Αντίδραση των Συλλόγων Ασθενών σε ενδεχόμενη αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου.
Έντονες αντιδράσεις προκαλεί στον χώρο της δημόσιας υγείας η πρόθεση του υπουργείου Υγείας να εξετάσει την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για τη συλλογή πλάσματος, ώστε να επιτραπεί η λειτουργία κέντρων συλλογής στην Ελλάδα. Η συζήτηση αναζωπυρώθηκε μετά τις δηλώσεις του υπουργού προς την Ένωση Φαρμακοβιομηχανιών Πρωτεϊνών Πλάσματος (PTTA) και με αφορμή πρόσφατο συνέδριο ασθενών, όπου τέθηκε ξανά στο προσκήνιο το ενδεχόμενο συλλογής πλάσματος με όρους εμπορικών συναλλαγών.
Οι Σύλλογοι Ασθενών που υπογράφουν τη σχετική ανακοίνωση δηλώνουν κατηγορηματικά αντίθετοι σε οποιαδήποτε μορφή εμπορευματοποίησης του ανθρώπινου αίματος και των παραγώγων του, τονίζοντας πως η αιμοδοσία είναι πράξη αλτρουισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης, η οποία οφείλει να παραμείνει εθελοντική και δωρεάν.
Το αίμα δεν είναι προϊόν – είναι πράξη ζωής
Όπως υπογραμμίζουν οι εκπρόσωποι των συλλόγων, το ανθρώπινο αίμα, είτε πρόκειται για ερυθρά, αιμοπετάλια ή πλάσμα, δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο οικονομικής συναλλαγής ή μέσο κέρδους.
Η εισαγωγή οικονομικών κινήτρων, όπως αποζημίωση για καύσιμα, απώλεια χρόνου ή άλλες παροχές, όχι μόνο αλλοιώνει τον εθελοντικό χαρακτήρα της δωρεάς, αλλά και θέτει ζητήματα ασφάλειας και αξιοπιστίας, αποδυναμώνοντας τη δημόσια εμπιστοσύνη στο σύστημα αιμοδοσίας.
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι μια εταιρεία που θα κλασματοποιεί το πλάσμα θα μπορεί, βάσει των κανόνων της ελεύθερης αγοράς, να διαθέτει τα παραγόμενα προϊόντα εκτός Ελλάδας, όπως έχει συμβεί και σε άλλες χώρες που εφάρμοσαν αντίστοιχα μοντέλα.
Αυτό σημαίνει πως η υποτιθέμενη “εγχώρια επάρκεια” δεν διασφαλίζεται, ενώ το Δημόσιο θα χάσει τον έλεγχο ενός κρίσιμου πόρου για τη θεραπεία εκατοντάδων ασθενών.
Κίνδυνος αποδυνάμωσης του συστήματος αιμοδοσίας
Η ίδρυση ιδιωτικών κέντρων συλλογής πλάσματος, εκτός του δημόσιου συστήματος αιμοδοσίας, απειλεί άμεσα την επάρκεια των υπόλοιπων παραγώγων αίματος.
Οι δότες αίματος και πλάσματος αποτελούν κοινό πληθυσμό – γεγονός που σημαίνει ότι η συχνή πλασμαφαίρεση που απαιτείται για την οικονομική βιωσιμότητα των ιδιωτικών κέντρων θα περιορίσει τη διαθεσιμότητα για δωρεά ερυθρών ή αιμοπεταλίων.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους συλλόγους, θα είναι η αποδυνάμωση της εθελοντικής αιμοδοσίας και η αύξηση του κινδύνου ελλείψεων σε βασικά παράγωγα αίματος.
Τι προβλέπει ο νέος Ευρωπαϊκός Κανονισμός 2024/1938
Η συζήτηση για την εμπορευματοποίηση του πλάσματος έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο.
