Ο κλιματισμός μπορεί να μοιάζει σωτήριος τις καυτές καλοκαιρινές μέρες. Διατηρεί τη θερμοκρασία σε άνετα επίπεδα και ελέγχει την υγρασία, κάνοντας τους εσωτερικούς χώρους πιο υποφερτούς ακόμα και στις πιο καυτές μέρες.
Ωστόσο, κάποιοι άνθρωποι αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τον κλιματισμό, όσο κι αν κάνει ζέστη έξω, επειδή φοβούνται πως μπορεί να τους αρρωστήσει. Αν και αυτή η ανησυχία ίσως φαίνεται υπερβολική σε κάποιους, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν είναι εντελώς αβάσιμη.
Εάν ένα σύστημα κλιματισμού χαλάσει ή δεν συντηρείται σωστά, μπορεί να μολυνθεί με παθογόνους μικροοργανισμούς. Αυτό μπορεί να μετατρέψει τη μονάδα κλιματισμού σε πηγή διαφόρων αερομεταφερόμενων λοιμώξεων – από το κοινό κρυολόγημα μέχρι τη πνευμονία.
Σύνδρομο άρρωστου κτιρίου
Το «Σύνδρομο του Άρρωστου Κτιρίου» είναι ο γενικός όρος για συμπτώματα που εμφανίζονται μετά από παρατεταμένη παραμονή σε χώρους με κλιματισμό. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ζάλη, μπουκωμένη ή καταρροϊκή μύτη, επίμονο βήχα ή συριγμό, ερεθισμούς ή εξανθήματα στο δέρμα, δυσκολία συγκέντρωσης και κόπωση. Συνήθως εμφανίζεται σε ανθρώπους που εργάζονται σε γραφεία, αλλά μπορεί να συμβεί σε όποιον περνάει πολλές ώρες σε κλιματιζόμενα κτίρια, όπως νοσοκομεία. Τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα όσο περισσότερο μένει κάποιος μέσα, και υποχωρούν όταν απομακρύνεται από το κτίριο.
Μια μελέτη το 2023 στην Ινδία συνέκρινε 200 υγιείς ενήλικες που εργάζονταν 6-8 ώρες ημερησίως σε κλιματιζόμενο γραφείο με άλλους 200 που δεν εργάζονταν σε κλιματιζόμενο χώρο.
Η ομάδα με κλιματισμό εμφάνισε περισσότερα συμπτώματα συμβατά με το σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου κατά τη διάρκεια των δύο ετών της μελέτης – ιδίως μεγαλύτερη συχνότητα αλλεργιών. Επιπλέον, κλινικές εξετάσεις έδειξαν ότι όσοι εκτίθενται σε κλιματισμό είχαν χειρότερη λειτουργία πνευμόνων και περισσότερες απουσίες από την εργασία, σε σύγκριση με την ομάδα χωρίς κλιματισμό.
Άλλες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι όσοι εργάζονται σε κλιματιζόμενα γραφεία εμφανίζουν πιο συχνά το σύνδρομο του άρρωστου κτιρίου σε σχέση με όσους δεν εργάζονται σε τέτοια περιβάλλοντα.
Υποψιάζεται ότι αιτία του συνδρόμου είναι οι κακοσυντηρημένοι ή χαλασμένοι κλιματιστικοί μηχανισμοί. Όταν ένας κλιματισμός δεν λειτουργεί σωστά, απελευθερώνει αλλεργιογόνα, χημικά και αερομεταφερόμενους μικροοργανισμούς που κανονικά θα συγκρατούνταν.
Οι χαλασμένοι κλιματισμοί μπορεί επίσης να απελευθερώνουν χημικούς ατμούς από καθαριστικά προϊόντα ή ψυκτικά υγρά. Χημικές ουσίες όπως βενζόλιο, φορμαλδεΰδη και τολουόλιο είναι τοξικές και ερεθίζουν το αναπνευστικό σύστημα.
