Μια νέα έκθεση-ανασκόπηση ειδικών προειδοποιεί πως τα πλαστικά αποτελούν έναν «σοβαρό, αυξανόμενο και υποτιμημένο κίνδυνο» για την ανθρώπινη υγεία και την περιβαλλοντική ισορροπία. Ο κόσμος, σύμφωνα με την έκθεση, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια «κρίση πλαστικών», η οποία προκαλεί ασθένειες και θανάτους σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και ευθύνεται για τουλάχιστον 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια τον χρόνο σε ζημίες που σχετίζονται με την υγεία.
Εκρηκτική αύξηση παραγωγής και ρύπανσης
Η βασική αιτία της κρίσης είναι η εκρηκτική αύξηση στην παραγωγή πλαστικού, η οποία έχει αυξηθεί πάνω από 200 φορές από το 1950 και αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060, ξεπερνώντας το ένα δισεκατομμύριο τόνους ετησίως. Ενώ το πλαστικό έχει χρήσιμες εφαρμογές, η μεγαλύτερη αύξηση σημειώνεται στα πλαστικά μιας χρήσης, όπως τα μπουκάλια και τα δοχεία φαγητού.
Η έκθεση αναφέρει ότι περισσότεροι από 8 δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικών ρυπαίνουν τον πλανήτη, από την κορυφή του Έβερεστ έως τα βαθύτερα ωκεάνια φαράγγια. Λιγότερο από το 10% του πλαστικού ανακυκλώνεται.
Επικίνδυνο σε κάθε στάδιο: από την παραγωγή έως την απόρριψη
Τα πλαστικά απειλούν την υγεία σε κάθε στάδιο του κύκλου ζωής τους – από την εξόρυξη των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους, μέχρι τη χρήση και την απόρριψή τους. Αυτό προκαλεί ρύπανση της ατμόσφαιρας, έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες και διείσδυση μικροπλαστικών στο ανθρώπινο σώμα.
Η ρύπανση με πλαστικά ενισχύει ακόμη και τη διάδοση νοσημάτων, προσφέροντας ιδανικά σημεία αναπαραγωγής για κουνούπια μέσω του στάσιμου νερού που συγκρατείται σε πεταμένα απορρίμματα.
Ισχυρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία
Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό The Lancet, επισημαίνει ότι οι πιο ευάλωτες ομάδες είναι τα βρέφη και τα παιδιά. Η έκθεση σε χημικές ουσίες από πλαστικά έχει συνδεθεί με αποβολές, πρόωρους τοκετούς, συγγενείς ανωμαλίες, παιδικό καρκίνο, αναπνευστικά προβλήματα και προβλήματα γονιμότητας.
Τα μικρο- και νανο-πλαστικά, τα οποία εισέρχονται στον οργανισμό μέσω νερού, τροφής και αέρα, έχουν εντοπιστεί σε αίμα, εγκέφαλο, μητρικό γάλα, πλακούντα, σπέρμα και μυελό των οστών. Αν και οι πλήρεις επιπτώσεις τους παραμένουν υπό διερεύνηση, έχουν ήδη συσχετιστεί με εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακά προβλήματα.
Ανεπαρκής ανακύκλωση και πολιτικά εμπόδια
Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες και η βιομηχανία πλαστικών επιμένουν ότι η λύση είναι η ανακύκλωση, όμως η έκθεση ξεκαθαρίζει ότι η ανακύκλωση από μόνη της δεν αρκεί για να αντιμετωπιστεί η κρίση των πλαστικών.
Η χημική πολυπλοκότητα των πλαστικών τα καθιστά εξαιρετικά δύσκολα στην ανακύκλωση, σε αντίθεση με υλικά όπως το γυαλί ή το μέταλλο. Πάνω από 98% των πλαστικών προέρχονται από ορυκτά καύσιμα, και η παραγωγή τους εκπέμπει πάνω από 2 δισεκατομμύρια τόνους CO₂ ετησίως — περισσότερα από τις συνολικές εκπομπές της Ρωσίας.
Επιπλέον, πάνω από 16.000 χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται στα πλαστικά (π.χ. φλόγες επιβραδυντές, βαφές, σταθεροποιητές), πολλές από τις οποίες έχουν συνδεθεί με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Ωστόσο, δεν υπάρχει διαφάνεια σχετικά με το ποιες ουσίες περιέχει το κάθε πλαστικό προϊόν.
Οικονομικό κόστος και επερχόμενη διεθνής συμφωνία
Η έκθεση υπολογίζει ότι μόνο τρεις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα πλαστικά (PBDE, BPA, DEHP) προκαλούν ζημιές στην υγεία ύψους 1,5 τρισ. δολαρίων ετησίως σε 38 χώρες.
Η ανάλυση δημοσιεύεται ενόψει του 6ου και πιθανώς τελικού γύρου διαπραγματεύσεων για μια παγκόσμια συνθήκη κατά της ρύπανσης από πλαστικά. Πάνω από 100 χώρες ζητούν ανώτατο όριο στην παραγωγή πλαστικού, ωστόσο πετροκράτη όπως η Σαουδική Αραβία αντιτίθενται έντονα. Σύμφωνα με τον Guardian, λομπίστες της βιομηχανίας πλαστικού έχουν επηρεάσει αρνητικά τις συνομιλίες.
Ο επικεφαλής της έκθεσης, καθηγητής Philip Landrigan (παιδίατρος και επιδημιολόγος), δήλωσε:
«Οι επιπτώσεις πλήττουν ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους – ιδίως τα παιδιά. Τα κόστη για την κοινωνία είναι τεράστια. Έχουμε καθήκον να δράσουμε».
Σειρά αναφορών για συνεχή παρακολούθηση
Η συγκεκριμένη έκθεση είναι η πρώτη μιας σειράς που θα παρακολουθούν συστηματικά τις επιπτώσεις των πλαστικών στην υγεία και το περιβάλλον. Όπως δήλωσε η Margaret Spring, νομικός και συν-συγγραφέας της έκθεσης:
«Οι αναφορές αυτές θα παρέχουν αξιόπιστα και ανεξάρτητα δεδομένα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής παγκοσμίως, ώστε να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα σε κάθε επίπεδο».
ΠΗΓΗ: Guardian