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/1938 για τις ουσίες ανθρώπινης προέλευσης (ΟΑΠ), ο οποίος έχει ήδη τεθεί σε ισχύ στην Ελλάδα, καλεί τα κράτη μέλη:
· Να ενισχύσουν τα δημόσια κέντρα δωρεάς και να προωθήσουν τις εθελοντικές και μη αμειβόμενες δωρεές ΟΑΠ, ώστε να επιτευχθεί ευρωπαϊκή αυτάρκεια σε κρίσιμες ουσίες όπως το πλάσμα.
· Να αυξήσουν τη συλλογή και τη βάση των δοτών μέσα από δημόσια και μη κερδοσκοπικά προγράμματα πλασμαφαίρεσης, εξασφαλίζοντας σταθερή πρόσβαση σε θεραπείες που βασίζονται σε προϊόντα από ΟΑΠ.
· Να προστατεύσουν τις ανάγκες των ασθενών από τα εμπορικά συμφέροντα, λαμβάνοντας μέτρα για την αποφυγή ελλείψεων, καθώς και για τη διασφάλιση της ποιότητας και ασφάλειας των προϊόντων πλάσματος.
Με βάση τον κανονισμό, καθίσταται σαφές ότι η εθελοντική, μη αμειβόμενη αιμοδοσία αποτελεί την ευρωπαϊκή κατεύθυνση και το μοναδικό βιώσιμο μοντέλο συλλογής πλάσματος.
Η πρόταση των Συλλόγων: Εθνική Στρατηγική μέσω του Ε.ΚΕ.Α.
Οι οργανώσεις ασθενών προτείνουν την υιοθέτηση της “Στρατηγικής Κατεύθυνσης του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.)” ως εθνικής πολιτικής δέσμευσης για την αξιοποίηση του πλάσματος.
Το σχέδιο αυτό προβλέπει:
· Κεντρική διαχείριση του αίματος και του παραγόμενου πλάσματος από το Ε.ΚΕ.Α.,
· Αξιοποίηση του πλάσματος από ολικό αίμα, ώστε να συγκεντρώνονται ποσότητες κατάλληλες για κλασματοποίηση,
· Προγραμματισμένες συνεδρίες συλλογής πλάσματος στις δημόσιες υπηρεσίες αιμοδοσίας, που ήδη διαθέτουν τεχνογνωσία και υποδομές.
Σήμερα, δυστυχώς, μεγάλο ποσοστό του πλάσματος που συλλέγεται απορρίπτεται, καθώς δεν υφίστανται πλέον διεθνείς συμφωνίες αξιοποίησής του — όπως στο παρελθόν με τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό και την ολλανδική Sanquin.
Η επανενεργοποίηση τέτοιων συνεργασιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλήρη αξιοποίηση του διαθέσιμου πλάσματος, χωρίς να διακυβευθεί ο δημόσιος χαρακτήρας της αιμοδοσίας.
Αίτημα για διαφάνεια και συμμετοχή στη διαμόρφωση πολιτικής
Οι Σύλλογοι καλούν την Πολιτεία να διαφυλάξει τον δημόσιο και εθελοντικό χαρακτήρα της αιμοδοσίας, απορρίπτοντας κάθε σχέδιο ιδιωτικοποίησης της συλλογής πλάσματος.
Παράλληλα, ζητούν ουσιαστική δημόσια διαβούλευση με:
· τα Επιστημονικά Όργανα του Ε.ΚΕ.Α.,
· τους Συλλόγους Ασθενών που επηρεάζονται άμεσα, και
· την IPFA (International Plasma Fractionation Association), την Ένωση μη κερδοσκοπικών οργανισμών συλλογής και επεξεργασίας πλάσματος.
Η υγεία πάνω από το κέρδος
Η διαφάνεια, η συνεργασία και η συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων φορέων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας και τη διατήρηση της κοινωνικής εμπιστοσύνης.
Η αιμοδοσία δεν μπορεί να μετατραπεί σε εμπορική δραστηριότητα.
Η ζωή δεν αγοράζεται ούτε πωλείται — προσφέρεται εθελοντικά, για το κοινό καλό.