Τα κακοσυντηρημένα συστήματα μπορεί να φιλοξενούν βακτήρια που προκαλούν σοβαρές λοιμώξεις. Ένα παράδειγμα είναι η νόσος των λεγεωναρίων Legionella pneumophila, το βακτήριο που προκαλεί τη νόσο των λεγεωνάριων — μια πνευμονική λοίμωξη από την εισπνοή σταγονιδίων με το βακτήριο. Αναπτύσσεται σε υδατογενείς περιοχές όπως υδρομασάζ ή κλιματιστικά. Η μόλυνση γίνεται συχνότερα σε δημόσιους χώρους όπως ξενοδοχεία, νοσοκομεία και γραφεία.
Τα συμπτώματα της νόσου των λεγεωνάριων μοιάζουν με πνευμονία: βήχας, δύσπνοια, πόνος στο στήθος, πυρετός και γενικά συμπτώματα γρίπης. Εμφανίζονται 2 έως 14 ημέρες μετά την έκθεση. Η μόλυνση μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή και συχνά απαιτεί νοσηλεία, ενώ η ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες.
Μυκητιασικές και ιογενείς λοιμώξεις
Η σκόνη και η υγρασία που συσσωρεύονται μέσα στα κλιματιστικά δημιουργούν κατάλληλο περιβάλλον για ανάπτυξη άλλων παθογόνων μικροοργανισμών. Έρευνα σε νοσοκομειακά συστήματα κλιματισμού δείχνει συχνή παρουσία μυκήτων όπως Aspergillus, Penicillium, Cladosporium και Rhizopus.
Οι μυκητιασικές λοιμώξεις μπορεί να είναι σοβαρές για ευάλωτους ασθενείς, όπως ανοσοκατεσταλμένους, μεταμοσχευμένους, σε αιμοκάθαρση ή πρόωρα βρέφη. Για παράδειγμα, το Aspergillus προκαλεί πνευμονία, αποστήματα σε πνεύμονες, εγκέφαλο, ήπαρ, σπλήνα, νεφρούς και δέρμα, και μπορεί να μολύνει εγκαύματα και πληγές.
Τα συμπτώματα μυκητιασικών λοιμώξεων είναι κυρίως αναπνευστικά: επίμονος συριγμός ή βήχας, πυρετός, δύσπνοια, κούραση και ανεξήγητη απώλεια βάρους.
Ιογενείς λοιμώξεις επίσης μπορούν να μεταδοθούν μέσω κλιματισμού. Μια μελέτη έδειξε ότι παιδιά σε κινεζικό νηπιαγωγείο μολύνθηκαν από τον νοροϊό μέσω του συστήματος κλιματισμού στην τουαλέτα της τάξης. Είκοσι παιδιά εμφάνισαν στομαχική γρίπη.
Ο νοροϊός συνήθως μεταδίδεται με στενή επαφή ή επιφάνειες, αλλά εδώ εξαπλώθηκε αερογενώς μέσω του κλιματιστικού. Έχουν αναφερθεί και άλλες περιπτώσεις παρόμοιας μετάδοσης.
Παρόλα αυτά, τα κλιματιστικά μπορούν να βοηθήσουν στην αναχαίτιση των ιών στον αέρα. Έρευνες δείχνουν ότι τα καλά συντηρημένα και απολυμασμένα συστήματα μειώνουν την κυκλοφορία κοινών ιών, συμπεριλαμβανομένου του COVID-19.
Άλλος λόγος που ο κλιματισμός μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λοίμωξης είναι η ξήρανση που προκαλεί στον αέρα. Ο ξηρός αέρας στεγνώνει τις βλεννώδεις μεμβράνες στη μύτη και το λαιμό, μειώνοντας την προστασία τους απέναντι σε βακτήρια και μύκητες, κάνοντας πιο πιθανή την ανάπτυξη βαθειάς λοίμωξης στους κόλπους της μύτης.
Τα κλιματιστικά έχουν σχεδιαστεί για να φιλτράρουν μολυσματικούς παράγοντες, σπόρια μυκήτων, βακτήρια και ιούς, αποτρέποντας την είσοδό τους στον αέρα που αναπνέουμε. Όμως αυτή η προστασία μπορεί να χαθεί αν τα φίλτρα είναι παλιά ή βρώμικα ή αν το σύστημα δεν καθαρίζεται τακτικά.
Η σωστή συντήρηση του κλιματισμού είναι απαραίτητη για την πρόληψη λοιμώξεων που σχετίζονται με τη χρήση του.
