μόχαν. Έτσι, η ιλαρά «συνάντησε τοίχο ανοσίας» και η αλυσίδα μετάδοσης έσπασε.
Η πτώση των ποσοστών ανησυχεί τους ειδικούς
Παρά τις επιτυχίες, τα ποσοστά εμβολιασμού παραμένουν χαμηλά:
- Στο Οντάριο, μόνο το 70,4% των παιδιών έως 7 ετών ήταν εμβολιασμένα το 2024 (έναντι 86,1% το 2020).
- Στην Αλμπέρτα, η εμβολιαστική κάλυψη για διφθερίτιδα και πολιομυελίτιδα σε παιδιά έως 2 ετών μειώθηκε από 76,8% σε 68,9% μεταξύ 2019 και 2024.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι για να υπάρξει ανοσία αγέλης, απαιτείται εμβολιασμός τουλάχιστον 95% του πληθυσμού.
Η λοιμωξιολόγος, Δρ. Λινόρα Σάξινγκερ, από το Έντμοντον προειδοποιεί: «Αν συνεχίσουμε έτσι, θα δούμε να επιστρέφουν και άλλα ξεχασμένα νοσήματα. Μερικές φορές αισθάνομαι πως επιστρέφουμε στον 19ο αιώνα».
Η δύναμη της ενημέρωσης
Παρά τα ανησυχητικά δεδομένα, υπάρχει ελπίδα. Στην Αλμπέρτα, η ενημερωτική καμπάνια για τον εμβολιασμό κατά την περίοδο της επιδημίας διπλασίασε τον αριθμό των εμβολιασμών μέσα σε έναν μήνα.
Ο Δρ. Τζόφε σημείωσε: «Πολλοί γονείς δεν αρνούνται το εμβόλιο. Απλώς, δεν γνωρίζουν τι είναι η ιλαρά, γιατί δεν τη γνώρισαν ποτέ στη ζωή τους».
Χτίζοντας εμπιστοσύνη στις κοινότητες
Στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας βρίσκονται επαγγελματίες, όπως η Τίνα Μέγκισον, σύμβουλος κοινοτικής υγείας στην Αλμπέρτα. Μεγαλωμένη σε οικογένεια 12 παιδιών Μεννονιτών, γνωρίζει καλά τις προκλήσεις της επικοινωνίας με τις κοινότητες που δυσπιστούν απέναντι στις αρχές.
«Η COVID-19 άφησε πίσω της άγχος και φόβο γύρω από τα εμβόλια», λέει. «Ο ρόλος μας είναι να βοηθούμε τους γονείς να παίρνουν ενημερωμένες αποφάσεις για την υγεία των παιδιών τους».
