Σε μετωπική σύγκρουση με την κυβερνητική πολιτική στον τομέα της ψυχικής υγείας προχώρησε το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, κατηγορώντας τη Νέα Δημοκρατία ότι με τον νόμο 5129/2024 ακυρώνει κάθε προσπάθεια ουσιαστικής ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και οδηγεί το σύστημα στην απαξίωση και την ιδιωτικοποίηση. Όπως τονίζεται σε αναλυτική ανακοίνωση του κόμματος, η πολιτική της κυβέρνησης βασίζεται σε πελατειακές λογικές και αδιαφορία για τις πραγματικές ανάγκες του ΕΣΥ, αφήνοντας χιλιάδες λήπτες υπηρεσιών και επαγγελματίες ψυχικής υγείας ακάλυπτους.
Το ΠΑΣΟΚ αναφέρει ότι περισσότεροι από 150 φορείς και σωματεία, εργαζόμενοι αλλά και θεραπευόμενοι, είχαν εκφράσει εξαρχής την έντονη αντίθεσή τους στον νόμο, κάνοντας λόγο για αντιεπιστημονική και επικίνδυνη προσέγγιση, που επιβαρύνει αντί να λύνει τα χρόνια προβλήματα του τομέα.
Η εικόνα στα ψυχιατρικά νοσοκομεία παρουσιάζεται αποκαρδιωτική. Σύμφωνα με τα στοιχεία του κόμματος, στο Δαφνί το νοσηλευτικό προσωπικό έχει μειωθεί δραματικά – από 1.016 άτομα το 2010, έχουν απομείνει μόλις 575. Οι βάρδιες συχνά καλύπτονται από μόλις δύο νοσηλευτές για 30 έως 32 ασθενείς. Παρόμοια είναι η κατάσταση σε νοσοκομεία της Αττικής, όπου η υπερπληρότητα έχει γίνει κανόνας – στη Νίκαια νοσηλεύονται 27 ασθενείς σε 22 κλίνες, με ράντζα και φορεία στους διαδρόμους. Οι παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες καταρρέουν, με λίστες αναμονής που φτάνουν τα δύο χρόνια.
Στη Θεσσαλονίκη, το ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για απαράδεκτες συνθήκες: ελλιπές προσωπικό, συνωστισμός ασθενών και βάρδιες εξουθενωτικές. Οι 8 εναλλάξ εφημερεύουσες κλινικές, εκ των οποίων οι 5 στο πρώην ΨΝΘ, δεν μπορούν ποτέ να δηλώσουν πληρότητα λόγω έλλειψης τομεοποίησης, με αποτέλεσμα να δέχονται περιστατικά από ολόκληρη τη βόρεια Ελλάδα.
Σύμφωνα με το ΠΑΣΟΚ, η χαμηλή χρηματοδότηση για την ψυχική υγεία αποτυπώνει την κυβερνητική αδιαφορία: παραμένει κάτω από το 3% των συνολικών δαπανών υγείας – πολύ χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (~6%). Για την περίοδο 2023–2028, η δαπάνη όχι μόνο δεν αυξάνεται, αλλά αναμένεται και μείωση κατά -0,1% (CAGR), αποκαλύπτοντας την επιλογή ενός μοντέλου «χαμηλού κόστους» χωρίς κοινωνικό αποτέλεσμα.
Εκτενής αναφορά γίνεται και στην ανορθολογική διασπορά των υπηρεσιών. Χωρίς τομεοποίηση, ασθενείς από την περιφέρεια αναγκάζονται σε μεγάλες διακομιδές προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την επιβάρυνση τόσο των ίδιων όσο και των νοσοκομείων υποδοχής.
Η εκχώρηση της ψυχικής φροντίδας σε ιδιώτες – ΜΚΟ και ΑμΚΕ – αποτελεί, σύμφωνα με το ΠΑΣΟΚ, χαρακτηριστικό παράδειγμα ιδιωτικοποίησης της δημόσιας υγείας. Το κόμμα καταγγέλλει πως αντί να ενισχυθούν οι δημόσιες κοινοτικές δομές, το κράτος προτιμά να αναθέτει προσωρινά projects σε ιδιώτες, μετατρέποντας την ψυχική υγεία σε εργολαβία.
