Από τη Γιάννα Τριανταφύλλη.
Τα τελευταία χρόνια, τα διαρκώς αυξανόμενα στοιχεία που προκύπτουν από μελέτες έχουν συνδέσει τη μοναξιά με δυσμενείς συνέπειες για την υγεία και με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.
Η μοναξιά είναι μια αρνητική, υποκειμενική εμπειρία στενά συνδεδεμένη με την ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων και πλέον αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως ένα σημαντικό ζήτημα υγείας που εξαπλώνεται ραγδαία σε όλες της χώρες του κόσμου. Μάλιστα, το 2018, το Ηνωμένο Βασίλειο διόρισε τον πρώτο “υπουργό μοναξιάς” στον κόσμο, με στόχο την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης πλέον “επιδημίας μοναξιάς”.
Αν και γενικά θεωρείται ότι η μοναξιά αυξάνεται με την ηλικία και αφορά περισσότερο τα ηλικιωμένα άτομα, ευρήματα από μελέτες δείχνουν ότι η σχέση μεταξύ ηλικίας και μοναξιάς μπορεί να διαφέρει σημαντικά από χώρα σε χώρα. Σε αυτή τη μελέτη, ερευνητές θέλησαν να διερευνήσουν τη συμβολή των δημογραφικών παραγόντων και των παραγόντων υγείας στις ανισότητες που σχετίζονται με την μοναξιά σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες.
Ερευνητές από τα Πανεπιστήμια Emory και Columbia στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο Mayor στο Σαντιάγο της Χιλής, ανέλυσαν δεδομένα από περισσότερους από 64.000 ανθρώπους ηλικίας 50 έως 90 ετών από χώρες της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα εργαλείο που ονομάζεται Δείκτης Συγκέντρωσης (COIN) για να εξετάσουν πώς εξελίσσεται η μοναξιά από τα 50 έως τα 90 έτη. Το εργαλείο αυτό παρήγαγε γραφήματα που δείχνουν αν η μοναξιά είναι πιο συχνή στους μεσήλικες (50–60 ετών) ή στους ηλικιωμένους (70 και άνω).Οι ερευνητές υπολόγισαν τις βαθμολογίες μοναξιάς (0–6) χρησιμοποιώντας τυποποιημένες ερωτήσεις από τρεις μεγάλες έρευνες γήρανσης.
Στόχος των ερευνητών ήταν να διερευνήσουν τον επιπολασμό της μοναξιάς, τη σχέση της με παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και η υγεία καθώς και να εντοπιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν τη μοναξιά σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Οι λόγοι πίσω από τη σιωπηλή «επιδημία» της μοναξιάς
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, τα υψηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στην Ελλάδα και την Κύπρο. Οι ερευνητές πιστεύουν πως τα υψηλά αυτά ποσοστά μοναξιάς οφείλονται στην οικονομική αστάθεια, την ανεργία, την έλλειψη στέγασης, τα ασθενέστερα κοινωνικά δίχτυα και την φθίνουσα οικογενειακή υποστήριξη.
Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά μοναξιάς καταγράφηκαν στη Δανία και την Ελβετία. Οι Δανοί θεωρούνται από τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους στον κόσμο και αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα ισχυρά κοινωνικά δίχτυα ασφαλείας που προσφέρει αυτή η χώρα στους πολίτες της όπως, δωρεάν δημόσια υγειονομική περίθαλψη, επιδοτούμενη φροντίδα παιδιών, εγγυημένες συντάξεις, άδειες γονέων με αποδοχές, ισχυρές παροχές στα άτομα με αναπηρίες, και στέγαση.
Επιπλέον, η Δανία εφαρμόζει με επιτυχία την φιλοσοφία ζωής Hygge (“χού-γκα”), που προάγει τη ζεστασιά, την άνεση και την προσωπική σύνδεση και δίνει έμφαση στην οικογένεια και την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
Η μοναξιά δεν συνδέεται πάντα με την προχωρημένη ηλικία
Οι ΗΠΑ, μαζί με την Ολλανδία, εμφάνισαν σημαντικά υψηλότερο επιπολασμό της μοναξιάς όχι στους ηλικιωμένους αλλά στους μεσήλικες ενήλικες ηλικίας 50 ετών και πάνω.
«Υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι οι άνθρωποι αισθάνονται πιο μόνοι όσο γερνούν, αλλά όπως προκύπτει από την μελέτη μας σε κάποιες χώρες ισχύει το αντίθετο, δηλαδή οι μεσήλικες είναι πιο μόνοι από τα άτομα μεγαλύτερων ηλικιών», λέει η Δρ Robin Richardson, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Η απουσία γάμου, η ανεργία ή η μη εργασία, η κατάθλιψη και η κακή υγεία βρέθηκαν να είναι οι κύριοι παράγοντες της μοναξιάς στη μέση ηλικία.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η μοναξιά δεν είναι αποκλειστικά ένα ζήτημα της τρίτης ηλικίας, καθώς όπως διαπιστώθηκε ένα σημαντικό ποσοστό μεσήλικων ατόμων αντιμετωπίζουν καθημερινά την απομόνωση και την έλλειψη φροντίδας. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η μοναξιά είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα δυσάρεστο συναίσθημα: είναι μια αναδυόμενη απειλητική επιδημία που βλάπτει σοβαρά τόσο την υγεία του ατόμου όσο και της κοινωνίας.
Πηγή: Aging & Mental Health