Όπως σημειώνεται στην ανακοίνωση, η Νέα Δημοκρατία αγνοεί πλήρως τις κοινωνικές παραμέτρους της ψυχικής υγείας – όπως η ανεργία, η στέγαση και η φτώχεια – και αντιμετωπίζει το ζήτημα ως καθαρά ιατρικό, χωρίς κοινωνικές πολιτικές στήριξης. Αυτό, σύμφωνα με το ΠΑΣΟΚ, διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο ψυχικής επιβάρυνσης και κοινωνικής επισφάλειας.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Πρόληψη Αυτοκτονιών, το οποίο παραμένει ανενεργό, παρά την ανάγκη και τις δεσμεύσεις απέναντι στην ΕΕ. Το ΠΑΣΟΚ επικαλείται τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία από το 2012 έως το 2022 σημειώθηκαν 5.686 αυτοκτονίες, χωρίς όμως να αποτυπώνεται το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος, λόγω υποκαταγραφής 15–20%.
Σκληρή κριτική ασκείται και για το καθεστώς των ακούσιων νοσηλειών. Όπως καταγγέλλεται, η Ελλάδα παραμένει στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη, με το 60–65% των ψυχιατρικών εισαγωγών να γίνεται με εισαγγελική εντολή και αστυνομική συνδρομή – περιπολικά, χειροπέδες, στιγματισμός. Το ΠΑΣΟΚ τονίζει ότι αυτό το καθεστώς προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα των ασθενών.
Στον τομέα των εξαρτήσεων, το κόμμα αναφέρει ότι οι πολιτικές της ΝΔ οδηγούν στην αποδυνάμωση των θεραπευτικών προγραμμάτων, συγχωνεύσεις, χρόνια υποστελέχωση και στροφή προς την καταστολή αντί για φροντίδα, με πλήρη υποβάθμιση της πρόληψης, της επανένταξης και των υπηρεσιών για ευάλωτες ομάδες.
Όσον αφορά την ψυχική υγεία των ηλικιωμένων, το ΠΑΣΟΚ μιλά για μια «σιωπηλή κρίση», με παντελή έλλειψη σχεδίου για την άνοια, ελλείψεις σε ψυχογηριατρικές υπηρεσίες, και οικογένειες να σηκώνουν εξ ολοκλήρου το βάρος χωρίς καμία κρατική υποστήριξη.
Οι προτάσεις του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής για την ψυχική υγεία:
- Δημιουργία δημόσιου, καθολικού και τομεοποιημένου Εθνικού Συστήματος Ψυχικής Υγείας (ΕΣΥΨΥ), διασυνδεδεμένου με το ΕΣΥ.
- Αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης.
- Μόνιμες προσλήψεις ψυχιάτρων, νοσηλευτών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών – με κίνητρα για την περιφέρεια.
- Υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Ψυχικής Υγείας 2021–2030, με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα.
- Άμεση εκπόνηση Στρατηγικής για την Πρόληψη των Αυτοκτονιών.
- Ενίσχυση των δημόσιων κοινοτικών δομών και των στεγαστικών υπηρεσιών.
- Μεταφορά της αρμοδιότητας ακούσιων νοσηλειών από την αστυνομία σε δημόσιες δομές, με συνοδεία ειδικού προσωπικού.
- Στήριξη της παιδοψυχιατρικής και της ψυχογηριατρικής φροντίδας, με παράλληλη στήριξη των φροντιστών μέσα από υπηρεσίες ανάπαυλας, ψυχοεκπαίδευση και οικονομική βοήθεια.
- Διασφάλιση της ενεργούς συμμετοχής των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και στην προστασία των δικαιωμάτων τους.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής καταλήγει στην ανακοίνωσή του υπογραμμίζοντας ότι η ψυχική υγεία δεν είναι προνόμιο, αλλά δικαίωμα όλων των πολιτών και θεμέλιο για μια κοινωνία που σέβεται και φροντίζει τους ανθρώπους της.
